Ik ben een tandwiel dat uit de maat loopt

Waar denk jij aan als ik zeg dat ik al vijf jaar over mijn bachelor doe? Als ik zeg dat ik dit hele academisch jaar maar twee vakken – met hangen en wurgen – heb gehaald? Waarschijnlijk zul je denken: wat een luie student, die loopt maar een beetje aan te modderen. Of je denkt: ‘dom’. Met mijn intelligentie heeft het inderdaad te maken.

Nadat mijn ouders tussen neus en lippen door vertelden dat ik op iedere intelligentietoets ‘vreemd’ scoorde, kwam ik vorig jaar bij een psycholoog  voor mensen met hoogbegaafdheid terecht. Daar viel het een en ander op z’n plek.

Al maanden schraapte ik tijdens mijn mental health walks in Amelisweerd energie bij elkaar om opnieuw een of andere praktijkondersteuner onder ogen te komen. Ik had geen motivatie, voelde me zinloos en depressief. Maar er was weinig praktisch te ondersteunen. Tenminste, dat was veelal de boodschap waarmee ik die zielloze praatkamers mee uitwandelde. Net als ik, wisten ook zij niet wat te doen met mijn hopeloosheid - als je het zo wilt noemen.

Voor veel hoogbegaafde studenten – inclusief mijzelf – is het namelijk niet altijd makkelijk om hoop te houden in een systeem dat zowel complex als teleurstellend kan zijn. In het narratief over hoogbegaafdheid gaat het vaak over mensen met uitzinnige talenten. Talenten die ‘verloren kunnen gaan’ als ze niet gevoed worden. Zoals ik eerder schreef in dit artikel. ‘Zonde voor de maatschappij’, zeggen ze. (Ik vind het vooral zonde voor ons.)

Het kwartje viel pas in gesprek met mijn psycholoog. Hij noemde mijn gevoel meelevend ‘klassiek’ voor ‘de hoogbegaafde’. Een vreemde geruststelling, dat onverwachte thuiskomen in zo’n praatkamer: "De meeste hoogbegaafden hebben moeite met meekomen in de schoolsystemen – of welk systeem dan ook. "

In het grote systeem van de wetenschap, waar alles en iedereen als een tandwiel in een machine meedraait om kennis te produceren, zijn er eigenlijk tamelijk veel mensen – veel tandwieltjes – die niet kunnen meedraaien. Sommige draaien te snel, andere draaien te precies, moeten vaak rust nemen, of draaien als in een quantumstaat twee kanten tegelijkertijd op. Niet alleen hoogbegaafden, maar ook mensen met ADHD of autisme, chronisch zieken en anderen die niet mee kunnen draaien zullen zich wellicht ook herkennen in deze metafoor.

In dit artikel ging ik dieper in op de vraag: ‘wat moeten wij met deze groep dysfunctionele tandwieltjes – deze groep hoogbegaafde dwarsdenkers?’ Het antwoord op deze vraag luidde: hoogbegaafden willen dat hun stem gehoord wordt, en de universiteit is bereid te luisteren. En wij notoire dwarsdenkers spreken de taal van oplossingen!

Mijn psycholoog kwam ook met een oplossing. Hij opperde een ontnuchterende realiteit: ‘bend or break’. Het is meegeven en meewerken of je zult gebroken blijven. En hoewel dat simpel klinkt – dat meegeven, is het verre van een simpele exercitie. Het is dan ook niet vreemd dat de oplossing (voor hoogbegaafden en anderen) niet ‘makkelijk’ is – zelden is dat het geval met complexe problematiek.

Maar, in plaats van het steeds opnieuw uitvinden van dingen  om snel draaiende tandwieltjes af te remmen, een kant op te laten draaien, op te voeren of met kettingen en olie te verbinden en te smeren om ze mee te laten draaien, om het systeem niet te laten breken, stel ik het volgende voor.

Laten we met zijn allen nieuwe hoopvollere metaforen bedenken. De universiteit en haar kennisproductie hoeft namelijk geen mechanisch geheel te zijn van tandwielen, een plek waar velen (ook niet-hoogbegaafden) niet in kunnen meedraaien. Laten we ons afvragen: ‘Hoe zou de universiteit als ecosysteem, flux, brein of cultuur eruitzien?’ Ik roep maar wat! Zo kunnen we samen praten over oplossingen, welzijn, wetenschap en de universiteit. Want dat hoeft zo moeilijk nog niet te zijn!

Tot degenen die nu enthousiast overgebleven zijn, en bij wie een vuurtje brand om in oplossingen te denken spreek ik: meedenkers, dwarsdenkers en vrijdenkers: verenigt u!

Van 6 tot 12 maart 2023 is het ‘de week van de hoogbegaafdheid’, waarin hoogbegaafdheid positief onder de aandacht wordt gebracht.