Pilot: College op een zeilboot op weg tussen Antwerpen en Rotterdam
“Met elf mensen dag en nacht bij elkaar te zitten op een boot, van wie zeven studenten en vier begeleiders. Ik vond dat wel een uitdaging. Je bent voortdurend met andere mensen aan de slag. Dan deel je automatisch waar je mee bezig bent.” Aan het woord is Remco Straathof. Hij studeert Sustainable Development en zit in het bestuur van Enactus, de vereniging die sociaal ondernemerschap stimuleert.
Hij hoorde van dit bijzondere onderwijsproject en meldde zich aan. Begin oktober monsterde hij aan op de schoener Jantje die in Antwerpen lag. Initiatiefnemer is Peter Linde, oprichter van het Social Enterprise Lab en docent Sociaal Ondernemerschap bij de faculteit Rebo. Hij was eveneens initiator van het Learning Lab in Overvecht waar hij met studenten in de wijk sociale innovaties hebben doorvoerde. Dit project kreeg de Rebo impactprijs 2019.
Varen en onderwijs combineren
Linde is een fervent zeiler en deed dit voorjaar mee aan een project naar Spitsbergen waar zijn idee om studenten mee te nemen op een boot werd gestimuleerd. “Het is mijn droom om een keer een expeditieschip uit te rusten om een reis met studenten te maken naar een plek op de wereld waar hun bijdrage het verschil kan maken. Mijn idee is dat dit soort onderwijs op een boot een goede aanvulling kan zijn op het bestaande curriculum. Je bent heel intensief bezig in een groep om werkzaamheden te verrichten op het schip. Tegelijk word je uitgenodigd na te denken over de impact die jij in de toekomst wil hebben."
De tocht in september was een eerste pilot om varen en onderwijs te combineren. Er werd een schoener gecharterd voor een paar dagen en een oproep geplaatst waarbij studenten zich konden aanmelden. Het thema van de boottocht was duurzaam ondernemerschap. De studenten kregen enkele ontmoetingen met ondernemers, maar kregen ook de opdracht om een eigen onderwerp op te pakken en uit te werken. Het liefst op het gebied van sociaal en duurzaam ondernemen. Linde: "Tijdens de reis hadden ze de mogelijkheid zelf aan hun project te werken. Maar ook om dit met de andere opvarenden te bespreken. Doordat je samen bezig bent en voortdurend beweegt, zijn de gesprekken intensiever. Een student vertelde dat hij worstelde met een vraag toen er geroepen werd: ‘alle hens aan dek’. Na het hijsen van de zeilen, had hij een antwoord op zijn vraag.”
Duurzaam ondernemerschap
Het onderwijszeilproject is tot stand gekomen in samenwerking met de organisatie Nature Quest die is opgericht door alumni van de UU en met subsidie van het innovatiefonds van het Wereld Natuur Fonds (WNF). Voor hen speelde het leren in de natuur rond het thema duurzaam ondernemerschap een belangrijke rol. Door de subsidie hoefden de studenten slechts 100 euro te betalen voor de reis en het eten. Voor dit onderwijsprogramma kregen de studenten geen studiepunten.
De studenten moesten aan de slag met een eigen project, het liefst op het gebied van duurzaamheid. Maar er waren ook studenten die wilden onderzoeken welke vervolgmaster het best bij hen zouden passen na de bachelor. Naast het nadenken over de studie, hadden de studenten ook ontmoetingen met sociale ondernemer Thomas Goorden van het creatieve bureau Een wereld met lef, een bureau dat projecten doet op het gebied van duurzaamheid en inclusie en met Dockwize, een incubator in Vlissingen die programma's biedt voor studenten, innovators en kleinere startups om hun idee tot een onderneming uit te werken.
Ook Rebecca Hanke, student Global Sustainability Science, deed mee aan de zeiltocht. “Voor mij was het goed om terug te kijken naar mijn studie tot nu toe, terug naar de wortels. Ik wilde met deze ervaring weer eigenaar worden van mijn eigen onderwijs. Ik heb mijn bachelorprogramma gevolgd, maar was een beetje kwijt geraakt wat ik er in de toekomst mee zou willen. Dat wilde ik voor mezelf helder krijgen. In het begin is het wennen, met allemaal nieuwe mensen op de boot. Maar als je mensen beter leert kennen en met ze praat over wat je bezighoudt, dan werkt dat heel inspirerend voor mij.”
Naar Aruba
De studenten willen deze onderwijsvorm te promoten. Zij maakten podcasts en een aftermovie (zie video bij het artikel). “Het gaat duidelijk verder dan alleen studiereflectie”, zegt Linde. “Wij zetten in op de impact die je als student kunt hebben en dan vooral op het gebied van sociaal en duurzaam ondernemerschap. Na de reis komen de studenten nog een aantal keer bij elkaar. Ze gaan dan verder met het uitwerken van de tijdens de reis opgedane ideeën en gaan daarover met elkaar in gesprek. Zo waren er ook studenten die bezig geweest zijn met het opzetten van een onderneming op het gebied van biobrandstof uit zeewier en een ander met duurzame zeep.
Begin 2020 wordt gekeken in hoeverre dit onderwijsconcept een vervolg kan krijgen. Daarbij wordt gekeken hoe haalbaar het is, ook wat betreft de financiën. Linde is al bezig hoe het project een vervolg gaat krijgen. “In de toekomst zou ik willen kijken of we het onderwijs niet meer kunnen toespitsen op duurzame afstudeerprojecten voor de master Organisatie Verandering en Management. Nu moeten studenten afstuderen door het doen van onderzoek en het schrijven van een academische thesis. Wij willen kijken of dat toegepaste afstudeerprojecten kunnen worden. Een optie is een reis naar Aruba waar de bewoners van talrijke eilanden in de regio tal van problemen hebben waar de studenten samen met lokale stakeholders zouden kunnen zoeken naar oplossingen door het schip te gebruiken als middel om mensen en plaatsen met elkaar te verbinden. Het schip kun je zien als een incubator voor het leren stellen van betere vragen, door de ontmoetingen en het uitwisselen van ideeën.”
De plannen zijn nog niet concreet, maar de dromen bestaan wel. Ook dan zou Linde de prijs voor de studenten laag willen houden door subsidies of door bijdragen van de opdrachtgevers van de projecten. “Mijn ervaring, en deze pilot laat dat opnieuw zien, is dat een schip in combinatie met activiteiten aan de wal een ideale en avontuurlijke leeromgeving biedt. Ik zou willen dat daar in de toekomst vaker gebruik van gemaakt wordt.”