Utrechtse studenten in gesprek met bekende filosofen in realityshow

Stel je voor: je mag twee weken met zes andere studenten naar een verlaten boerderij in Frankrijk. Elke ochtend moet je om zes uur opstaan om te mediteren waarna je twee dagen optrekt met een filosoof van een zekere faam. De studenten gaan met de filosoof in dialoog. Ondertussen bedenkt de filosoof een maaltijd die past bij het betoog en samen gaan jullie koken. Alles wordt gefilmd en verwerkt tot een realityshow op niveau.

Het is precies wat vijf studenten van University College Utrecht vorige zomer meemaakten, samen met twee studenten van de Universiteit van Amsterdam. In december was er al een voorproefje van de eerste aflevering van Food for thought te zien in the Dining Hall van het college, met als speciale gasten alle deelnemende studenten. Op 26 mei wordt de eerste aflevering uitgezonden door de KRO-NCRV.

Het idee voor de serie is ontstaan na een honoursclass op UCU gegeven door Chiara Robbiano. “Wij hebben een collegeserie Connect waarbij we studenten in dialoog laten gaan met filosofen van buiten de universiteit. Dat zijn heel interessante gesprekken. Ik had daarvoor ook programmamaker Valerie Schuit uitgenodigd. Zij vond het idee van de colleges heel mooi voor een televisieserie, maar de setting in een collegezaal vond ze niet zo fotogeniek. Zo zijn we gekomen op dit format.”

Studenten konden zich aanmelden waarna een selectie volgde om een redelijk gemixte groep te krijgen. Ook zijn nog enkele studenten van de Universiteit van Amsterdam gekozen. De studenten leerden elkaar vooraf kennen en vertrokken samen met een busje naar Frankrijk.

In Frankrijk zaten de studenten in een boerderij. Om 6 uur 's ochtends mediteerden de studenten. De rest van de dag waren er allerlei activiteiten, zoals fietsen in de omgeving of genieten van de zonsondergang. Om de twee dagen kwam er een andere filosoof op de boerderij aan. Elke filosoof had een eigen thema waarbij verschillende filosofische denkwijzen centraal stonden, zoals boeddhisme, islam of daoïsme. In de middag gingen de studenten aan de slag om een passend recept van de filosoof te bereiden en daarna samen op te eten.

“Je leert elkaar heel heftig kennen”, zegt een van de studenten tijdens de presentatie. Bij de discussies worden persoonlijke ervaringen gekoppeld aan filosofische begrippen als identiteit of religie. In de eerste aflevering vraagt docent Chiara Robbiano de studenten naar hun familie en wat die familie voor hen betekent. Aan het woord komt onder meer Jin Zhang (23). Op negenjarige leeftijd vertrok zijn familie naar Portugal en toen hij 19 werd ging hij naar Utrecht om aan UCU te studeren. “Ik merk hier hoe belangrijk de familie is voor de Chinese cultuur. Mijn medestudenten kijken naar de wereld vanuit hun eigen individu. Bij ons is de invloed van de familie bepalend. Ik denk niet aan mijn toekomst, maar hoe mijn toekomst past binnen de familie.” Zijn verhaal krijgt bijval van de Amsterdamse student Joana Lamptey (23). “Ik ben geboren in Amsterdam, maar voel een sterke band met Ghana waar mijn ouders vandaan komen. Ik heb niet het gevoel dat ik eigen keuzes kan maken, helemaal uit mezelf. Daarvoor is de verantwoordelijkheid die ik voel voor de familie te groot.” Herkenbaar, vindt de Libanese student Mounia Chmaitilly: “Het is moeilijk kiezen tussen de familie en je eigen ontwikkeling.”

In de hele serie speelt afkomst en identiteit een belangrijke rol. De studenten hebben een Chinese, Libanese, Ghanese, Duitse en Nederlandse achtergrond. De afleveringen gaan behalve over identiteit ook over veranderingen en uitdagingen in de wereld voor jezelf en voor anderen. De filosofen die langskomen brengen een filosofisch concept mee en confronteren de studenten daarmee. Wat betekent het voor jou?

Zo confronteert de Nigeriaanse filosoof Michael Eze de studenten met hun eigen vooroordelen. “Een persoon is zoals die door een andere mensen bekeken en beoordeeld wordt”, is zijn stelling. Hij vraagt de studenten hoe open ze zijn als iemand heel andere waarden heeft. Kun je je eigen waarden loslaten en echt begrip hebben voor iemand die heel anders tegen het leven aankijkt? Eze koppelt dat aan de Afrikaanse ubunti-filosofie die verschillen tussen mensen als gift ziet in plaats van als bedreiging. Hij noemt zelf het voorbeeld dat hij in contact kwam met een lepra-gemeenschap. “Ik dacht eerst: die mensen moet ik mijden, anders raak ik ook besmet. Maar mijn oom dwong me te gaan, vanuit de filosofie dat je open moet staan voor de ander. Toen ik er was, ontdekte ik dat het ook mensen waren als ik, met emoties als verliefdheid, boosheid en jaloezie. Op een gegeven moment zag ik niet eens meer dat ze ziek waren.”

Voor de studenten was het een bijzondere ervaring dat er voortdurend camera’s waren. “De eerste twee dagen maakte me dat wel nerveus, je hebt het idee op een filmset te zijn beland. Maar op een gegeven moment merk je nauwelijks nog dat er gefilmd wordt, zelfs als je een beetje een privémoment zoekt”, vertelt student Lizzy Angerer.

Er was geen voorgeschreven script. De gesprekken met de filosofen waren spontaan. “Je wordt gedwongen over jezelf na te denken”, kijkt Yara Vrolijks terug. “Het is alsof je in een spiegel kijkt en jezelf gereflecteerd ziet in hoe anderen op jou reageren. Dat was wel bijzonder.”

Na de zomer keerden de studenten weer terug naar Utrecht of Amsterdam. Vanaf zondag kunnen ze zichzelf en hun verhalen terugzien op tv. Na een preview van de eerste aflevering zei een student enigszins verbaasd: “Heb ik dit echt allemaal gezegd?”