‘Vertraagd Leermoment’

Ik geef al jaren het eerstejaarsvak Grondslagen van het recht. In dit vak bestudeer ik met studenten de rechtsfilosofische, rechtstheoretische en rechtssociologische grondslagen van het Nederlandse recht.

Het is soms zware kost voor eerstejaars studenten, vooral omdat er geen eenduidige antwoorden zijn op de vragen die ik aan ze stel. Je zou het zo kunnen zeggen dat het in mijn vakgebied juist gaat om het stellen van moeilijke vragen– vragen waarop geen eenduidig antwoord bestaat die ik ze kan of wil geven.

Soms heb ik ze wel, maar het is aan studenten zelf op zoek te gaan naar deze antwoorden. Mijn antwoord is niet zaligmakend. Voordat ze daartoe in staat zijn, is het van belang dat zij die vragen goed begrijpen en dat vergt natuurlijk studie. Het tentamen dat ze vervolgens afleggen stelt daarover weer andere vragen en de meeste studenten zijn in staat die vragen voldoende tot goed te beantwoorden.

Maar het gaat mij om de vragen die ik ze stel en waar ze vertwijfeld bij kijken, niet wetend wat ze ermee aanmoeten. Het zijn vragen die “boven” de stof staan en ze uitdagen verder te kijken en zelf na te denken. Wat frustreert, is dat ze dat dan niet helemaal lukt wanneer ze daar bijvoorbeeld verslag van doen in een paper, zowel voor mij als voor mijn studenten. Ik zou toch graag willen dat ze begrijpen wat ik met mijn vragen bedoel. Snappen ze het dan echt niet?

Ik geef ook een derdejaarsvak in de bacheloropleiding rechten. Soms heb ik het geluk dat studenten die dit vak volgen bij mij ook dat eerstejaars vak hebben gevolgd. (Althans, ik vind het fijn dezelfde studenten meerdere keren te mogen doceren gedurende hun opleiding. Sommige van die studenten vinden dat ook en andere juist weer niet.)

Een enkele keer komt zo’n student naar mij toe en zegt dan iets in de trant van: “toen ik u/jij bij Grondslagen had vroeg u iets dat ik steeds heb onthouden maar niet begreep en nu begrijp ik pas wat u/jij bedoelde”.

Ik word blij als dit me overkomt en ik heb dit het “vertraagde leermoment” genoemd. Ik denk dat iedereen deze ervaring zelf ook heeft – dat op betrekkelijk willekeurige momenten het kwartje valt en het licht wordt gezien: “Oh, nu snap ik wat ie bedoelt. Dit is wat het is”, etc. Het gebeurt niet zozeer op het tentamen maar op het station of bij de bakker, in de kroeg of in een ander vak, bij een andere associatie.

Maar wat is het nu precies? Houdt het verband met de ontwikkelingspsychologie? Is er zo iets als een academische “Oei, ik groei!” (wellicht bekend bij docenten/studenten met jonge kinderen), waarin gesteld wordt dat de cognitieve ontwikkeling sprongsgewijs plaatsvindt. Dat studenten, binnen het te volgen curriculum, op voor ons als docenten willekeurige momenten tot de nieuwe inzichten komen waarvan we hoopten dat zij bij ons – toen wij de vragen stelden – tot die inzichten kwamen?

Het komt misschien hier op neer: is het belangrijk dat studenten steeds alles begrijpen in de periode dat een vak gegeven wordt waar ze door middel van een tentamen en/of paper verslag van doen? Is het misschien niet later dat het kwartje valt, ergens anders, bij een andere docent, in een ander vak? Is dit besef misschien mijn vertraagd leermoment? Is zoiets te achterhalen? Ik zou er graag meer van willen weten.

Ik doe hierbij een oproep om jullie ervaringen met een vertraagd leermoment met mij te delen. Deze kun je mailen naar u.devries@uu.nl of plaatsen als reactie onder deze column.