Studenten krijgen hun online onderwijs (moocs) nauwelijks goedgekeurd

Het online onderwijs groeit. Veel prestgieuze universiteiten bieden grootschalige moocs (massive online open courses) of kleinschalige spocs (small private online courses) aan. De studenten volgen een programma online dat veelal bestaat uit videocolleges, het lezen van boeken, het maken van opdrachten, het geven van feedback en het discussiëren in fora.

De moocs zijn grootschalig. Je volgt soms een cursus met duizenden studenten tegelijk. De deelnemers komen vanuit de hele wereld. Het opvallende is dat die opdrachten niet worden nagekeken door docenten, maar veelal door een aantal medecursisten. De beoordelaars krijgen een instructie over hoe en waarop ze moeten beoordelen. 

Mooie contacten aan overgehouden
Renée Filius die de Utrechtse moocs coördineert, deed zelf  ook een paar moocs. Bijvoorbeeld over het creëren van een digitale leeromgeving verzorgd door Stanford. “Ik was echt onder de indruk van de feedback en de discussies in de fora. Ik heb daar ook contacten in Duitsland, Zweden, Canada en de VS aan over gehouden.”

Het volgen van een mooc is veelal gratis. In ieder geval de Utrechtse moocs zijn dat. Als je een certificaat wilt proberen te halen, dan betaal je 60 dollar. Studenten kunnen de UU-moocs, volgen via het Amerikaanse platform Coursera. “De certificaten kan je gebruiken om vrijstelling te vragen bij een bachelor of master.”

Erkenning krijgen lukt maar zelden 
De examencommissie oordeelt daarover. Ze kijken naar de inhoud en omvang van het programma, maar ook of er toezicht is vanuit de UU bij het examen. Bij spocs en bij de online master wordt in de regel aan die criteria voldaan, maar in het geval van de mooc is dat minder vanzelfsprekend. De examencommissie is daarom heel terughoudend in het erkennen van de cursussen.

Joost Koedam is mastercoördinator bij de master Cancer, Stem Cells and Developmental Biology en heeft al verschillende keren meegemaakt dat studenten hun verzoek om een online vak erkend te krijgen enigszins gefrustreerd hebben opgegeven.

Hij zou het graag anders zien. Het volgen van de moocs biedt studenten de gelegenheid om bij andere universiteiten, soms ook op vakgebieden die hier niet worden aangeboden, een zinvolle cursus te volgen. Daarnaast kan zo’n cursus volgens hem worden gecombineerd met een stage in het buitenland, en kan het gedeeltelijk een oplossing bieden voor overbelaste docenten en wachtlijsten voor cursusinschrijvingen.

Hoogleraar schreef aanbevelingsbrief
Zo was er eind 2016 een student die naar het buitenland wilde voor haar stage en een voorbereidende online cursus computerprogrammering en data science bij MIT wilde volgen. Dat was een cursus van 3 studiepunten die goed zou passen in het onderdeel Theoretical Courses, waarvoor in totaal 15 ects behaald moeten worden. Koedam had aangeboden als examinator op te treden en hoogleraar Harold van Rijen had een aanbevelingsbrief geschreven waarin hij de examencommissie vroeg mee te denken over een betrouwbare toetsing. Bij de beoordeling zouden de eigen UU-regels voor kleinschalig online onderwijs gevolgd worden. De studente zelf had een uitgebreide toelichting en motivatie geschreven.

Waar de examencommissie een aantal jaren eerder wel instemde met een vergelijkbare cursus, kwam nu begin januari 2017 een afwijzing. Het kon alleen goedgekeurd worden in de keuzeruimte. Maar op dat onderdeel had de student al voldoende studiepunten verzameld. Dat wilde ze niet omdat ze daar geen extra studiepunten meer voor nodig had.

Op zoek naar Utrechtse docent voor toetsing
Een paar maanden later deed dezelfde student nog een poging met een andere cursus, één van 1,5 ects over het analyseren van dna. Koedam had zich opnieuw bereid getoond als examinator op te treden. De examencommissie wilde bij hoge uitzondering akkoord gaan met het erkennen van de cursus als Theoretical Courses, maar stelt als voorwaarde dat een UU-docent in dat vakgebied de toets af zou nemen. De student heeft volgens Koedam vervolgens stad en land afgezocht naar een geschikte UU docent op het gebied van bioinformatica. Dat lukte niet omdat hier geen soortgelijke cursus wordt gegeven en omdat er voor de docent geen onderwijsvergoeding aan gekoppeld zou zijn.

Deze student heeft het opgegeven. Ze heeft de mooc wel afgemaakt, examen gedaan en een certificaat ontvangen, maar voor haar studie heeft ze daar dus geen credits voor gekregen.

Zo kent Koedam meer voorbeelden. Een student wilde reeds gevolgde moocs als keuzevakken opvoeren.  Ze had een verklaring van een UU docent dat deze cursussen op masterniveau waren, en ze had betaald voor een certificaat van Coursera, waarbij met webcam de controle van de identiteit van de student werd gecheckt. Ook dit verzoek werd afgewezen.

De UU biedt nu al 70 spocs aan
Behalve de grootschalige moocs, zijn er ook kleinschalige spocs. Hier volg je een online programma met maximaal 25 mensen. De contacten zijn dan intensiever, zowel met de docenten als met de medestudenten. Het aanbod sluit ook directer aan bij het masterprogramma van verschillende opleidingen. Sommige cursussen zijn opgezet als postgraduate opleidingen. De UU biedt zelf momenteel via het platform Elevate zo’n 70 spocs aan als onderdeel van een masterprogramma. Je kunt in Utrecht ook één volledige master online volgen, dat is de master epidemiologie.

Ontwikkeling spoc in de master zal toenemen
De tarieven van de spocs zijn vergelijkbaar met de tarieven voor het reguliere campusonderwijs. Er wordt gekeken naar het aantal studiepunten en op grond daarvan een toegangsprijs bepaald. Voor deelnemers buiten de EU ligt die prijs, net als bij de masters op de campus, hoger.

“Studenten uiten vaker de wens een master deels online en deels op de campus te volgen”, constateert Filius, Je kan je voorstellen dat een student uit Groningen het prettig vindt om voor zijn Utrechtse master niet voortdurend aanwezig te hoeven zijn en een cursus online volgt.” De ontwikkeling hiervan staat nog in de kinderschoenen. Als je het wilt, is er vooraf toestemming voor nodig.

Fillius verwacht dat de ontwikkelingen van spocs binnen de master meer zal toenemen dan bij de bachelor. “Die hebben meer behoefte om echt in een studentenstad te wonen en colleges te bezoeken.”

Mooc om internationale studenten te werven
Ondanks dat het voor studenten lastig is om een mooc binnen het onderwijsprogramma te laten vallen, is de UU zelf wel bezig met het ontwikkelen van nieuwe moocs. “Gekozen is om voor elk strategisch thema een mooc te ontwikkelen. Daarmee willen we laten zien wat de Universiteit Utrecht zoal te bieden heeft. Ook internationaal”

Filius denkt dat de moocs concreet bijdragen aan de werving van internationale studenten en van afgestudeerden die willen doorleren. Zo sluit het ook aan bij het UU-programma Een leven lang leren.

Moocs passen bij strategische thema's
De eerste mooc ging over ebola, destijds een actueel thema was. Daarna volgden moocs over epidemiologie, future food, mensenrechten en kinderontwikkeling. Die moocs beginnen op een vaste datum en hebben dan een traject van meestal zes weken. Daarna is het zes weken stil en dan begint dezelfde reeks opnieuw. Voor de wetenschappers kost het samenstellen van het programma veel tijd, maar als de mooc eenmaal loopt, is hun bijdrage minimaal. Per mooc heeft de UU een moderator die de programma’s volgt en kijkt of alles goed gaat. Mocht er een fout in de vragen of de leerstof zitten, klopt de moderator aan bij de wetenschapper.

Een wetenschapper die zelf een mooc wil starten, kan ook aankloppen bij Filius. “Er is niet zozeer extra geld beschikbaar voor moocs buiten de strategische thema’s, maar we kunnen wel adviseren bij de totstandkoming. Zo kan een mooc ook bijdragen aan de onderwijsvernieuwing en hoeft niet elke docent het wiel opnieuw uit te vinden.”