Valkuilen en tips bij het solliciteren vanachter de webcam

Als student ontkom je er niet aan: of het nou is voor een stage, bijverdienste of ‘echte’ baan na afstuderen, vroeg of laat is het sollicitatiegesprek daar. In deze coronatijd is het allang geen uitzondering meer wanneer je zo’n gesprek voert via de webcam. Door reisbeperkingen, quarantaines en thuiswerken is digitaal solliciteren langzaamaan de norm geworden. Het eindeloos zoeken naar de juiste ingang, het ellenlange wachten bij de receptie of de veel te hete koffie waardoor je je tong verbrandt, behoren tot het verleden. Of komt fysiek solliciteren weer terug zodra het kan?

Therese Albers, career officer aan de UU, denkt dat de digitale variant blijft hangen. “Het is heel efficiënt en effectief als mensen niet allerlei reisbewegingen hoeven te maken. Bovendien kan je best wel vlot een goede indruk krijgen van iemand.” Ze schat in dat er een hybride vorm gaat ontstaan, waarbij een eerste gesprek online is en een tweede of derde gesprek in het echt.

Online: een vloek of een zegen?
Annegreet, masterstudent Geschiedenis van Politiek en Maatschappij, zag dat vorig jaar toen ze solliciteerde bij het RIVM. Het eerste gesprek dat ze voerde was online, de tweede op locatie. Vorige week had ze een andere sollicitatie, die ook online was. Niet ideaal, vindt ze. “Het inschatten van mensen is een stuk moeilijker als je elkaar matig ziet of hoort, en niet echt op elkaars lichaamstaal kan afgaan.” Ook vindt ze het een gemis dat je niet op de werkplek bent geweest. “Ik had het idee dat ik totaal geen feeling had bij de mensen en de omgeving. Dat miste ik wel heel erg.”

Marissa studeerde twee jaar geleden af van de master Sociology and Social Research en werkt inmiddels bij de Algemene Rekenkamer. Ze is blij dat ze daar fysiek kon langskomen voor een gesprek. “Het is wat informeler: je praat met elkaar bij het koffiezetapparaat, je krijgt nog wat meer achtergrondinformatie en komt andere mensen tegen. Het geeft wat meer een indruk van waar je komt te werken.”

Ook Albers noemt dat informele moment vooraf als een belangrijk verschil met een digitale sollicitatie. “Als je offline gaat solliciteren kom je ergens aan en word je op je gemak gesteld. Je krijgt een hopelijk lekker kopje koffie aangeboden en loopt met iemand ergens naartoe, waar je de andere mensen uit de sollicitatiecommissie ontmoet. Bij een online gesprek krijg je de link, je logt in, er is een welkom, en dan moet je direct jouw verhaal vertellen. Je moet meteen bij de pinken zijn wil je goed overkomen.”

Of een digitaal gesprek een voor- of juist een nadeel is, verschilt per student, ziet Albers. “Sommige mensen zijn veel meer op hun gemak in hun eigen omgeving. Anderen doen het beter in direct fysiek contact met iemand.” Annegreet behoort tot die laatste categorie. “Ik merk dat ik minder ‘aan’ sta als ik in mijn eigen omgeving ben, met bij wijze van spreken alleen een net shirt aan en daaronder een pyjamabroek”, zegt ze. “De spanning vooraf maakt dat je zenuwachtiger bent, maar aan de andere kant juist ook geactiveerd. Daardoor ga je meer je best doen.”

Motivatievideo
Iris volgt de premaster Clinical Child, Family and Education Studies en moet binnenkort gaan solliciteren voor een stageplek. Om zich te onderscheiden, wilde ze iets originelers insturen dan een motivatiebrief. Daarom maakte ze een video waarin ze zichzelf voorstelt. “De mensen die een stagiaire zoeken krijgen zo een beter beeld van mij. Een papier met geschreven tekst en een foto geeft een heel andere indruk dan bewegend beeld.” Ze hoopt dat ze in het echt mag langskomen, als ze wordt uitgenodigd.

Ook Marissa heeft voorkeur voor minimaal één fysiek gesprek in het sollicitatieproces. Toch kleven er ook voordelen aan een online ontmoeting. “Het is een beetje valsspelen, maar ik houd er vaak wat uitgeschreven antwoorden bij”, biecht ze op. “Voor ik een gesprek heb, bedenk ik wat ze zouden kunnen vragen en wat ik kan antwoorden. Dat schrijf ik uit, zodat ik dat kan voorlezen als ik heel zenuwachtig ben en het niet meer weet.” Ook Annegreet schuwt een spiekbriefje niet. “Je kunt een tweede scherm hebben om nog wat vragen te stellen over de letterlijke tekst uit de vacature”, tipt ze. “Dan vraag ik: ‘er staat dit en dit, kun je me daar wat meer over vertellen?’ Dat zou ik bij een echte sollicitatie niet doen denk ik.”

Nog meer tips
Voor ze het gesprek in gaat, denkt Annegreet goed na over de achtergrond die in beeld is. Een standaardachtergrond van Teams heeft niet haar voorkeur. “Dan ben je meteen een soort avatar”, vindt ze. Liever kiest ze een achtergrond die iets zegt over haar. “Ik zit meestal op mijn bank. De achtergrond is dan een schilderij en een groene muur. Dat vind ik er veel toffer uit zien dan studentikoze taferelen als een kledingrek, een ranzige wastafel en een berg kleding op een stoel.”

Zorg wel dat de achtergrond niet te afleidend is, adviseert Albers. “Als er iets heel druks te zien is, kan het zijn dat ze niet naar jou kijken maar naar het schilderij op de achtergrond, of die enorme rij met boeken. Dat leidt af.” Ze heeft nog een tip, die misschien wat tegennatuurlijk aanvoelt. “Wat mooi is om te doen, is af en toe even in de camera kijken. Je bent geneigd om naar het scherm te kijken. Voor jouw idee kijk je dan iemand aan, maar op het moment dat je in de camera kijkt, lijkt het alsof je iemand recht aankijkt. Dan krijg je toch iets meer contact met elkaar.” Verder raadt ze aan om van tevoren de internetverbinding en het programma waarmee het gesprek wordt afgenomen te testen. En mocht je een kat hebben die graag over het toetsenbord paradeert: zet die even in een andere kamer.