Universiteit Utrecht houdt vast aan Kerst en Pasen

De HU kreeg eind september landelijke aandacht met haar beslissing om religieuze termen uit de roosters te schrappen. In het rooster worden Kerstmis, Pasen en Hemelvaart voortaan aangeduid als ‘nationale feestdag’.  

Volgens de hogeschool was het een stap om inclusiever te communiceren. Toch leidde de verandering tot een mediastorm: van Hart van Nederland tot de Tweede Kamer. PVV-leider Geert Wilders sprak op X van “culturele zelfmoord” en ChristenUnie-voorzitter Mirjam Bikker vroeg zich af “waarom christelijke feesten gecanceld moeten worden”.

Onderwijsminister Gouke Moes gaf in het vragenuur van 23 september aan de verontwaardiging van de Kamerleden te delen, maar niet met de hogeschool in gesprek te willen vanwege de academische vrijheid. “Het is niet aan de overheid om zich te bemoeien met inhoudelijke keuzes van instellingen.”

De HU zette eind oktober op haar site dat er naar de kritiek was geluisterd.  “Het onderwijsjaarrooster geeft aan wanneer de HU geopend of gesloten is.” En: “Het onderwijsjaarrooster zal met een toelichting verwijzen naar zowel de officiële feestdagen, […] als naar de feest- en gedenkdagen die zijn opgenomen in de kalender van het Netwerk Diversiteit & Inclusie (D&I).”

Masterstudent Educational Sciences Else zou het jammer vinden als alles gewoon feestdag zou heten. “Je mag Kerst en Pasen best bij naam noemen. De inhoud verandert niet door een naamsverandering. Zo lijkt het me vreemd om Pasen bijvoorbeeld ‘Lentefeest’ te noemen. Iedereen viert Pasen toch wel op een andere manier, ben je niet christelijk dan vier je het met een paashaas of een wandeling in het bos. ‘Eindejaarsvakantie’ vind ik wel logisch klinken. “Zo kunnen studenten die geen Kerst vieren daar ook aan deelnemen, maar het is eerder symbolisch dan noodzakelijk.”

Geen beleid om feestdagen andere namen te geven
Bij de Universiteit Utrecht speelt de gedachte aan een rigoureuze wijziging niet. Wel dook vorig jaar op het intranet dat alleen bestemd is voor medewerkers van de UU, plots de term ‘eindejaarsvakantie’ op in een aantal nieuwsberichten in plaats van kerstvakantie. UU-woordvoerder Annelies Waterlander vertelt dat er in dit geval sprake is van een synoniem voor een periode die meer beslaat dan uitsluitend de kerstdagen.

Waterlander voegt toe dat er geen sprake is van een beleid om religieuze namen in het jaarrooster te vervangen door neutrale benamingen. “In het overzicht van feestdagen en collectieve vrije dagen en in de feestdagenkalender van het EDI (Equity, Diversity & Inclusion, red) worden feestdagen bij naam genoemd.”

Masterstudent Theoretische Natuurkunde Daniël vindt neutralere namen overbodig en ziet liever dat Nederland de eigen cultuur behoudt. “Je kan doen alsof het niet Kerst is, maar we zijn wel vrij ómdat het Kerst is. Waarom zou je er omheen praten? Dat voelt alsof we dan heel hard proberen inclusief te zijn.”

De universiteit wil zich wel bewust zijn van de diversiteit binnen de gemeenschap. Zo staan er op die EDI-kalender naast Kerst en Pasen ook feestdagen als Eid al-Fitr (suikerfeest), het Hindoeïstisch lentefeest Holi en de dag waarop de afschaffing van de slavernij gevierd wordt Keti Koti. “Die kalender is bedoeld om bewustwording te creëren,” vertelt Brigitte Prieshof, coördinator van het EDI-team, “om te laten zien dat er meer is dan alleen de christelijke feestdagen.”

De kalender kan worden toegevoegd aan Outlook, zodat medewerkers en studenten kunnen zien welke religieuze en culturele dagen voor collega’s en medestudenten belangrijk zijn. “Deze kalender blijft in ontwikkeling en beoogt niet ‘compleet’ te zijn,” benadrukt Prieshof.

Eerstejaars student Diergeneeskunde Elvis vindt het niet gek om neutralere termen te gebruiken. “Nederland is niet meer zo religieus als vroeger, en ik kan me voorstellen dat het voor sommige mensen vreemd voelt om een feestdag met een christelijke naam te hebben. Dan vind ik dat we ook feestdagen uit andere religies zouden moeten vieren.”

Pilot voor studenten en cao-wijziging
Naast bewustwording zijn er ook praktische stappen gezet. Zo mogen studenten sinds vorig jaar zich afmelden voor een tentamen op een voor hen belangrijke feestdag die een niet standaard feestdag is in Nederland. Zij verliezen dan niet hun herkansingsrecht. Binnenkort wordt de pilot (pdf) geëvalueerd.

Ook in de CAO van universiteiten is ruimte gekomen voor meer flexibiliteit: medewerkers mogen sinds 2024 Goede Vrijdag inruilen voor een andere religieuze of culturele feest- of gedenkdag, zoals Keti Koti, Dodenherdenking of carnaval.

Twee derdejaars Farmaciestudenten Israa en Ming Ming kijken vooral naar de praktische kant. “De naam veranderen lijkt ons onlogisch. Als je ervoor kiest om alleen de vakanties te behouden met een bepaald doel, zoals bij Kerst het kerstfeest te vieren dan snap ik dat die naam erbij hoort.”

Universiteitsraad: ‘Geen thema bij ons’
Binnen de Universiteitsraad is er op dit moment geen discussie over naamgeving van feestdagen. De in september aangetreden voorzitter van de studentgeleding Dewi van Onselen: “Het is momenteel niet een van de thema’s waar wij ons actief mee bezighouden. We richten ons vooral op zaken als de bezuinigingen, bestuursbeurzen en het stemrecht van pre-masterstudenten.”

Dat betekent niet dat de raad het thema onbelangrijk vindt. “We vinden het belangrijk dat elke student zich welkom voelt aan de UU, maar de manieren waarop we dat kunnen versterken

Psychologiestudent Richard vindt de discussie overtrokken. “Kerst is een christelijk feest, maar ik heb daar geen probleem mee en ik denk anderen ook niet. Als het ‘nationale feestdag’ zou heten, zou ik het toch gewoon Kerst blijven noemen. Maar ik vind het wel goed als de UU ook dagen als Keti Koti opneemt, die zijn belangrijk voor de geschiedenis van ons land.”