Studeren doe je samen
De studie is als de repetitie van een muziekstuk door een orkest. Zoals het orkest Spira Mirabilis, dat bijzonder is omdat het de gezamenlijke studie van muziekstukken, zonder dirigent overigens, tot de kern van hun activiteiten heeft gemaakt: “We rehearse so that we can learn together and between us build a common conception of the piece - one which we can then share with our audiences”.
Afgelopen zaterdag ging ik met mijn dochter naar de repetitie van haar strijkorkest. De violisten en cellisten zitten in een halve cirkel en omsluiten de dirigent en leraar. Ieder tweetal heeft het muziekstuk voor zich op de lessenaar. Er wordt gespeeld, de dirigent vraagt afwisselend een individueel kind, een groepje of als orkest te spelen; soms een paar maten die herhaald worden, soms een heel deel. De dirigent laat gaan, interrumpeert, vraagt, aarzelt, is scherp, geeft aanwijzingen met zijn handen, armen, ogen. Kinderen reageren terug, maken grapjes, stellen vragen, doen suggesties voor tempo en vingerzetting, kijken rond. De variatie en de levendigheid van het samen studeren is groot. Zelfs in hun passiviteit (af en toe wegdromend) nemen ze actief deel aan de studie. Aan het eind zegt de dirigent: “Wat een verschil met repeteren. Nu ineens gaat het een heel stuk beter. Iedereen heeft zijn partijen bestudeerd. In een orkest moet je zoveel dingen tegelijkertijd doen: naar elkaar luisteren en kijken en nadenken en de vingerzetting goed doen.“ Muziek studeren doe je samen, je verplicht je tot voorbereiding, het is een door en door sociale activiteit vol variatie, ieder heeft zijn of haar deel, het vraagt aandacht. Dan ontstaat in het moment muziek. Hier worden de kinderen musici.
Als studeren aan de universiteit, zoals Masschelein en Simons voorstellen, gaat over publieke vragen en kwesties waar nog geen antwoorden of oplossingen voor bestaan, die tijd en aandacht behoeven en die collectief onderzocht worden, dan is de student niet op zichzelf meer aangewezen. Dan is zij aangewezen op anderen die deelnemen aan de studie, en mag ze hun interesse en verantwoordelijkheid in wederkerigheid verwachten.
Bron: Masschelein, J., & Simons, M. (2018). The University as Pedagogical Form: Public Study, Responsibility, Mondialisation. In Ramaekers, S. & Hodgson, N. (Eds.) Past, Present, and Future Possibilities for Philosophy and History of Education Cham: Springer, pp. 47-61.