Universiteit Utrecht stelt cursussen open voor vluchtelingen

Dit studiejaar zijn zeventien vluchtelingstudenten aan de UU met een vak begonnen. Naar verwachting zal hun aantal groeien in de volgende blokken, want er hebben zich al ruim tachtig geïnteresseerden gemeld. De belangstelling groeit met de dag. “We denken dat er dit jaar in zeker zestig vakken vluchtelingstudenten zullen meedoen", zeggen Hilke Grootelaar en Marij Swinkels.

De twee promovendi van de Rebo-faculteit hadden niet verwacht dat hun initiatief - dat de naam InclUUsion heeft gekregen - zo snel een succes zou worden. Ze kwamen op het idee toen ze eind maart bij een crowdfund-bijeenkomst waren van restaurant Gys dat een restaurant wilde openen voor en door vluchtelingen en wat uiteindelijk restaurant Syr is geworden. Swinkels: “Het idee om vluchtelingen in je eigen community op te nemen, sprak ons zeer aan. Wij vroegen ons af of de universiteit haar gemeenschap ook niet wilde openstellen voor vluchtelingen. Zo kwamen we op het idee om ze te laten meedoen in bestaand onderwijs.”

Docenten enthousiasmeerden elkaar waardoor we een grotere variëteit cursussen aangeboden kregen

Ze kwamen in contact met Jeroen Torenbeek en Elena Valbusa van Utrecht Summer School die – als pilot - een aantal zomercursussen wilden openstellen. Er deden 15 studenten mee en zowel de docenten als de vluchtelingen vonden dit een positieve ervaring, zeggen Swinkels en Grootelaar. Hierna stuurden ze een mailtje aan collega’s die bachelor niveau-1-cursussen geven waarvan de voertaal Engels is. “We vroegen ze twee extra plekken per vak beschikbaar te stellen aan vluchtelingstudenten. De grote hoeveelheid positieve reacties verrasten ons. De aanbiedingen stroomden binnen en ook de onderwijsdecanen van alle faculteiten en UCU zegden hun steun toe.” Hierdoor staan er nu ook andere cursussen dan alleen bachelor-1-niveau open voor vluchtelingen. “Docenten enthousiasmeerden elkaar waardoor we een grotere variëteit aangeboden kregen."

Het aanbod was ineens zo groot dat Swinkels en Grootelaar zich afvroegen of er wel voldoende interesse was vanuit de vluchtelingstudenten. “Eerst hebben we in ons eigen netwerk gezocht, daarna zochten we contact met UAF Vluchtelingstudent, Vluchtelingenwerk en de gemeente Utrecht. Zij zijn nu ook onze partners.”

Onderwijs is een universeel middel; kennis is niet gelimiteerd aan landsgrenzen.

Het meest bijzondere aan het initiatief is, dat InclUUsion openstaat voor zowel vluchtelingstudenten met als zonder een verblijfsvergunning. “De processen waar vluchtelingen vanaf aankomst in terechtkomen, kunnen erg lang duren. Na aankomst snel weer gaan studeren of werken wordt daardoor moeilijk”, zeggen de promovendi. “Je zet ze dus in de wacht. Dat is, zo blijkt uit onderzoek, niet bevorderlijk voor hun integratie.”

Wordt hen vanaf hun aankomst onderwijs aangeboden, dan kunnen ze ervaring opdoen binnen het universitaire onderwijs in Nederland en een begin maken met het opbouwen van een nieuw leven, denken Grootelaar en Swinkels. De opgedane kennis komt altijd van pas, ook als uiteindelijk blijkt dat een vluchteling niet in Nederland mag blijven. “Onderwijs is een universeel middel; kennis is niet gelimiteerd aan landsgrenzen.”

De student moet actief meedoen aan de cursus

De promovendi nemen nu wel enige afstand van hun initiatief. InclUUsion is veel werk geworden en om hun onderzoek niet in gevaar te brengen, is Elena Valbusa van Utrecht Summer School als projectleider aangetrokken. Zij moet het project verder uitbreiden en een vaste plaats geven binnen de universiteit.

Valbusa onderhoudt onder meer ook het contact met de docenten, de partners en doet de intakegesprekken met de vluchtelingstudenten. De studenten moeten de Engelse taal machtig zijn een academisch denkniveau hebben. “Maar sommige vluchtelingen die nu meedoen, hebben al een universitaire opleiding voltooid. De leeftijd van de huidige studenten ligt tussen de 18 en 50 jaar.”

Bij het intakegesprek vraagt Valbusa wat de kandidaat wil leren. “Ik bekijk dan of hij daarvoor de goede cursus heeft gekozen. Daarna neem ik contact op met de docent en vertel ik iets over de achtergrond van de cursist en zijn motivatie, want de student moet wel actief meedoen aan de cursus. Dat betekent bijvoorbeeld ook dat hij moet meedoen aan de toetsing en na het behalen van de cursus krijgt hij een certificaat. Daarom ligt de uiteindelijke beslissing om een kandidaat toe te laten bij de docent.”

Ik voel me nu weer student in plaats van vluchteling

De ervaringen zijn tot nog toe positief, zegt het drietal. “Wat we merken aan de vluchtelingstudenten is de enorme drijfveer om verder te willen leren en hun doelgerichtheid bij het kiezen van vakken die bijdragen aan hun toekomstplannen. Ook blijkt dat hun ervaringen vaak aanvullend zijn op ons onderwijs, omdat zij andere kennis meenemen en die doorgeven aan onze studenten en docenten.”

De mooiste feedback die het trio toch nog toe kreeg kwam van student. “Hij zei: ‘Ik voel me nu weer student in plaats van vluchteling’.

Meer initiatieven
Het is niet eerste initiatief van UU'ers om vluchtelingen onderwijs te geven. Eerder dit jaar besloot een aantal docenten college te geven op de tijdelijke opvanglocatie in Kanaleneiland. Die opvang is inmiddels gesloten. Het project krijgt misschien een vervolg als het asielzoekerscentrum in Overvecht open gaat. Daarnaast is er nog een plan in samenwerking met de gemeente Utrecht om asielzoekers gedurende acht weken één dag per week les te gaan geven op het gebied van ondernemerschap.