Nieuwe masters Rechten zetten in op intensieve scriptiebegeleiding

Niet zonder trots legt onderwijsdirecteur Marian Joseph van Rechtsgeleerdheid uit in welke opzichten de eenjarige masters die in september 2015 van start gaan, zich onderscheiden van de huidige programma’s. Meest opvallend is de tijd die de opleiding wil investeren in de scriptiebegeleiding en de keuzemogelijkheden die de master biedt in slechts een jaar. “De masterprogramma’s bieden meer uitdaging.”

Nieuw: scriptiebegeleiding vanaf blok 1
De ervaring leert, zeggen Joseph en hoofd van departement Ige Dekker, dat voor menig student het maken van een scriptie een onderschatte opgave is. Daardoor vormt dit sluitstuk van de master vaak voor studievertraging. Het departement wil de student daarom vanaf blok 1 al laten werken aan de scriptie via het nieuwe Onderzoek- en Scriptietrainingstraject dat doorloopt tot en met periode 4.

Joseph: “In blok 1 moeten studenten al gaan nadenken over het onderwerp van hun scriptie. Naar aanleiding daarvan verdelen we de studenten in groepen. De groepen krijgen op maat gesneden colleges waarin onderzoeksvaardigheden worden getraind of literatuur wordt aangereikt die hen helpen na te denken over de opzet en basisvraag van hun scriptie. Deze kunnen ze in hun groep met elkaar bespreken en bediscussiëren.” In periode 3 volgen studenten dan een module van 2,5 studiepunt waarin het onderwerp, de afbakening, de probleemstelling en de opzet van de scriptie op papier moet komen te staan. Daarmee is het door studenten vaak onderschatte voorbereidende werk gedaan. Als blok 4 aanbreekt, zijn ze toe aan het schrijfproces, zegt Dekker.

Nieuw: het volgen van een minor
Ook helemaal anders in de masterprogramma’s nieuwe stijl is de optie om een zogeheten masterminor te volgen. De studenten die dat willen, volgen twee vakken uit een ander juridisch masterprogramma. Hierdoor krijgen ze de kans om extra kennis op te doen van een ander rechtsgebied. Een wens van vele studenten die daarvoor nu bijvoorbeeld een tweede master gaan volgen (zie kader). “De ervaring leert dat veel studenten hun tweede master niet afronden, vooral de tweede scriptie is een struikelblok.”

Het is voor een masterstudent niet mogelijk om een minor buiten Rechtsgeleerdheid te volgen, zoals bij Psychologie of Economie. “Dat heeft te maken met het zogeheten civiel effect van onze opleiding. Wil je advocaat of rechter worden – of in elk geval die mogelijkheid open laten – dan moet je 60 studiepunten in juridische mastervakken halen. Als je een minor elders volgt, voldoe je dus niet aan die eis.”

Studenten die liever de diepte ingaan binnen het masterprogramma, kunnen in plaats van een minor, kiezen voor twee specialisatievakken.

Uitgebreid: oefenen met voorbeelden uit de praktijk
Ander puntje waar Joseph en Dekker trots op zijn, is de invoering  van capita selecta (= Latijn voor geselecteerde hoofdstukken). Eén ‘hoofdstuk’ is één module van drie weken waarmee 2,5 studiepunt is te verdienen. Studenten kunnen uit een groter aanbod vier capita selecta kiezen, waarvan één de onderzoeksmodule voor de scriptie in blok 3 is.

Joseph: “De master Privaatrecht biedt de capita selecta al. Ze bevallen goed bij de studenten. In één module worden studenten ondergedompeld in een bepaald stukje van het recht. De module wordt gegeven door een specialist, dat kunnen ook mensen vanuit de beroepspraktijk zijn.

“Het idee is dat studenten zich in korte tijd vertrouwd moeten maken met bepaalde actuele en ingewikkelde materie en daar bijvoorbeeld een paper over moeten schrijven. We weten van oud-studenten dat dit een belangrijke vaardigheid is voor de praktijk. Omdat deze modules nu bij Privaatrecht goed werken, worden ze in 2015 een vast onderdeel van elk masterprogramma.”

Eén instroommoment
Bij de nieuwe invulling van het masterprogramma past volgens Joseph geen tweede instroommoment in februari. Joseph: “Het eerste argument is de kwaliteit. Het masterprogramma heeft een samenhangende opbouw, alle onderdelen zijn op elkaar afgestemd. Bovendien kun je niet halverwege instromen in het nieuwe scriptietraject dat direct in de eerste periode begint.”

De faculteitsraad protesteerde hevig tegen het afschaffen van het tweede instroommoment. Ze gaven aan dat 103 studenten in februari waren begonnen aan een master bij Rechten. De raad vreest dat deze groep studenten nu voor een master aan een andere universiteit zal kiezen. Joseph zegt dat deze februari-instromers zijn verdeeld over vrijwel alle masterprogramma’s. "Zouden we willen vasthouden aan een tweede instroommoment, dan is dat alleen mogelijk als we twee volledige onderwijsprogramma’s draaien, waarvan het tweede in februari begint. Dat is financieel onhaalbaar.”

Afstemming met de nieuwe universitaire richtlijnen
Rechtsgeleerdheid was even geleden geleden al begonnen met het bedenken van een nieuw profiel voor de masteropleiding. Dit naar aanleiding van de ingrijpende reorganisatie eind 2012 die was ingegeven door een groot financieel tekort. Het departement schreef een nieuw profiel en maakte keuzes in zijn onderzoek dat werd georganiseerd rondom thema’s waarin alle rechtsgebieden samenwerken. Deze nieuwe programma’s gingen in februari 2013 van start. Daarna is begonnen met het traject van de nieuwe masters.

Bij de inrichting van het masteronderwijs had het departement met name de studenten van de honoursopleiding Utrecht Law College in gedachten, zegt Dekker. Dit vanwege het idee dat over een aantal jaren de gehele rechtenopleiding georganiseerd is in deze colleges en de reguliere opleiding is verdwenen. Joseph: “We willen uitdagend onderwijs van hoog niveau bieden, met studenten die er echt voor willen gaan. Ook zit er een duidelijke onderzoekslink in de nieuwe programma’s.” Op die manier denkt het departement zich met de nieuwe programma’s te onderscheiden van de andere rechtenopleidingen in Nederland.

Toen Rechtsgeleerdheid al een goed eind op weg was met de nieuwe programma’s, kwam de universiteit afgelopen januari met nieuwe richtlijnen. Alle masterprogamma’s van de UU moeten hier vanaf september 2016 in het kader van operatie masterherziening aan voldoen.

Maar Dekker en Joseph voorzien geen problemen. Uitgangspunten van de nieuwe universitaire richtlijn zijn onder meer dat de student goed wordt voorbereid op de arbeidsmarkt, dat het programma inter- of multidisciplinair van opzet is en dat er een community gevormd moet worden. De cursussen van capita selecta dienen het eerste doel, de mogelijkheid een masterminor te kiezen, het tweede en het ene instroommoment plus de scriptiebegeleiding moeten voor het groepsgevoel gaan zorgen.

Zelfs aan het punt ‘internationalisering’ wordt volgens Joseph en Deker voldaan, wat voor een master als Nederlands recht best een puntje kan zijn. “De twee Engelstalige programma’s trekken studenten uit veel verschillende landen. In de andere programma’s zijn verplichte vakken opgenomen zoals bijvoorbeeld Internationaal Privaatrecht. Dus aandacht voor hetgeen er over de grenzen gebeurt, is er zeker." Een half jaar naar het buitenland gaan, zit er niet in. "Daar is zeker in een eenjarig programma geen tijd voor.”

Dan is er nog de eis dat een mastercursus minimaal twintig studenten moet trekken. Voor andere faculteiten wellicht een kopzorg, voor Rechten niet. “We hebben natuurlijk veel studenten en we hebben in tegenstelling tot andere opleidingen een positieve instroom in de master. Er komen dus meer studenten bij ons een master volgen, dan dat er bachelorstudenten elders een master gaan doen. Dat betekent dat onze masterprogramma’s, net als onze bacheloropleiding, veel studenten trekken.”

Rechtsgeleerdheid biedt tien masterprogramma’s aan. De eerste vijf worden in juni, als eerste van de universiteit, onderworpen aan de certificeringsprocedure. Het gaat om de masters European Law, Public International Law, Privaatrecht, Staats- & Bestuursrecht, en Strafrecht. Het programma Recht  & Onderneming zal snel volgen.

Drie andere programma’s – Law & Economics, Criminology en de tweejarie Legal Research Master – zijn recentelijk herzien en gaan volgend jaar op voor certificering. Net als de master Notarieel Recht de nog een nieuw programma moet krijgen.