Na de recente kap van bomen, moet het groen in De Uithof straks weer terugkomen

Stenen lijken het in De Uithof te winnen van het groen. Door de komst van nieuwe gebouwen en landschapsvernieuwingen lijkt het groen terug te lopen, zeker omdat er in de afgelopen jaren robinias, abelen en populieren vanwege ouderdom zijn gekapt. Onlangs nog verdwenen de bomen langs de centrale as van De Uithof en voor het Minnaertgebouw. En ook de bomen op de parkeerplaats aan de Heidelberglaan zijn al gekapt ter voorbereiding op de nieuwbouw van de Hogeschool Utrecht.

De Uithof steeds minder groen? Dat is maar hoe je er naar kijkt, zeggen UU'ers Ruut van Rossen, Leunie van Zwieten en Rosalie Heins. Zij  zijn verantwoordelijk voor het verkeer en de flora en fauna in De Uithof. “Vraag het de hardlopers en zij zullen zeggen dat De Uithof nog steeds heel groen is”, zegt Van Rossen. “Dat het hart waar alle universitaire panden staan op het moment minder groen is, dat klopt wel.”

Er komen minder bomen terug dan er zijn gekapt

De bomen langs de Heidelberglaan en Padualaan moeten wijken voor de aanleg van de tramlijn. Hoewel het zwaartepunt van de werkzaamheden pas in de zomer plaatsvindt, moesten de bomen om voordat zich er vogels in konden nestelen. Broedende vogels mogen niet gestoord worden.

Van Rossen, onder meer verantwoordelijk voor de verkeersstromen in De Uithof,  legt uit dat de bomen langs de ov-baan echt niet konden blijven staan. Vanwege de aanleg van de tramrails en de bovenleiding, moet het fietspad worden verbreed om er gedurende de werkzaamheden de bussen over te laten rijden. Ook de bakken met gras ofwel de ‘groene scherven’, moeten binnenkort wijken voor het werk.

Het “verhoogde gras” en een aantal bomen komt wel weer terug als de tram eenmaal rijdt, zegt Van Rossen. “Hoewel dat er wel minder zullen zijn, dan het aantal dat is verdwenen. In het kader van vallende bladeren in de herfst en een veilige afstand tot de bovenleiding mogen ze niet te dicht bij de rails staan. Bussen hebben minder last van vallend blad.”

In het verleden werden bomen wegens werkzaamheden weleens verplant om ze na het werk weer terug te plaatsen. Volgens Leunie van Zwieten die over het groen gaat, was dit niet mogelijk voor de hele groep. “Veel van de bomen langs de Heidelberglaan en de Padualaan zijn al een keer verplant. Die hebben toen tijdelijk onderdak gekregen bij de Botanische Tuinen. Maar voor de gezondheid van de bomen is het niet goed om dat nog een keer te doen.”

Het groen in De Uithof ontwikkelt zich volgens een plan
Voordat de universiteit beslist of er groen mag verdwijnen, wordt volgens Van Zwieten gekeken hoe dit past in de groene plannen van de UU. "De universiteit gaat zorgvuldig om met de flora en fauna van de wijk. In 2011 en 2015 is er een inventarisatie geweest van de flora en fauna in De Uithof. Waar houden beschermde dieren zich op? Waar vliegen de vleermuizen? Waar staan beschermde planten? Met al deze informatie hebben we een natuurwaardenkaart gemaakt. Eerder was er al de basislandschapskaart voor De Uithof.”

De basislandschapskaart is het groene equivalent van het stedebouwkundigplan. Hierop staat hoe de universiteit De Uithof wil ontwikkelen. Zo is besloten om de noord-zuid en oost-west routes uit het stedebouwkundigplan te doorbreken en de groene ruimte zo veel mogelijk in te richten volgens de oorspronkelijke – meer diagonale -  lijnen van de polder die De Uithof ooit was.

Van Zwieten: “Komt er een bouwvoorstel dan stellen we een groenplan op waarin staat welk groen mag verdwijnen en hoeveel groen we terug willen als de bouw klaar is. Daarmee houden we rekening met de vleermuizen en de andere dieren die van het groen afhankelijk zijn. Ook het type groen dat we terug willen, staat omschreven.”

Liever inheemse bomen dan exoten

Als het gaat over nieuwe beplanting kiest de universiteit bij voorkeur voor inheemse planten en bomen. De Aziatische vleugelnootbomen rond het Minnaertgebouw die gekapt zijn voor de verbouwing van het bètapand,  komen om die reden niet meer terug,.

De groene bomenlanen die rond het Minnaertgebouw waren een uitvoering van het groenplan waar dat eind jaren negentig mede ontworpen is door Vijko Lukkien, voormalig directeur van de Botanische Tuinen. Lukkien: “Het idee was om een dubbele laan van bomen te creëren om het gebied een groene wal te geven. Dat was goed gelukt.” Dat de universiteit ervoor heeft gekozen de geïmporteerde bomen na de verbouwing niet terug te zetten, vindt hij spijtig. “Veel mensen waren blij met deze bomen waar je onder kon zitten of onder kon lopen. De bomen hadden makkelijk verplant kunnen worden.”

Volgens ecologe Rosalie Heins floreren de dieren en insecten in De Uithof beter bij inheemse beplanting. “Inheems betekent dat deze planten en bomen oorspronkelijk uit dit gebied komen, waar de dieren en de insecten dus aan gewend zijn. In een inheemse boom als de linde zal je veel meer insecten aantreffen, dan in een vleugelnoot uit Azië.”

Dat er toch een paar overeind zijn blijven staan, heeft te maken met de vleermuizen die rond het Minnaert hun fourageergebied hebben. De paar bomen fungeren als bakens voor deze zoogdieren.

Over een paar jaar is het weer groener
De vele bouwplannen in De Uithof hebben dus voor een kaalslag gezorgd in het hart van de campus. “Maar groen is De Uithof nog steeds”, zegt Van Rossen. “Kijk bijvoorbeeld naar het weidelandschap dat we hebben.”

Toch vindt een groot aantal studenten en medewerkers dat De Uithof verworden is tot een stenen woestijn. De aanwinst van een  houtwal ergens aan de rand van de wijk, compenseert voor hun gevoel niet het verlies aan bomen voor de deur van het studentencomplex of kantoor.

Volgens Van Rossen, Van Zwieten en Heins is het echter een kwestie van tijd. Waar nieuwe gebouwen komen of verbouwingen klaar zijn, wordt meteen gewerkt aan het terugbrengen van het groen. Er wordt gras ingezaaid tot aan de gevels en nieuwe bomen worden geplant. Ook bij het Minnaertgebouw als de bouwwerkzaamheden daar klaar zijn. En zodra de nieuwbouw van de HU af is, wordt de dubbele rij linden zoals die al staan langs de Universiteitsweg bij het Bestuursgebouw, doorgetrokken richting Diergeneeskunde.

Maar op veel extra groen in het centrum van De Uithof hoeft niet gerekend te worden, zegt Van Rossen. “Het groen staat onder druk omdat er genoeg ruimte moet zijn voor fiets- en wandelpaden en het openbaar vervoer. Elke dag fietsen en lopen duizenden mensen door De Uithof. Die kun je niet over smalle voetpaden laten lopen. Het moet wel veilig blijven.”