Hoe kunnen we studenten aanzetten tot een gezonde levensstijl?

Studeren en de daarbij horende studententijd wordt in het algemeen niet gezien als een hele gezonde periode. Met als uitzondering een paar lichte roeiers komt bijna iedereen een paar kilo’s aan. Iedere dag van de week zijn er feestjes en borrels waar riante hoeveelheden bier en bitterballen geconsumeerd worden. De avonden worden vaak afgesloten met een bezoekje aan “Cafetaria het Hoekje” of “Ten Beste”. De ongezonde mogelijkheden zijn eindeloos.  In combinatie met het feit dat ze snel en goedkoop zijn, is het lastig om ze te vermijden.

Gezonde opties onbetaalbaar
Zelf eten klaarmaken is een belangrijke stap van het uit huis gaan. Er is niemand meer die zegt wanneer je moet eten of wat je moet eten. Je moet zelf je boodschappen doen en bedenken wat je wilt eten. De beperkende factoren voor veel studenten zijn tijd en geld. Dit zorgt ervoor dat studenten vaak uitkomen bij een simpele en goedkope maaltijd zoals pasta pesto. De recente inflatie maakt het niet makkelijker voor studenten om goedkoop gezond te koken. De huidige prijs van tomaten is bijvoorbeeld 50 procent hoger dan de gemiddelde prijs van de afgelopen vijf jaar. Prijsstijgingen lijken ervoor te zorgen dat gezonde opties onbetaalbaar worden voor studenten en het dwingt ze om ongezonde goedkopere producten te kopen.

Het is dus lastig voor studenten om een gezonde levensstijl te onderhouden. Onderzoek uit België wijst uit dat bij 80 procent van de studenten zijn of haar BMI (body mass index) toeneemt. Onderzoek van de universiteit Groningen laat zien dat leden van studentenverenigingen in de eerste 3 maanden gemiddeld 2.2 kilo aankomen. Bij niet leden ligt dat gemiddelde op 1,2 kilo.

Drie relevante spelers
Er is dus een significant probleem. Voor ons project naar dit onderwerp wilden wij het probleem beter begrijpen. Om dit te doen hebben wij met veel maatschappelijke partners gesproken. Van een politicus, Fred Dekkers van GroenLinks Utrecht,  tot de studenten achter het Groentetas-initiatief. Daarnaast hebben wij ook met UU-hoogleraren gesproken die werken aan het Future Food Initiative. Wij zijn zelf natuurlijk ook studenten en zijn daarom ook bij onszelf en binnen onze kennissenkring gaan kijken waar studenten tegenaanlopen, wat voor initiatieven er al zijn en wat er nog ontbreekt.

In onze gesprekken met de maatschappelijke partners kwam naar voren dat er drie relevante spelers die een rol spelen bij het gezond eten door studenten. Aan de ene kant heb je de studenten zelf, aan de andere kant zijn er organisaties buiten de universiteit gefocust op gezond eten en ten slotte de universiteit zelf. Er vinden veel gesprekken plaats tussen de universiteit en externe organisaties.

Het beste voorbeeld daarvan is het Future Food project dat mikt op samenwerking tussen verschillende partners op het gebied van gezond eten. Er blijkt  echter een matige verbinding tussen de studentenorganisatie en externe organisaties. En als dat al gebeurt is, dat wanneer sommige van de medewerkers en vrijwilligers voor deze organisaties eigenlijk studenten zijn.

Externe organisaties zijn  grotendeels afwezig in de studentengemeenschap. Waarom is dat? Het lijkt ons dat het gebrek aan verbinding tussen de universiteit en de studentenorganisatie op het gebied van gezonde voeding daar deels de oorzaak van is. De universiteit heeft namelijk wel sterke relaties met organisaties die in staat zijn toegang te bieden tot een gezonde voedingsstijl; die relaties zijn echter meestal beperkt tot de onderzoekswereld.  Wij zouden graag zien dat de universiteit gebruik maakt van de connecties die ze al heeft om concrete resultaten tevens terug te brengen naar de studenten.

Eigen verantwoordelijkheid
De universiteit ziet de eetgewoontes van studenten niet als haar verantwoordelijkheid, en dit valt ook wel te begrijpen. Wij zijn toch allemaal volwassen en zouden toch zelf moeten kunnen kiezen wat wij eten? Daar heeft de universiteit toch niks over te zeggen? Dit is waar, echter geloven wij dat er een verschil is tussen het verbieden van ongezonde opties en het toegankelijker maken van gezonde opties.

De universiteit heeft enorm veel middelen en mogelijkheden om gezonde opties meer te promoten bij haar studenten. Een aantal voorbeelden: Er is nu slechts één supermarkt op de hele Uithof en die heeft beperkte keuzemogelijkheden voor gezond eten. De automaten hebben vaak maar weinig en  vaak dure, gezonde opties en er zijn maar enkele kantines over de hele universiteit.  

Hoewel er uitgebreide foodtruckopties zijn in De Uithof, is het niet realistisch om te verwachten dat studenten deze elke dag gebruiken voor maaltijden of als een consistente gezonde optie. Broodje Ben of de falafel-opties zijn niet per se de minst gezonde opties die beschikbaar zijn voor studenten, maar ze voldoen zeker niet aan alle noodzakelijke criteria voor een gezonde levensstijl op de lange termijn. Studenten hebben behoefte aan budgetvriendelijke, gezonde opties die hen meer keuzevrijheid bieden bij het nastreven van een gezondere levensstijl, in plaats van gedwongen te worden om te vertrouwen op dure alternatieven. Er ligt een unieke kans voor de Universiteit om haar initiatief in de wereld van gezonde voeding te vergroten, niet alleen met onderzoek, maar ook door die resultaten in praktijk te brengen.

Culturele achtergrond
Wij zijn drie studenten met elk een andere culturele achtergrond. Met deze verschillende culturele herkomst komen ook andere perspectieven naar boven. Iedere cultuur brengt ook andere ideeën mee over de rol van instituten ten opzichte van eten.

In de Nederlandse cultuur lijkt het individualisme erg te overheersen. “Ik mag toch zelf kiezen wat ik eet”. Deze opvatting zie je ook terug in de rol die de universiteit op zich neemt. In de Verenigde Staten is  de rol van universiteiten totaal verschillend.  Hier spelen instituten, zoals de universiteit een erg dominante rol bij de voedsel keuze van haar studenten. Een goed voorbeeld hiervan zijn bijvoorbeeld de verplichte maaltijdplannen die studenten moeten afsluiten. In Spanje ligt het meer genuanceerd. Er is veel meer beschikbaar aan warme en gezonde maaltijden in kantines maar niks is verplicht. Spanje ligt dus ergens tussen de VS en Nederland in.

Ook in ons groepje bleek dat je achtergrond erg uit maakt voor je mening over de betrokkenheid van de universiteit bij gezond eten. Er is niet een juist antwoord, toch geloven wij dat de Universiteit Utrecht kansen laat liggen. Ze hoeven echt niet elke maaltijd te organiseren voor studenten om iets goeds te doen. Het stimuleren van gezonde opties in de automaat, de kantine opties uitbreiden en studenten bewust maken van het bestaan van verschillende organisaties (zoals Groentetas) zou al een hele goeie stap de juiste kant op zijn.

Gigantische berg kennis
De UU is een van de voorlopers op het gebied van onderzoek naar gezond eten. Hierdoor beschikken zij over een gigantische berg kennis op het gebied van gezondheid en welzijn. Het zou toch buitengewoon zonde zijn om die kennis niet te gebruiken om het welzijn van haar eigen studenten en medewerkers te bevorderen? Daarnaast vragen wij ons serieus af: “wat als de UU de kennis al niet gebruikt voor haar eigen studenten en medewerkers, hoe kunnen ze dan verwachten dat iemand anders het wel zou doen”?

De verantwoordelijkheid ligt uiteraard niet alleen bij de universiteit. Als student kun je verschillende stappen nemen om een stukje gezonder te leven. Een paar goede tips zijn natuurlijk minimaal de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit te eten. Daarnaast natuurlijk genoeg bewegen. Een andere tip is gezond lekker koken niet zien als een vervelend taakje maar als een mogelijkheid om een leuke ontspannen activiteit te hebben. Die je vooral ook samen met vrienden kan doen.

Als je geïnteresseerd bent in dit onderwerp, tips hebt of mee wilt praten breng dan vooral een bezoek aan onze webpagina. Ook hopen wij binnenkort een event te organiseren samen met Future Food dus hou de site in de gaten voor meer informatie hierover!