Toekomstplan Utrecht Science Park: meer banen, meer woningen, minder auto’s

In de jaren 60 startte de universiteit met enkele gebouwen in De Uithof. Zo’n vijftig jaar later is de naam veranderd in Utrecht Science Park en behalve de universiteit zijn ook de Hogeschool Utrecht, verschillende ziekenhuizen zoals het Universitair Medisch Centrum, het Hubrecht Instituut en een aantal Research & Development bedrijven er gevestigd. Binnenkort zal ook het hoofdkantoor van het RIVM er de deuren openen. Daarnaast wonen er bijna 3000 studenten.

De omgevingsvisie van de gemeente geeft aan wat tot 2040 de plannen zijn voor een nadere inrichting van het gebied. Deze plannen liggen nu ter inspraak en vormen daarna de basis voor een nieuw bestemmingsplan. De visie tracht een toekomstbeeld te schetsen van het USP en beoogt een aantal bestaande knelpunten op te lossen.

Groeistuipen
Door de groeistuipen zijn er de laatste jaren klachten over de bereikbaarheid. De bussen en tram zaten voor de coronatijd propvol en auto’s stonden tijdens de spits in de file. Studenten die er wonen laten keer op keer weten dat ze echt behoefte hebben aan een goedkopere supermarkt, aan meer horeca die ook 's avonds open is en aan een ruimte voor cultuur.

De universiteit heeft in 2019 samen met onder meer de hogeschool, het UMCU en de stichting Utrecht Science Park een ambitiedocument vastgesteld die de basis vormt van de nu voorgestelde omgevingsvisie. Later dat jaar kwam de universiteit met een huisvestingsplan dat daarbij aansluit met voorstellen voor afbraak, renovatie en nieuwbouw van universitaire gebouwen waarbij de universiteit minder gebouwen zal gebruiken.

In de omgevingsvisie worden de plannen wat meer uitgewerkt. Zo zullen twee boulevards de levendigheid moeten vergroten. De eerste heet Centrumboulevard op de Padualaan-Heidelberglaan. De tweede is de Scienceboulevard op de Universiteitsweg-Bolognelaan. Hier komen ontmoetingsplekken, pleinen met eettentjes en nieuwe aan wetenschap gerelateerde bedrijven. Olympos blijft het sportcentrum. Daar mogen wat extra velden komen, maar het plan van de universiteit om de sport een meer centrale plaats op het USP te bieden, wordt niet overgenomen. Alleen als het echt niet anders kan, zou een extra veld of een hal elders mogen komen.

Een zeer vrije impressie van de Scienceboulevard

Meer mensen op het Utrecht Science Park
Door meer banen te creëren en flink meer te bouwen, zal het aantal mensen dat verblijft op het Utrecht Science Park groeien. Op dit moment gaat het al om 55.000 studenten en 27.000 medewerkers. Nog meer mensen zal zorgen voor meer levendigheid, is de verwachting. Het aantal nieuwe woningen kan tot 2040 groeien met 4000, waarvan 80 procent bedoeld is voor studenten en de rest voor mensen die aan het gebied verbonden zijn, bijvoorbeeld omdat ze er werken of promoveren. Daarnaast zal het aantal aan wetenschap gerelateerde R&D-bedrijven toenemen en komt er een internationale school voor basis- en voortgezetonderwijs.

Horeca en supermarkt
Dat studenten klagen over de huidige dure en kleine supermarkt, wordt in de visie erkend. Maar een onderzoek zou hebben uitgewezen dat een extra supermarkt niet rendabel is. In het plan is nu opgenomen dat de huidige supermarkt mag uitbreiden op een andere plek op het USP. Hierdoor wordt het aanbod groter. Een grote supermarkt kan gebouwd worden in Rijnsweerd, op de Archimedeslaan waar ook nieuwe woningen gebouwd gaan worden.

Eveneens is de visie terughoudend als het gaat om de uitbreiding van de horeca. Onderzoek wijst uit, zo staat in het plan, dat ondanks de groei van het aantal mensen de behoefte aan meer capaciteit beperkt zal blijven. In de visie wordt daarom de suggestie gedaan dat bestaande kantines worden omgebouwd tot grand cafés die voor iedereen toegankelijk zijn. Bij de Botanische Tuinen, waarvan de ingang wordt verplaatst naar de Leuvenlaan, zou ruimte zijn voor een lunchroom of een restaurant. Verder wordt voorgesteld zes in plaats van vier foodtrucks toe te staan.

Voor cultuur moet meer ruimte komen. Gedacht wordt aan een ontmoetingsplaats aan een van de boulevards waar filmavonden en lezingen gehouden kunnen worden.

Bereikbaarheid

Een belangrijk thema in de visie is de bereikbaarheid, zeker wanneer de mobiliteit groeit door het toenemend aantal studenten en werknemers. Het voorstel is dat het gebied autoluw wordt, waarbij de auto’s terecht kunnen op parkeergelegenheden aan de randen van het gebied. De weg kan dan vervolgd worden met het openbaar vervoer of de fiets. Op de Cambridge- en de Leuvenlaan komt een knip waardoor auto’s de weg niet als doorgangsroute kunnen gebruiken van de snelweg naar Rijnsweerd. Nu is de grootste toegangsweg de Weg tot de Wetenschap. Dat moet veranderen. Volgens het plan zal deze weg in de toekomst helemaal niet meer door auto’s gebruikt gaan worden. Er komt op termijn een nieuwe toegangsroute vanaf de Waterlinieweg en Rijnsweerd naar het Utrecht Science Park.

In het gebied zelf zal veel ruimte zijn voor fietsers en het openbaar vervoer. Daar zijn ook bredere fietspaden en meer fietsparkeerplekken voor nodig. Aan de rand van het gebied komen er 'mobiliteitshubs' waar buspassagiers kunnen overstappen op de tram. Op die manier hoeven er ook minder bussen het science park in. Alleen zouden de trams vanaf die punten wel heel vol kunnen worden. Er staan in deze visie geen voorstellen hoe die extra druk opgevangen kan worden.

Impressie van de Leuvenlaan als fietsstraat

In de visie wordt ervan uitgegaan dat ook na corona veel mensen thuis zullen werken. Op die manier kun je meer banen creëren, zonder dat de mobiliteitstoename heel groot zal zijn, stellen de plannenmakers. De hoeveelheid mensen die thuis zal werken verschilt per bedrijf, maar gedacht worden aan een percentage tussen de 20 en 50.

Duurzaamheid

Meer gebouwen en toch groen blijven. Ook dat is een uitdaging. Door het terugdringen van de auto’s moet dat volgens de visie lukken. Ook zal de nieuwe huisvesting vooral komen op plaatsen waar nu parkeerplekken zijn.

De omgevingsvisie schetst een beeld van het Utrecht Science Park als een groene, leefbare omgeving in een natuurhistorisch gebied met volop oog voor biodiversiteit en duurzaamheid. De schapenweide net voor de hogeschoolgebouwen is de open entree, het biologenbos in de Noordwesthoek een ecologisch paradijs.

Impressie USP gezien vanaf de schapenweide

De universiteit heeft aangegeven in 2030 energieneutraal te willen zijn, het hele gebied moet dat in 2040 bereiken. Enerzijds door het opwekken van groene energie (zon en wind), anderzijds door energiebesparing. Daarnaast komen er living labs om de wetenschappelijke theorie te koppelen aan de praktijk.

Plan met perspectief
Jan Henk van der Velden van de stichting Utrecht Science Park vindt het goed dat de omgevingsvisie ruimte biedt aan groei. “Dat is waar we al jaren om vragen.” Ook waardeert hij de ambitie om het verblijfklimaat voor studenten, docenten, werknemers en aan bedrijven verbonden wetenschappers te verbeteren.

Tegelijkertijd legt die groei ook meer druk op de bereikbaarheid. Van der Velden: “Ik zie in dit plan goede ideeën om die bereikbaarheid te verbeteren. Met name dat de ingang van het UMCU verplaatst wordt richting A28. Dat is goed om het vervoer van bezoekers en medewerkers beter te regelen. Maar dat is niet genoeg. De bereikbaarheid is een complex probleem en ik denk dat er nog grote stappen gemaakt moeten worden. Dat moeten we regionaal en creatief bekijken. Denk aan hoogwaardig openbaar vervoer, met een station in Lunetten en misschien wel een metrolijn zoals recent in de krant werd gesuggereerd. Je moet ook kijken wat mogelijk is in de regio, bijvoorbeeld met een verbeterde toegang van het USP tot Bunnik of naar station Driebergen-Zeist. Je kunt wel een goede bereikbaarheid beloven, maar je moet het ook kunnen waarmaken. Het visieplan wil een alternatieve toegangsroute voor de Weg tot de Wetenschap. Dat kan alleen als er voldoende faciliteiten zijn om dat waar te maken.”

Wat betreft de horeca ziet Van den Velden ook perspectief. “Je hebt niet meer horeca nodig, maar je moet zorgen dat het bestaande aanbod breder toegankelijk wordt. Maak de kantines, foodcourts en kroegen in de hogeschool en universiteit meer open en publiek. Dan krijg je een gezellige Heidelberglaan. Het is ook goed dat het plan de weg open maakt voor een mogelijk  congrescentrum. Dat hebben we hier nodig.”

Discussie over sport
Ook de universiteit is tevreden over de omgevingsvisie. Fiona van ’t Hullenaar, directeur Vastgoed & Campus: “Wij zijn nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van het plan en veel voorstellen uit ons ambitiedocument zijn overgenomen. Deze visie biedt de flexibiliteit voor de toekomst die we nodig hebben.”

Toch zijn er nog wel discussiepunten. “Zo pleit de universiteit voor een centralere plek voor de sportvoorzieningen. Dit voorstel is in het plan niet overgenomen. Wij zouden graag samenwerking willen verkennen van de studentensporters met de sporters van sportpark Maarschalkerweerd en FC Utrecht. In het plan staat eveneens dat de bestaande sporthal gerenoveerd mag worden. Je kunt niet zeggen: we gaan die hal renoveren zonder dat je de studenten een alternatief biedt op het moment dat de hal niet beschikbaar is. Daarnaast vinden wij dat de gemeente meer kan investeren in studentensport. Dat zijn ook inwoners van de stad. Ik denk dat over de sportvoorzieningen nog discussie zal komen.”

Impressie Olympos.

Ook niet alle suggesties over de horeca uit het plan passen helemaal in het plaatje van de universiteit. “Het is prima om in het centrum te zorgen voor publiek toegankelijke foodcourts en foodtrucks. Op die weg zitten we al. Maar we vinden dat wij als universiteit ook daarbuiten, zoals het Noordwest cluster (bèta) en de Oost cluster (Diergeneeskunde) moeten zorgen dat er voor studenten en medewerkers voldoende gelegenheid is om ergens wat te eten. Dus daar zetten we als universiteit ook op in.”

Supermarkt blijft te klein
De studenten volgen de plannen met argusogen. Ze zijn blij dat er meer studentenwoningen komen, maar ze vinden dat je dan ook moet zorgen voor voldoende faciliteiten. “Ik woon zelf op het Science Park,” zegt Linda Huisman van het bestuur van studentenbelangenbehartiger Vidius, “en ik hoor van mijn huisgenoten dat ze met zo’n uitbreiding ook wel bang zijn voor extra overlast.”

Linda zelf zocht in de omgevingsvisie als eerste naar plannen over de supermarkt. “En dat was heel teleurstellend. Een iets grotere Spar komt niet tegemoet aan de problemen van een klein assortiment tegen hoge prijzen. Wij hebben er voor gepleit dat er op zijn minst ook een Kruidvat of Etos zou moeten komen, maar dat zien we niet terug.”Een ander aandachtspunt is de levendigheid. Vooral ’s avonds is er voor de studenten weinig te beleven. “Daar lijkt weinig in te veranderen en dat is vreemd als je bedenkt dat er wel twee keer zoveel studenten gaan wonen.” Ze vindt het idee om de voorzieningen meer publiek te maken goed, zoals de science cafés van de hogeschool. “Maar die zitten nu al vaak propvol, laat staan als ze toegankelijk zijn voor alle studenten.”

Impressie Yalelaan bij Diergeneeskunde

Reageren op de omgevingsvisie kan nog tot  en met 26 juli 2021. Een formulier daarvoor staat op www.utrecht.nl/usp. Op 6 juli van 19.30 tot 20.30 uur is er een online informatiebijeenkomst. Wie daaraan mee wil doen, kan zich aanmelden via uspomgevingsvisie@utrecht.nl.