Vrij met Kerstmis, maar hoe zit dat met het Suikerfeest en Jom Kipoer?

Het is bijna Kerstmis en daar kun je in de universiteit niet omheen. In de universiteitsgebouwen staan versierde kerstbomen en her en der houdt men kerstbijeenkomsten. Waar Kerstmis, maar ook Pinksteren en Pasen voor de ene student of werknemer belangrijke feestdagen zijn, heeft een ander wellicht meer met het Suikerfeest of Jom Kipoer. Maar is daar ook ruimte voor?

In 2018 werd het DUB-panel gevraagd te reageren op de stelling: een diverse universiteit geeft vrij met het Suikerfeest. Een groot deel van de panelleden was het daarmee eens. Anderen zagen liever alle religieuze, vrije dagen verdwijnen. Deze feestdagen zijn in de cao Nederlandse universiteiten geregeld en dat is sinds het verschijnen van dit artikel niet aangepast. Ook het eigen beleid van de Universiteit Utrecht rondom vrije dagen is niet veranderd. Nu DUB aan het College van Bestuur vraagt of er ruimte is voor een vrije dag op niet-christelijke feestdagen, laat perswoordvoerder Maarten Post namens het College van Bestuur weten: “Annetje Ottow wil laten onderzoeken of de eigen regeling met betrekking tot Sinterklaas en verjaardagen (als de dienst het toelaat) flexibeler gemaakt kan worden. Ze vraagt de Taskforce en de Directie HR te bekijken of hieraan behoefte is en hoe zoiets zou kunnen worden uitgevoerd.’’ 

Mogelijk diversiteitsverlof voor werknemers
Onlangs werd het woord ‘diversiteitsverlof’ genomineerd als Woord van het Jaar 2019 door de Dikke Van Dale. De betekenis daarvan is als volgt: werkverlof op een zelfgekozen (religieuze) feestdag, m.n. als onderdeel van actief diversiteitsbeleid van een onderneming of instelling.

Momenteel is er geen sprake van zo’n diversiteitsverlof bij de Universiteit Utrecht. Christelijke tradities zijn nog steeds het uitgangspunt binnen de cao voor Nederlandse universiteiten. Zoals in het DUB-artikel uit 2018 werd beschreven ‘biedt de universitaire cao elke universiteit wél de ruimte om vrije dagen toe te voegen aan de bestaande vrije dagen. Daardoor zouden niet-christelijke feestdagen zoals het Suikerfeest, Jom Kipoer en Holi een vrije dag kunnen worden. Het universiteitsbestuur hanteert echter alleen de dagen die in de cao Nederlandse Universiteiten staan als feestdag als een collectieve vrije dag.’ Wat de Universiteit Utrecht ooit wél heeft toegevoegd aan de vrije dagen is dat werknemers met Sinterklaas en op hun verjaardag eerder naar huis mogen als het werk het toelaat. Daarvoor hoeven nu geen verlofuren te worden ingeleverd.

Voor studenten verandert er vooralsnog niets
De noodzaak van het onderzoek van het universiteitsbestuur naar een dag diversiteitsverlof, wordt onderstreept door verschillende mensen waaronder Ayse Kurnaz en Hidde van Koningsveld. Studentbestuurder Ayse Kurnaz van de ‘pluriforme studentenvereniging’ Studenten Unie Nederland organiseert activiteiten en lezingen voor een achterban uit heel Nederland en is een voorstander van een serieus debat over het diversiteitsverlof. “Onlangs organiseerden wij een paneldiscussie over de kwesties waar de moslimstudent anno 2019 tegenaan loopt. De zaken die daar genoemd werden, gelden natuurlijk ook voor het leven daarna. Studeren doe je immers maar vier of vijf jaar en dan begint het werkende leven. Ik heb er persoonlijk geen moeite mee om met islamitische feestdagen naar college of tentamens te gaan, omdat mijn familie hier niet woont en ik de dagen daarom niet vier. Desalniettemin vind ik het wel een belangrijk punt: ik ken genoeg studenten en afgestudeerden voor wie dit wel een probleem is. Een halfjaar voor de betreffende feestdag beginnen mensen al uit te rekenen of ze op die dagen wel bij hun familie kunnen zijn. Vervolgens gaan ze plannen en schuiven, terwijl ze niks doen op vrije, christelijke dagen die ze wel gewoon cadeau krijgen. Ik denk dat hier soepeler mee omgegaan kan worden vanuit instellingen.’’ 

De Joodse student Hidde van Koningsveld ziet ook graag dat deze kwestie serieus genomen wordt door de universiteit, vertelt hij in een interview aan DUB: “Het enige waar de universiteit iets aan zou moeten doen, zijn de vrije dagen voor religieuze feestdagen. Volgens het College van de Rechten van de Mens hebben studenten daar gewoon recht op, maar ik heb daar in september steevast problemen over met docenten. ‘Ja, maar dan moet iedereen ook vrij krijgen voor het Suikerfeest’, zeggen ze dan. Ja, dat klopt. Dat moet óók gebeuren.” 

Diversiteitsverlof bij andere organisaties
Verschillende commerciële organisaties hebben eerder de stap gezet naar een diversiteitsverlof voor haar werknemers. De Nederlandse bank ING biedt medewerkers de kans om anderhalve dag op te nemen voor een dag die voor hen belangrijk is. Dat mag een religieuze dag zijn, maar dat hoeft niet. Ze kunnen de dag bijvoorbeeld ook inzetten voor een dagje carnaval of een festivalbezoek in de zomer. Het Zweedse bedrijf Spotify heeft net als ING medewerkers met tientallen verschillende nationaliteiten. Zij geven hun medewerkers de mogelijkheid om zelf te kiezen wanneer ze vrij zijn, zodat ze de feestdag kunnen vieren die ze willen.

In Nederland zijn er ook middelbare scholen die leerlingen al vrij geven voor de afsluiting van de ramadan. Zo zorgt het Calvijn College in Amsterdam er ‘linksom of rechtsom altijd voor dat de leerlingen de kans hebben om het te vieren met hun familie,' aldus verzuimmedewerker Hayat. Het Carré College in Rotterdam geeft leerlingen de mogelijkheid om via een speciaal verlofformulier vrij te vragen voor een religieuze feestdag. Een dergelijke regeling zit er voor religieuze, niet-christelijke studenten van de Universiteit Utrecht nog niet in. Voor hen blijft het elk jaar hopen dat hun onderwijs- en tentamenschema het toelaat om hun religieuze feestdag te vieren.