Discriminatie begint op de basisschool

Wat wordt jouw plek op de maatschappelijke ladder? Als we het Nederlandse Onderwijssysteem onder de loep nemen, lijkt het antwoord op deze vraag voor het grootste gedeelte erfelijk bepaald te zijn. Hebben jouw ouders bijvoorbeeld een hoge positie in de zorg, dan is de kans aanzienlijk groot dat je ook in deze sector terechtkomt. Wil je dokter worden maar hebben je ouders een migratieachtergrond, zijn ze laagopgeleid en spreken ze gebrekkig Nederlands? Dan zal je helaas een iets zwaarder traject moeten doorlopen omdat er vaak aan je getwijfeld wordt. Discriminatie begint meestal al op de basisschool.

Het vinden van studenten met laagopgeleide ouders of ouders met een migratieachtergrond is lastig op de Universiteit Utrecht. Als je er een vindt, blijken de jeugdverhalen over de basisschool vaak dezelfde. Een Turkse vriend die momenteel aan de TU Eindhoven studeert, kreeg het advies ‘kader' op basis van zijn ‘thuissituatie’. Zijn ouders spanden een rechtszaak aan en wonnen die waardoor hij op havoniveau kon beginnen om vervolgens door te stomen naar het vwo.

De zus van een Marokkaanse vriendin kreeg met precies dezelfde situatie te maken, maar haar ouders tekenden geen bezwaar aan. Zij heeft op eigen houtje alsnog het vwo gehaald. Dat bleek gunstig voor mijn vriendin die daardoor niet benadeeld werd.

Ook ik kreeg een lager advies dan terecht was. Vanwege mijn achternaam werd mij herhaaldelijk  gevraagd wat voor werk mijn ouders deden en waar ze vandaan kwamen. Mijn ouders komen uit Polen en hebben niet gestudeerd en dat speelde mee in mijn schooladvies. We spreken hier uiteraard over een gebeurtenis die zich meer dan 10 jaar geleden afspeelde, maar zelfs nu is bijna een derde van de schooladviezen “niet altijd verklaarbaar”.

Recentelijk is er een Eerste Generatie Fonds opgericht met als doel het ondersteunen van (aankomende) studenten die als eerste uit het gezin gaan studeren aan de Universiteit Utrecht. Studium Generale heeft ook een paar artikelen over eerstegeneratiestudenten geschreven. Met name over hoe we onze weg niet kunnen vinden op de universiteit. Ironisch vind ik dat. Het is gek dat een universiteit niet zo is ingericht dat élke student er zijn weg kan vinden. Maar dit pakt echter de kern van het probleem niet aan.

Het is een bittere realiteit dat studenten uit een niet-academisch milieu zwaar ondervertegenwoordigd zijn op de universiteit. Het is makkelijk om te zeggen dat dit komt door het thuisfront. Maar in een land waar gelijkheid o zó belangrijk is, houd je jezelf voor de gek door die conclusie te trekken. De ware schuld ligt in de maatschappij die deze kinderen zwaar onderschat.