UtrechtInc helpt al 10 jaar UU'ers met het opzetten van een bedrijf
Sinds de oprichting van UtrechtInc in 2009 is de instelling die zich richt op startende ondernemers gestaag aan het groeien. Na tien jaar zorgden de ondernemers die hun idee via UtrechtInc in een bedrijf vormgaven samen voor een omzet van 527 miljoen en zijn 1735 banen gecreëerd.
De groei van de incubator is mede te danken aan de economische crisis die in 2008 begon. In 2009, toen de voorman van D66 Alexander Pechtold het officiële startschot van UtrechtInc gaf, was de wereld nog in de greep van de financiële crisis die onder meer tot gevolg had dat grote banken omvielen. Pas in 2017 gloorde er echt weer licht aan het eind van de tunnel, toen de werkloosheid in Nederland begon te dalen. “Een crisis is een katalysator voor ondernemerschap”, zegt Herman van den Berg die onder meer de communicatie van UtrechtInc voor zijn rekening neemt. “Wie niet aan werk kan komen, gaat zijn eigen werk creëren.”
Op die manier zijn veel studenten, promovendi en gevestigde wetenschappers aan de slag gegaan om een idee om te zetten in een bedrijf waar de markt op zit te wachten. “Wij richten ons voornamelijk op innovatie op het vlak van duurzaamheid, educatie en gezondheid.” Een voorbeeld van een bedrijf dat zijn roots bij UtrechtInc heeft liggen en heel succesvol is geworden, is Snappcar. Dit bedrijf zag markt in het verhuren van privéauto’s aan stadsgenoten en brengt vraag en aanbod via internet bij elkaar. Trots noemt van den Berg ook techbedrijf Gitlab dat naar de beurs wil en nu al meer dan een miljard waard is. Dit bedrijf heeft een platform ontwikkeld om de gehele levenscyclus van een softwareproduct te vereenvoudigen, wat onder meer voor een grotere efficiëntie zorgt in het productieproces. In 2010 interviewde DUB Eric Lammertma van Crimsonbase dat begonnen is bij UtrechtInc. Het bedrijf begon met het ontwikkelen van gebruiksvriendelijke software voor biomedisch onderzoek en bestaat nu nog steeds.
Inhoudelijk kunnen de ideeën zeer uiteen lopen, maar wat ze allemaal gemeen hebben, is dat het bedrijf op eenvoudige wijze moet kunnen groeien, zegt Van den Berg oftewel “schaalbaar zijn.” Veel startups zijn op internet gebaseerde bedrijven zoals Snappcar. “Als groei betekent dat je steeds een grotere ruimte nodig hebt of voor de groei afhankelijk bent van gespecialiseerd personeel, dan is dat lastiger te realiseren dan wanneer je meer serverruimte moet kopen.” Niet alle ideeën redden het tot een bedrijf. Maar dat aantal neemt af, zegt Van den Berg. “Van al onze startups die de afgelopen 10 jaar zijn begonnen, bestaat 66 procent nog steeds na 5 jaar of is overgenomen. De overlevingskans van bedrijfjes die bij ons zijn begonnen, is groter dan het Nederlandse gemiddelde als je kijkt naar alle startups.”
Van vraag naar idee naar bedrijf
Niet elk bedrijfje is het product van de persoon die het idee ervoor leverde. Van den Berg: “Er zijn op Utrecht Science Park zo’n 6500 wetenschappers. Van hen starten er zo’n 60 een bedrijfje, maar er zijn veel meer wetenschappers die een goed idee hebben maar helemaal niet zitten te wachten om ondernemer te worden. Wij schatten dat dat er zo’n 600 zijn.” Om deze wetenschappers te vinden en hun idee te gelde te maken, maakt UtrechtInc gebruik van een netwerk op het Science Park dat wetenschappers volgt. Dat netwerk bestaat onder meer uit scouts van Utrecht Holding waar UtrechtInc onderdeel van uit maakt. “Utrecht Holding heeft als doel zoveel mogelijk kennis naar de markt te brengen. Wij zijn daar een middel voor. Als wij via ons netwerk wetenschappers vinden die een goed idee hebben maar zelf het ondernemerschap niet zien zitten, vragen we of we ze kunnen koppelen aan iemand die wel ondernemer wil worden. De wetenschappers blijven in dat geval wel betrokken bij de ontwikkeling van het product.” Een voorbeeld van een wetenschapper met een idee maar zonder de ambitie om een bedrijf te beginnen, is AMT Medical, zegt van den Berg. Dit is een bedrijf dat een uitvinding op de markt heeft gebracht waardoor een openhartoperatie niet meer nodig is. “De vader Cees Tulleken was arts bij het UMC Utrecht en de uitvinder, zijn zoon de ondernemer.”
Wat ook voorkomt is dat startende ondernemers op zoek gaan naar een partner om hun product te ontwikkelen. “Zoals StuComm die een communicatieapp ontwikkelde voor studenten en docenten. Er was een klant nodig om het product uit te werken. De UU stapte als eerste in (de MyUU-app, red.) en nu is het bedrijf marktleider. Hun app wordt gebruikt door 700.000 studenten en bij het bedrijf werken inmiddels 35 mensen.”
Kans op succes berekenen tijdens workshops
De startups die zich melden bij UtrechtInc kunnen op verschillende manieren ondersteuning krijgen. Er is een instapprogramma voor beginners en bijvoorbeeld een acceleratieprogramma voor een bedrijfje dat al bestaat maar wil groeien. Voor medewerkers en studenten zijn deze programma’s gratis, maar bestaande bedrijven moeten er 900 tot 1500 euro voor betalen.
Via UtrechtInc kunnen de startups ook een lening krijgen en de bedrijfjes met de markt in contact brengen. Als het bedrijf een succes wordt, verwacht UtrechtInc dat de startup een succes fee gaat betalen. “Afhankelijk van de omzet van het bedrijf gaan ze enkele duizend euro betalen. Andere incubators en accelerators vragen vaak aandelen.”
Het 10-jarig bestaan van UtrechtInc wordt op 10 oktober gevierd met (oud)deelnemers die hun ervaringen met elkaar delen.
Met technische opleidingen zou UtrechtInc nog beter werk kunnen doen
UU’er Frank van Rijnsoever doet onderzoek naar de interactie tussen het bedrijfsleven en de universiteit en doet dat op het vlak van innovatie, duurzaamheid en ondernemerschap. Hij is een paar jaar columnist geweest voor het Financieele Dagblad en in die tijd moesten universitaire incubators het een aantal keer flink ontgelden. En hoewel hij nog steeds kritisch is, ziet hij ook steeds meer de voordelen van een incubator.
“De reden voor universiteiten om een incubator op te richten, is om top-notch kennis om te zetten naar bruikbare informatie of echte producten. Dat is voor een universiteit als Utrecht niet heel voor de hand liggend. Wij zijn geen technische universiteit die uitvindingen doet en dingen kan maken. Wij hebben eigenlijk vooral de life sciences die dat kunnen. Zij kunnen bijvoorbeeld nieuwe geneesmiddelen op de markt te brengen.”
De apps die veel van de startende ondernemers van UtrechtInc ontwikkelen, behoren volgens Van Rijnsoever niet tot zulke unieke producten “Ook dat is natuurlijk kennis omzetten in een product, maar het gaat hier om software en niet om hardware. Software is wetenschappelijk gezien niet echt top-notch.”
Van Rijnsoever benadrukt dat hij UtrechtInc niet afvalt. “Ze doen het internationaal heel goed, worden hoog aangeslagen in rankings van universitaire incubators. En voor wie ondernemer wil worden, kan UtrechtInc een goede opstap zijn. UtrechtInc heeft een goed netwerk en helpt met de financiering. “Deze incubator heeft daardoor absoluut toevoegde waarde, omdat je studenten of net gepromoveerden helpt ondernemer te worden, maar het is wel een dure vorm van onderwijs voor de Universiteit Utrecht.”
Wil de UU science based ondernemen en dus top-notch kennis vermarkten - dan zou de universiteit technische opleidingen kunnen gaan aanbieden. “Het is geen rare gedachte om de UU uit te breiden met technische wetenschappen. Zeker niet in het huidige tijdsgewricht waarin meer geld van het rijk naar technische opleidingen gaat, de maatschappij roept om technici en de TU’s studenten moeten weigeren. Als je kijkt naar de geografische spreiding van de Nederlandse TU’s ziet meteen dat één extra in het midden van het land een toevoeging zou zijn, niet alleen vanuit de valorisatiegedachte maar vooral vanuit strategisch oogpunt.”
UU’er Frank van Rijnsoever doet onderzoek naar de interactie tussen het bedrijfsleven en de universiteit en doet dat op het vlak van innovatie, duurzaamheid en ondernemerschap. Hij is een paar jaar columnist geweest voor het Financieele Dagblad en in die tijd moesten universitaire incubators het een aantal keer flink ontgelden. En hoewel hij nog steeds kritisch is, ziet hij ook steeds meer de voordelen van een incubator.
“De reden voor universiteiten om een incubator op te richten, is om top-notch kennis om te zetten naar bruikbare informatie of echte producten. Dat is voor een universiteit als Utrecht niet heel voor de hand liggend. Wij zijn geen technische universiteit die uitvindingen doet en dingen kan maken. Wij hebben eigenlijk vooral de life sciences die dat kunnen. Zij kunnen bijvoorbeeld nieuwe geneesmiddelen op de markt te brengen.”
De apps die veel van de startende ondernemers van UtrechtInc ontwikkelen, behoren volgens Van Rijnsoever niet tot zulke unieke producten “Ook dat is natuurlijk kennis omzetten in een product, maar het gaat hier om software en niet om hardware. Software is wetenschappelijk gezien niet echt top-notch.”
Van Rijnsoever benadrukt dat hij UtrechtInc niet afvalt. “Ze doen het internationaal heel goed, worden hoog aangeslagen in rankings van universitaire incubators. En voor wie ondernemer wil worden, kan UtrechtInc een goede opstap zijn. UtrechtInc heeft een goed netwerk en helpt met de financiering. “Deze incubator heeft daardoor absoluut toevoegde waarde, omdat je studenten of net gepromoveerden helpt ondernemer te worden, maar het is wel een dure vorm van onderwijs voor de Universiteit Utrecht.”
Wil de UU science based ondernemen en dus top-notch kennis vermarkten - dan zou de universiteit technische opleidingen kunnen gaan aanbieden. “Het is geen rare gedachte om de UU uit te breiden met technische wetenschappen. Zeker niet in het huidige tijdsgewricht waarin meer geld van het rijk naar technische opleidingen gaat, de maatschappij roept om technici en de TU’s studenten moeten weigeren. Als je kijkt naar de geografische spreiding van de Nederlandse TU’s ziet meteen dat één extra in het midden van het land een toevoeging zou zijn, niet alleen vanuit de valorisatiegedachte maar vooral vanuit strategisch oogpunt.”