UU-voorzitter Pijpers: ‘Nog eens goed kijken naar renovatie Kruytgebouw in bewoonde staat’

De bijeenkomst op sportcentrum Olympos waarbij dertig personen aanwezig mochten zijn en die online live gevolgd werd door zo’n 120 geïnteresseerden, stond in het teken van een Wiedergutmachung.

Een bezoek van Pijpers in september 2019 aan het Kruytgebouw waarbij hij kwam uitleggen waarom het UU-bestuur had besloten het ernstig verouderde gebouw te gaan renoveren in plaats van te slopen, verliep immers dramatisch. Hij stuitte destijds op veel wantrouwen en emoties.

De planning van die ontmoeting was uiterst ongelukkig omdat in dezelfde week een asbestlek tot grote problemen voor de onderzoekers had geleid. Het was zeker niet het eerste incident in het gebouw. Hoe moesten de onderzoekers geloven dat zo’n bouwval nog op te knappen was?

Het besluit om het Kruytgebouw te renoveren overviel de bèta’s bovendien, want waarom hadden ze dan jarenlang gewerkt aan plannen voor twee nieuwe gebouwen? Dat Pijpers na een stief uurtje moest vertrekken naar een volgende afspraak hielp ook niet.

“Dat ging toen niet goed, en daar ben ik verantwoordelijk voor”, erkende Pijpers. “Dat spijt me.” Hij had ook liever gezien dat hij eerder de kans had gekregen zich te revancheren, maar dat was niet mogelijk door de coronamaatregelen.

In de tussenliggende twintig maanden waren er volgens de UU-voorzitter wel belangrijke stappen gezet. Zo was er veel werk verzet om een einde te maken aan de reeks van water- en elektriciteitsstoringen. Dat lijkt voorlopig redelijk gelukt.

Donderdag nam Pijpers ruim twee uur de tijd voor een bijeenkomst die in een veel prettigere sfeer verliep dan anderhalf jaar geleden.

Renoveren met onderzoekers in het gebouw grootste bezwaar
De collegevoorzitter begon met de argumenten om het Kruytgebouw te renoveren en niet te slopen. In 2019 stond vooral de financiële noodzaak nog centraal in de motivatie van het UU-bestuur. De universitaire vastgoedstrategie die kort na de zomer werd vastgesteld, was vooral gericht op het binnen de perken houden van de alsmaar stijgende huisvestingslasten en herontwikkeling van het Kruytgebouw kon daar een bijdrage aan leveren.

Dat was nog steeds waar, volgens Pijpers, maar een andere overweging had aan belang gewonnen. Eén van de vier ‘wieken’ van het kruisvormige Kruytgebouw staat op dit moment leeg. Die ruimte kan de verwachte explosieve groei van het bèta-onderzoek en van het aantal studenten opvangen. Op dit moment wordt aangenomen dat beide in 2030 met 25 tot 30 procent zijn toegenomen.

Ook het feit dat renovatie duurzamer is en dat de bètafaculteit een aansprekend gebouw op de kop van het Utrecht Science Park zou houden, waren overwegingen volgens Pijpers.

Maar voor de meeste bèta-onderzoekers zit de angel niet zozeer in de herontwikkeling van het Kruytgebouw, bleek al snel tijdens de bijeenkomst. Dat je daar met de nodige inspanningen weer een prachtig labgebouw van kunt maken, geloven ze wel. En dat dat vanuit duurzaamheidsoverwegingen voor de hand ligt, kunnen ze ook begrijpen.

Het probleem is vooral dat het UU-bestuur het negen verdiepingen tellende gebouw wil renoveren met meer dan zevenhonderd mensen erin. De bedoeling is dat het gebouw wiek voor wiek onder handen wordt genomen, te beginnen met de lege westwiek, terwijl het onderwijs en onderzoek gewoon doorgaan. Het hele proces gaat mogelijk negen jaar duren.

Tekst loopt door onder foto. 
Foto DUB

Weinig geloof in verbouwen zonder overlast
Anton Pijpers verwees tijdens de bijeenkomst naar een haalbaarheidsstudie die als conclusie had dat er “voldoende aanknopingspunten” zijn om de herontwikkeling aan te pakken op de manier die het UU-bestuur in gedachten heeft. De onderzoekers lezen in hetzelfde rapport echter allerlei mitsen en maren die verder onderzoek vergen.

Zo is het lastig om het hart van het gebouw, de zogenoemde ‘middenkern’, waar alle wieken op uitkomen en waarin onder meer de liften en het trapportaal zitten fasegewijs per wiek aan te pakken. Ook is er grote twijfel of de invloed van trillingen door de werkzaamheden beperkt kunnen blijven, zoals wordt verondersteld.

Hoogleraar Scheikunde Albert Heck vindt het bovendien moeilijk te geloven dat de verbouwingen niet tot nieuwe verstoringen van het onderzoek gaan leiden. Zijn analisten zijn volgens hem al jaren vooral bezig om “het gebouw in stand te houden” en komen niet toe aan onderwijs en onderzoek. “Het is een beetje of je in een bouwval woont en dat ze zeggen: we gaan het repareren maar blijf er wel wonen”, zo stelde hij tijdens de bijeenkomst.

En heeft het UU-bestuur de psychologische impact wel meegewogen van negen jaar onrust?, vroeg Biologie-hoogleraar Sander van den Heuvel zich af. “Natuurlijk gaat dit overlast geven, alleen al de perceptie daarvan gaat de komende jaren een belangrijke factor zijn in het werven van mensen en in het besluit van medewerkers om al dan niet in Utrecht te blijven.”

Meer begrip voor zorgen
Volgens verschillende sprekers doet de universiteit er beter aan om alle onderzoekers elders onder te brengen. Dat zou overlast schelen en bovendien de mogelijkheid geven om het Kruytgebouw sneller, goedkoper en misschien ook radicaler te renoveren.

Volgens Pijpers is dat niet aan de orde. Die optie was onderzocht, maar “onhaalbaar”. Daarvoor werken er te veel mensen in het gebouw. Maar hij toonde begrip voor de zorgen van de onderzoekers.

Pijpers benadrukte dat de haalbaarheidsstudie een eerste stap was geweest en dat er nog nader onderzoek gaat plaatsvinden om te bepalen of renovatie in bewoonde staat voor alle groepen mogelijk is. “Ik begrijp dat daar de spanning op zit. Daar zullen we nadrukkelijk nog eens goed naar moeten kijken.”

De komende tijd moet volgens Pijpers de bètafaculteit gaan bepalen welke groepen er in het gebouw gehuisvest worden en wat de precieze wensen voor de inrichting zijn. Daarna hoopt hij dat de westwiek snel kan worden aangepakt. “Zodat we het perspectief ook echt gaan zien.” Na zijn slotwoord klonk er zowaar een klein applausje voor .

Tevreden met nieuwe start
Terugkijkend op het gesprek met Pijpers, zegt ook hoogleraar Biologie Lukas Kapitein tevreden te zijn, al was het maar omdat de UU-bestuurder nu beter zijn best had gedaan om tekst en uitleg te geven.

Kapitein: “Voor ons was het van belang om duidelijk te maken dat we grote bezwaren hebben tegen de herontwikkeling van het Kruytgebouw met ons erin. Het leek of het voor het UU-bestuur al vaststond dat ze dat op die manier wilden gaan doen, dat het besluit al genomen was. Nu is duidelijk dat dat niet zomaar kan. Er moet eerst nader onderzoek plaatsvinden.”

Kapitein zegt de bijeenkomst te beschouwen als een nieuwe start waarbij de Kruytbewoners nauwer betrokken zullen worden bij de plannen en onderzoeken die gaan plaatsvinden. “Tot nu toe heeft niemand mij gevraagd om eens te kijken wat de trillingen voor mijn microscopie-experimenten betekenen.”

Volgens hem mikken hij en zijn collega’s nog steeds op het ‘uithuizen’ van Kruyt-groepen tijdens de renovatie. “We begrijpen dat dat geen triviale opgave is, maar het is ook niet onmogelijk.”

De bijeenkomst is hier terug te zien. Inmiddels is de bijeenkomst in totaal door meer dan 300 medewerkers bekeken.