Nederlandse taal is nog altijd heel vitaal

De aarde warmt op, en dat komt door de mens. Ben jij het daarmee eens?

Een rare vraag. Er zijn namelijk maar weinig mensen die er een zinnig antwoord op kunnen geven. Als je een klimaatonderzoeker bent, kun je wetenschappelijke bewijzen noemen, en argumenten voor of tegen de stelling formuleren. Maar hoe kan iemand, met klimaatkennis die niet verder reikt dan het weerbericht voor morgen, nou iets zinnigs zeggen over dit vraagstuk? Wie zou waarde hechten aan zo’n antwoord? Toch doen Jan en alleman regelmatig in de media hun zegje over het klimaat.

Een paar weken geleden kwam er een taalwetenschappelijk onderzoeksrapport naar buiten (zie hier voor het publieksrapport). Het ging over het Nederlands: gaat het oprukkende Engels ten koste van onze taal? Sterft de Nederlandse taal uit? Taalkundigen hadden een enquête uitgezet, en concludeerden dat er op dit moment niks aan de hand is: het overgrote deel van de Nederlanders en Belgen gebruikt in een overgrote meerderheid van de situaties gewoon Nederlands. Onze taal staat er met 24 miljoen sprekers sterker voor dan ooit tevoren. Waar de klimaatrapporten onveranderlijk alarmerend zijn, kwam de wetenschap in dit geval met geruststellende feiten.

Fijn, dus, die cijfers! De media sprongen erop als een kind op pannenkoeken. Direct werd ik gebeld door een redacteur van een radioprogramma, die vroeg om een reactie. Hij was op zoek naar een voor- en een tegenstander. Of ik het ermee eens was dat het Nederlands niet bedreigd werd? Ik legde nog maar eens uit dat het Nederlands al decennia uitstekend scoort op wetenschappelijke criteria van taalvitaliteit. Dat 99 procent van de taalkundigen de onderzoeksresultaten dus al van verre zag aankomen. De redacteur vond het maar twijfelachtig: om hem heen werd toch er wel érg veel Engels gesproken.

Het weer en de taal: we hebben er allemaal dagelijkse ervaring mee. Misschien is dat de reden dat we weleens denken dat we er allemaal iets over kunnen zeggen. Uiteraard mogen uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek altijd ter discussie staan: van de kritische blik van relatieve buitenstaanders wordt iedereen beter. Maar framing van onderzoeksresultaten als een bediscussieerbare stelling is simpelweg misleidend. In de journalistiek heet het ook wel ‘false balance’: je presenteert de twee kanten in een discussie als equivalenten, terwijl die kanten in feite helemaal niet even gelijk zijn. Het is goed om een tegenstem te laten horen, maar vertel erbij dat het één tegenstem is, tegenover brede consensus onder experts.

Het klimaat en de Nederlandse taal: het een verloedert, het ander staat stevig in zijn schoenen. Maar, wetenschappelijk onderzoek ten spijt, geloven veel mensen maar al te graag het omgekeerde.