‘Iedereen is welkom in Utrecht behalve de huisjesmelker’

Als er één ding is waar wethouder Dennis de Vries (PvdA) zich echt kwaad over kan maken, dan is het wel dat huisjesmelker misbruik maken van de studenten. Regelmatig gaat hij mee met controles die in de stad plaatsvinden. Gemeentelijke toezichtteams bellen onaangekondigd aan bij studentenhuizen om te kijken hoe het eruit ziet. “We vragen naar de omstandigheden en controleren de faciliteiten in het huis. Hoe is het met de veiligheid gesteld? Hoeveel huur betalen de studenten? Hoe is hun relatie met de huisbaas? Op deze manier proberen we de huisjesmelkers in de stad in beeld te krijgen. Toen ik laatst meeging, ben ik behoorlijk geschrokken. Die studenten zaten in een totaal onveilig huis en betaalden een veel te hoge huur. Dat kan toch niet. Na zo’n controle gaan wij als gemeente achter zo’n huisbaas aan en leggen hoge boetes op. Die kunnen wel oplopen tot duizenden euro's.  Bovendien dwingen we de huisbaas de situatie in het pand te verbeteren. Daar is later controle op. Deze aanpak kost veel tijd en geld, maar als gemeente vinden we het belangrijk om daarin te investeren.”

Anoniem meldpunt
De Vries heeft verschillende wapens om de huisjesmelkers aan te pakken. “Studenten kunnen terecht bij het huurteam. Die kunnen de studenten voorlichten over de reële huurprijs voor hun kamer op basis van een puntensysteem. Dit puntensysteem bekijkt op basis van bijvoorbeeld de grootte van de kamer, voorzieningen als keuken en badkamer hoeveel een huisbaas maximaal mag vragen voor een kamer. Ook adviseert dat team de studenten hoe zij een klacht tegen de huisbaas kunnen indienen zodat de huurprijs wordt verlaagd. In sommige gevallen kun je zelfs teveel betaalde huur terugkrijgen. Dat gebeurt nog te weinig. Ik weet dat veel studenten hun mond  niet open durven te doen en hun huisbaas niet durven aan te spreken op een te hoge huur of onveilige situatie. Ze hebben angst dat ze eruit gezet worden. Daarom hebben we nu ook een anoniem meldpunt waar studenten misstanden kunnen melden. Dat geeft ons als gemeente de kans om zelf zo’n zaak uit te zoeken en zo nodig een huisjesmelker tot verandering te dwingen. De meldingen die daar binnenkomen matchen aardig met de huisjesmelkers die wij zelf al in beeld hebben.

"De nieuwe wet van demissionair minister Hugo de Jonge met daarin regels over goed verhuurderschap kan daarbij helpen. Die wet geeft aan wat een verhuurder wel en niet mag eisen van de huurder.”

Creatieve oplossingen
Betaalbare woningen, zowel voor studenten als andere bewoners van de stad, dat is het streven van de wethouder. Toch is dat geen makkelijke opgave. In het laatste actieplan studentenhuisvesting staat dat er een tekort is van 5300 studentenkamers. In het plan heeft de gemeente een beleid uitgestippeld om dit tekort op termijn op te lossen. Zo bouwt studentenhuisvester SSH extra studentenwoningen en zijn de vergunningsregels voor particuliere verhuurders versoepelt, zodat studenten makkelijker bij een hospita kunnen wonen. Of het voldoende is? Dennis de Vries weet het niet. “Het eerlijke verhaal is dat Utrecht een geliefde stad is. Op zich is dat goed nieuws. Maar het gevolg is ook dat de druk op woningmarkt gigantisch is. Niet alleen voor studenten, maar ook voor starters, geboren en getogen Utrechters en statushouders. Je zult creatief moeten zijn met oplossingen.”

Zo’n creatieve oplossing is de voorgenomen bouw van flexwoningen voor studenten en starters op de Pagelaan (280 woningen), het Befu-terrein (180-200 woningen) en Wetering-Zuid in Leidsche Rijn (150 woningen).  Dit zijn tijdelijke woningen die dit jaar of volgend jaar zullen worden opgeleverd. Het is geen permanente oplossing, mede omdat de gebieden dichtbij snelwegen en spoorlijnen liggen. Ook lopopt het project minder vlot dan gehoopt, zo meldde het AD/Utrechts Nieuwsblad vorige week.

Daarnaast wil de gemeente bekijken welke panden geschikt zijn voor studentenhuisvesting. Dat gaat volgens De Vries niet om grote aantallen omdat de leegstand in Utrecht relatief laag is. Recent was er een groep krakers die panden in de Croeselaan bezetten omdat ze leegstonden. “Dat was een bijzondere situatie”, legt De Vries uit. “Deze panden hadden we gereserveerd voor statushouders. Het duurde langer dan gepland om dit te regelen, waardoor de panden een tijd leegstonden. Nu zijn ze toegewezen en willen de statushouders erin. De krakers moeten dat ook mogelijk maken.”

Dilemma’s
Het dossier studentenhuisvesting heeft wel wat dilemma’s. Zo zegt De Vries de huisjesmelkers hard te willen aanpakken. Het gevolg zou kunnen zijn dat minder particulieren kamers gaan verhuren of zelfs dat bestaande panden verkocht worden. Het zou de particuliere verhuurders te weinig opleveren. Zij zoeken naar creatieve oplossingen, zoals een groepscontract om onder het puntensysteem uit te komen.

De Vries: “Die berichten zien we ook en we houden de bewegingen nauwgezet in de gaten. We zitten in een overgangsfase waarin in het verleden tot nu toe vooral de markt dominant was. Door het neoliberale beleid werden de prijzen bepaald door vraag en aanbod en had je als overheid weinig invloed. We willen naar een situatie waarin woningen voor iedereen betaalbaar worden. Als je de regels aanscherpt en de verhuurders dwingt minder hoge huren te betalen, kan het betekenen dat de interesse vanuit de particulieren minder wordt om kamers te verhuren. Toch wordt in het puntensysteem voldoende rekening gehouden  met de belangen van de verhuurder zodat het aantrekkelijk blijft om kamers te verhuren. Een huisbaas die wat meer luxe biedt, kan dan meer huur vragen. We zullen voortdurend moeten monitoren of dit allemaal goed functioneert in de praktijk.”

Een ander dilemma is de hoeveelheid studentenhuizen in een woonwijk. Regelmatig klagen buurtbewoners over de overlast van studenten. Een paar jaar terug zijn de regels aangescherpt waarbij strenger werd gekeken of een nieuw studentenhuis niet ten koste zou gaan van de leefbaarheid van de wijk. Dennis de Vries is daar wat makkelijker in. Zo is dit voorjaar de regel versoepeld, waardoor huizenkopers geen speciale vergunning nodig hebben om een huis te kopen waarbij je kamers verhuurt aan drie mensen.

Verschillende levensstijl
“We moeten het hier in de stad samen doen en dat betekent dat je ook samen in één wijk moet kunnen wonen en rekening met elkaar houden. Als student van de pedagogische academie (nu pabo) Domstad kon ik samen met mijn vriendin een huisje krijgen in de Utrechtse Betonbuurt (wijk in Zuilen, heet nu Geuzenbuurt -red). Wij hadden mazzel dat we daar terecht konden. Die wijk was echt een arbeiderswijk waar iedereen elkaar kende. Mensen zaten op straat en liepen bij elkaar naar binnen. Ik was daar een buitenstaander. Maar dat heb ik nooit zo ervaren. Ik maakte een praatje en dat werd gewaardeerd. Natuurlijk heb je een andere levensstijl. Ik kon het niet echt waarderen als zondagmorgen André Hazes door de straat schalde terwijl ze aan hun auto klusten. Andersom hadden zij er ook overlast van als ik een feestje had tot diep in de nacht. Je moet dat van elkaar accepteren en je moet ook durven uit te spreken als je er echt last van hebt. Dan hoeft die verschillende levensstijl geen probleem te zijn. Toen er een student in onze straat kwam wonen die zich helemaal afzonderde en geen praatje maakte, werkte het ook niet. Je  moeten open staan voor iemand anders en daar horen soms conflicten bij.”

Balans zoeken
Dat betekent voor De Vries niet dat de woningen binnen wijken onbeperkt omgezet kunnen worden in studentenpanden. “Je zult altijd de balans moeten zoeken. Zowel een geboren en getogen Utrechter als de student moet zich er thuis voelen.”

De Vries voelt zich ongemakkelijk bij de ouders die voor hun kinderen een pand kopen om er te wonen tijdens de studie.  “Ik snap de ouders wel, maar het zegt ook iets over de sociale ongelijkheid in Nederland. Lang niet alle studenten hebben ouders die zich dit kunnen  permitteren.”

De komst van de studentenhotels wordt door De Vries niet aangemoedigd. “Het is geen oplossing voor studentenhuisvesting. Studenten betalen voor die kamers vaak de hoofdprijs. Dat moet je niet willen. Ik kan me voorstellen dat het een oplossing is voor internationale studenten die kort in Utrecht verblijven, maar het is niet zoals wij wonen voor ons zien voor studenten in onze stad. De meerderheid kan dat niet betalen.”