Tussenjaar na het eindexamen? Veel te duur!
Een jaartje reizen of werken na het eindexamen? Door de kabinetsplannen wordt dat erg duur. Als de examenkandidaten van nu niet meteen gaan studeren, lopen ze duizenden euro’s basisbeurs mis.
Eigenlijk wil de zeventienjarige Laura na haar eindexamen een paar maanden werken en dan gaan reizen door Vietnam, Cambodja en Laos. “Ik heb toch nog geen idee wat ik wil studeren en ik heb een kleine erfenis gehad.”
Maar het gaat niet door. Ze weet dat het nieuwe kabinet de basisbeurs wil afschaffen voor studenten die in september 2014 aan hun opleiding beginnen. Als Laura niet meteen na haar eindexamen gaat studeren, gooit ze bijna 13.000 euro weg. “Het zou een dure grap worden. Nu moet ik dus bedenken wat ik wil studeren. Ik ben zo bang dat ik een studie kies die me eigenlijk niet boeit.”
Ze is de enige niet. Daan doet dit jaar eindexamen vwo. Aansluitend heeft hij een tussenjaar gepland: een half jaartje fulltime werken en rondtrekken door Zuidoost-Azië. “Een paar vrienden van mij hebben dat ook gedaan. Ze zijn een stuk wijzer geworden.”
Maar eind oktober sloeg de twijfel toe. “Zo’n tussenjaar wordt nu wel heel erg duur. Ik weet nog niet of dat het waard is. Mijn ouders hebben ook niet zoveel geld dat ze het verschil zomaar even kunnen betalen, dus het wordt wel moeilijk.”
Bijkomend probleem is dat Daan nog geen flauw idee heeft wat hij wil studeren. Met zijn examenprofiel natuur & techniek zijn de keuzemogelijkheden onbegrensd. “Dat maakt het niet eenvoudiger.” Als hij zijn tussenjaar werkelijk afblaast moet hij snel op zoek naar een studie die hem ligt. “Want als ik verkeerd kies ben ik straks net zo duur uit als met een tussenjaar. Het is erg balen.”
Duizenden jongeren staan voor dit dilemma. De afgelopen jaren had bijna één op de tien eerstejaars studenten zo’n ‘gap year’ van reizen en werken achter de rug, blijkt uit onderzoek van ResearchNed in opdracht van internationaliseringsorganisatie Nuffic. Het gaat om acht procent in het wetenschappelijk onderwijs en tien procent in het hbo. Dat zijn ruwweg 14.000 jongeren.
Uit het onderzoek bleek ook hoe nuttig zo’n jaar is. Hbo’ers die eerst een jaar hadden gewerkt, studeerden beter dan andere hbo’ers. Voor universitaire studenten gold hetzelfde als ze in hun tussenjaar hadden gereisd. Werken had geen effect op het studiesucces van wo’ers en omgekeerd had reizen geen invloed op het succes van hbo’ers.
Het is vroeg in het studiejaar en het is onzeker of de regering het leenstelsel op tijd door de Eerste Kamer weet te loodsen, maar sommige scholieren trekken nu al hun conclusies. Het Amerikaanse Fulbright Center deelt ieder jaar beurzen uit aan goede middelbare scholieren, waarmee ze na hun eindexamen een jaartje in Amerika kunnen studeren. “Er waren vijftig aanmeldingen, maar vijf daarvan hebben zich teruggetrokken”, zegt medewerker Erik van den Berg. “Dat maken we in andere jaren niet mee.”
Hogescholen en universiteiten kunnen een golfje van eerstejaars tegemoet zien van jongeren die nog net voor het leenstelsel uit willen gaan studeren. Een jaar later zal de instroom juist enigszins inzakken. Navraag leert dat ze er rekening mee houden, maar geen problemen verwachten.
Toch is het opvangen van extra studenten minder eenvoudig dan het lijkt, vindt collegevoorzitter Paul Rüpp van Avans Hogeschool. “Het is zonde om te investeren in een extra gebouw als je het een jaar later weer moet sluiten”, zegt hij. “Het is ook niet eenvoudig om veel docenten aan te nemen, want die moeten zich de cultuur van de hogeschool eigen maken. Dat is moeilijker als het er veel zijn. Wij kennen dat probleem, want we groeien al jaren door onze goede scores in de ranglijsten.”
Maar andere instellingen maken zich weinig zorgen. Zo zegt bestuurslid Paul Rullmann van de TU Delft: “We hebben voor onze grote opleidingen een numerus fixus ingesteld, zodat ze niet bovenmatig zouden groeien. Wie buiten de boot valt, blijkt toch in Delft te gaan studeren, maar dan aan een kleinere opleiding. Daar zijn we alleen maar blij mee. Als er extra studenten komen, kunnen we dat wel aan.”