Studentenvereniging in actie voor zelfmoordpreventie

Zelfmoordpreventiestichting 113 is een stichting die mensen 24 uur per dag anoniem kunnen bellen als ze rondlopen met zelfmoordgedachten. Ook biedt de stichting hulp als je iemand wilt helpen die met dat soort gedachten rondloopt. Uit cijfers van de stichting blijkt dat er dagelijks vijf mensen in Nederland overlijden door zelfdoding. Hoewel het totale aantal sinds 2013 stabiel is gebleven, is onder jongeren een toename te zien. Reden te meer voor studentengezelligheidsvereniging SSR-NU om het beladen onderwerp van zelfmoord aan te snijden en centraal te stellen in hun GoedeDoelenTijd, die de eerste twee weken van december plaatsvond. Maandag 21 januari overhandigden ze de cheque aan stichting 113, met een totaalbedrag van 2638 euro en 18 cent.

“Daar waren we blij verrast mee en stichting 113 ook, omdat we zo’n kleine vereniging zijn”, vertelt vicevoorzitter Dorine van der Lelie, “we hadden verwacht ongeveer 1000 euro op te halen.”  SSR-NU kent ongeveer 160 actieve leden. Drie jaar geleden was zo’n inzamelingstijd voor het laatst gehouden binnen de vereniging, vervolgt ze, “en wij besloten als bestuur dat we dat opnieuw wilden doen. De leden hebben via een Facebookpoll, waar ze keuze hadden uit drie goede doelen, zelf met een grote meerderheid gestemd voor stichting 113.”

Geld inzamelen
Door middel van studentikoze acties zoals het verhogen van de bierprijs (waarbij het extra bedrag naar het goede doel ging), een 24-uursborrel en een veiling werd het bedrag bij elkaar gesprokkeld. “Met de veiling hebben we het grootste gedeelte opgehaald. We hebben bierpakketjes en rondleidingen bij brouwerijen geveild, maar ook zeldzame verenigingsobjecten en dates met bestuurders. Eén bestuurder heeft zelfs het haar blauw laten verven.” Maar, met zo’n zwaar onderwerp als zelfdoding, kon het niet allemaal studentikoos ludiek zijn. Ook een vrijwilliger van de stichting 113 heeft een persoonlijke lezing gegeven om de serieuze kant van de zaak te benadrukken.

“Toen duidelijk werd dat wij voor dit doel gingen, wilden we er wel serieus mee omgaan en het onderwerp bovenal bespreekbaar maken. Je ziet toch dat het probleem onder jongeren toeneemt en dat het speelt in de omgeving van studenten.” Dit kan de stichting 113 beamen: in 2017 zijn ruim anderhalf keer meer tieners van 10 tot 20 jaar overleden door zelfdoding dan in de jaren ervoor. Onder 20 en 30-jarigen is ook een kleine toename te zien. Een verklaring heeft Evita Bloemheuvel van Stichting 113 niet. “Maar in de gesprekken die hier gevoerd worden zijn de terugkerende topics vooral hoge werkdruk, veel stress, het leenstelsel, burn-outs en depressies. Jongeren voelen dat ze op allerlei fronten goed moeten presteren, waardoor ze ook veel keuzestress krijgen. En dat wordt nog eens aangewakkerd door sociale media”, stelt ze.

Grotere trend
Deze hoge werkdruk en de ‘burn-out-epidemie’ is ondertussen een alom bekend thema, zowel onder studenten, promovendi als wetenschappers. Zo benadrukten de protesten van WOinActie deze trend, werd in april vorig jaar een speciale UU-taskforce Studentenwelzijn op poten gezet en heeft bijvoorbeeld ook de U-raad eind vorig jaar specifieke bijeenkomsten gehouden rond het thema stress, om zo bewustzijn te creëren en burn-outs te voorkomen. 

Vorig jaar was Stichting 113 Zelfmoordpreventie ook één van de twee goede doelen waar de opbrengsten van de RAG-week naartoe gingen; ‘De grootste doodsoorzaak onder studenten is zelfmoord’, is te lezen op de website. Tijdens deze ‘raise and give’-week zamelen diverse studenten-, studie- en sportverenigingen geld in voor het goede doel. 

De Landelijke Kamer van Verenigingen, de koepel waaronder 47 gezelligheidsverenigingen in Nederland verenigd zijn, ziet de groeiende problematiek. De koepel heeft dit jaar voor het eerst besloten zich bewust te focussen op studentenwelzijn. Volgens Iris van Noort, huidig voorzitter van de LKvV, hebben veel verenigingen dit aan het begin van het jaar ook als beleidspunt opgenomen. Zij hebben bijvoorbeeld actief een vertrouwenscontactpersoon of aanspreekpunt aangesteld of hebben banden met een gekwalificeerd persoon zoals een huisarts of psycholoog, waar studenten laagdrempelig naar toe kunnen gaan.

“Dit onderwerp leeft zeker in studentenland”, licht ze toe. “Maar het is onder jongeren nog steeds een taboe om het over je mentale gesteldheid of problemen te hebben.” Volgens haar zorgen de hechte vriendschappen die binnen studentenverenigingen worden gevormd en de sociale controle die met hechte kringen gepaard gaan voor een eerdere signalering van problematiek. “En een studentenvereniging is een plek waar je oudere studenten ontmoet die dezelfde (studie)problemen hebben gehad, waarmee ze je dus kunnen helpen.”

Naast SSR-NU legt ook de Utrechtse vereniging UVSV nadruk op studentenwelzijn. Zij introduceren dit jaar vertrouwenspersonen op de vereniging die een achtergrond hebben in de psychologie, maar ook bekend zijn met het verenigingsleven. “De functie zal worden bekleed door zowel reünisten als externen”, vertelt huidig voorzitter Laura Walsteijn. “Wij hopen onze leden zo de mogelijkheid te bieden om op een laagdrempelige manier met iemand te kunnen praten.” Voor stichting 113 wordt door de Leidse vereniging Minerva dit jaar ook geld opgehaald, zoals ze op 20 december deden met een groot kaasfondue diner.

Naamsbekendheid
Met deze acties is stichting 113 uiteraard blij, maar niet enkel door het bedrag dat wordt opgehaald: “Het is ook bijzonder fijn voor de naamsbekendheid”, zegt Bloemheuvel, “zodat mensen de hulplijnen kunnen vinden.” Het belangrijkste advies van de zelfmoordpreventiestichting is om het onderwerp vooral bespreekbaar te maken. “Durf mensen ook gewoon te vragen of ze weleens denken aan zelfmoord als je het idee hebt dat het niet goed met ze gaat. Dat is heel eng, maar kan heel erg helpen. Het is niet zo dat je iemand dan op het idee brengt. Gooi die gesprekken gewoon open. Je kunt vragen wat er in iemands hoofd omgaat, je kunt vragen of je iemand ergens mee kunt helpen of je kunt ze verwijzen naar een huisarts.”

Zelf hulp nodig? De landelijke Stichting 113 Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag, 7 dagen per week, te bereiken via 0900 0113 of via de online chat.