De relevantie van geesteswetenschappers

De voortdurende strijd in Oekraïne en in het Midden-Oosten, de ontwikkelingen in de Verenigde Staten, de steeds grotere invloed van tech-giganten op onze levens, en de groeiende onzekerheid over de toekomst van democratieën. Elke keer als ik de krant opensla, word ik geconfronteerd met conflicten. Deze ontwikkelingen laten ook mij niet onberoerd. Welke koers moeten we varen in deze onrustige tijden? Waar vinden we de houvast die ons richting geeft? Volgens mij ligt het antwoord binnen de geesteswetenschappen.

Ik wil in dit blog een lans breken voor de geesteswetenschappen, want die zijn van groot belang voor onze universiteit. We leiden daar mensen op die de wereld bekijken door verschillende lenzen. De lenzen van het verleden, de cultuur, de taal, de ethiek. Op zoek naar houvast, duiding, en kritische reflectie en naar lering uit het verleden biedt geesteswetenschappen een antwoord. Het zijn de disciplines uit deze faculteit die ons de gereedschappen bieden om de grote vragen van onze tijd te duiden.

En dat is nodig in een zich verhardende en polariserende samenleving, waarin we vanuit heel uiteenlopende perspectieven het gesprek moeten aangaan, en in gesprek moeten blijven. Dat beschreef Asghar Seyed-Gohrabs, hoogleraar Iraanse & Perzische Studies aan de UU, een paar weken geleden heel mooi in een interview met Trouw. 

Hij ziet wereldwijd een groeiende groep leiders die hameren op verschillen tussen groepen, en weigeren te zien wat ons bindt. Dat baart hem zorgen. Ik deel die zorgen. En ik deel ook zijn visie dat geesteswetenschappen bij uitstek denkers opleidt die over grenzen heen kijken.

Koerswijziging nodig
Die kennis verdient een stevige plek binnen de universiteit. Deze steunbetuiging lijkt misschien in tegenspraak met het feit dat Geesteswetenschappen moet bezuinigen en een transitieplan aan het uitrollen is. Want inderdaad, de faculteit verandert. Maar ik ben ervan overtuigd dat deze verandering de faculteit juist sterker gaat maken. Want het transitieplan is een strategische koerswijziging van de faculteit, waarmee we belangrijke disciplines in de geesteswetenschappen duurzaam kunnen borgen. 

Het is dus veel meer dan een bezuinigingsplan. Want ook zonder de ingrijpende geplande kabinetsbezuinigingen, was er een koerswijziging nodig geweest om de faculteit sterk te houden. Het plan is essentieel om de faculteit toekomstbestendig te maken. En juist hierom sta ik, en staan wij als bestuur, volledig achter dat plan en achter de faculteit die het in werking zet. 

Om het plan te ondersteunen, willen we als College van Bestuur een bijdrage uit de algemene universitaire reserves beschikbaar stellen, tot een maximum van negen miljoen euro. We streven samen naar een toekomstbestendige basis voor onderwijs en onderzoek binnen Geesteswetenschappen.

Veranderen om te versterken
Op dit moment wordt er hard gewerkt aan een nieuw aanbod van bacheloropleidingen. Het is de bedoeling talenexpertise te koppelen aan bredere thema’s en aan andere disciplines, om zo grotere groepen studenten te laten ontdekken hoe relevant deze expertise is in de wereld van vandaag.

Ik begrijp dat verandering pijnlijk kan zijn en daarom ook weerstand op kan roepen. Zeker als het gaat om een faculteit die zoveel traditie en geschiedenis met zich meedraagt. Er zijn zorgen, begrijpelijkerwijs. Zorgen over de impact van de voorgestelde maatregelen op het dagelijkse werk, over de toekomst van de faculteit en specifiek de jonge medewerkers, en over de toekomst van de geesteswetenschappen in het algemeen.

Daarom wil ik benadrukken dat het onze gezamenlijke verantwoordelijkheid is om ervoor te zorgen dat deze faculteit niet alleen blijft bestaan, maar sterker wordt. Zodat toekomstige generaties over de volle breedte van onze universiteit dezelfde kansen krijgen om de wereld te begrijpen en zich erin te begeven met vertrouwen. En zodat wij daar allemaal profijt van hebben.

De weg naar voren
De weg naar voren is gevonden. Dat horen we ook in gesprekken met verschillende medewerkers van de faculteit Geesteswetenschappen. Een mooie toekomst is zichtbaar, en dat stelt me gerust terwijl ik de krant lees. Maar die mooie toekomst komt er niet als alles hetzelfde blijft. Er zit niets anders op dan samen aan de slag te gaan, met de overtuiging dat verandering uiteindelijk de sleutel is tot een sterker, relevanter en toekomstbestendiger geesteswetenschappelijk landschap.

Leden van het College van Bestuur bloggen met enige regelmaat voor DUB over ontwikkelingen in het hoger onderwijs en met name die op de Universiteit Utrecht.