Waarom gaat het op de UU niet over de politieke vervolging van studenten in Amerika?

Waarom gaat het op onze universiteiten zo weinig over de politieke vervolging van Mahmoud Khalil? Wellicht val ik hiermee een beetje met de deur in huis, maar zouden we niet op dit moment een goed gesprek moeten hebben over wat dit kan betekenen voor onze academische en politieke vrijheden? 

Ik denk zelf van wel, en het valt me eigenlijk tegen dat dit nog niet echt het geval is. Ik denk persoonlijk niet dat we in een Europees vacuüm leven. Ik zou er natuurlijk naast kunnen zitten, maar tegelijkertijd zijn er ook al Nederlandse wetenschappers geweest die de Trump-vragenlijst in hun inbox hebben gekregen, dus ik denk zelf dat ik er niet naast zit. Peer reviews welkom.

Politieke vervolgingen en concentratiekampen
In de VS is de politieke situatie inmiddels al verder geëscaleerd, al is het wellicht handig om bij het begin te beginnen.

Mahmoud Khalil werd ‘s avonds uit zijn huis op de campus van de New Yorkse Columbia University meegenomen door ICE (het Amerikaanse equivalent van de IND). Hij is met een Amerikaanse getrouwd, en heeft daarom een permanente verblijfsvergunning, maar die zou ingetrokken zijn. Khalil zou meegedaan hebben aan “activiteiten gelieerd aan Hamas"; hij was woordvoerder bij de encampments op Columbia University. 

Toen zijn vrouw, die op dat moment acht maanden zwanger was, hem probeerde op te zoeken in het detentiecentrum waar hij verbleef, was hij nergens te bekennen. Het heeft uren geduurd voor bekend werd dat Khalil was overgeplaatst naar een gevangenis in Louisiana. 

Je zou het best een verdwijning kunnen noemen; was dit in een ander deel van de wereld gebeurd, dan zou Khalil zeker gezien worden als politieke gevangene.

Uiteraard bleef het niet bij Khalil; sinds zijn kidnapping is er een groeiende lijst aan activisten die zijn opgepakt of gedeporteerd. Sommigen zijn gevlucht. Zo werd Rümeysa Özturk, PhD-student aan Tufts University, door agenten in burger omsingeld, en meegenomen door een evenmin herkenbare auto. De reden van haar arrestatie en detentie is dezelfde: ”het steunen van Hamas”. In tegenstelling tot anderen die doelwit geworden zijn van het regime was Rümeysa niet betrokken bij activisme omtrent Palestina; ze schreef een opiniestuk voor de universiteitskrant samen met studenten, waarin ze het bestuur van de universiteit opriepen om onder meer de banden met Israëlische bedrijven te verbreken."

Tegelijkertijd worden mensen met een Zuid-Amerikaans uiterlijk, soms met verblijfsvergunningen of lopende asielprocessen, opgepakt en zonder proces gedeporteerd naar het Center for Terrorism Confinement (Cecot) in El Salvador. Cecot is, als we eerlijk zijn, een concentratiekamp.

Dit alles bij elkaar is in mijn ogen een zorgwekkende ontwikkeling. Sinds het begin van Trumps presidentschap wordt er op meerdere vlakken steeds harder ingegrepen, waaronder deze vervolgingen. Dat, opgeteld bij Elon Musk die bijvoorbeeld in de Duitse verkiezingen een vinger in de pap probeerde te krijgen, voorspelt ook voor ons deel van de wereld weinig goeds.

Mahmoud Khalil. Screenshot uit video YouTube

Het kan ook hier gebeuren
Zeggen dat fascisme eraan zit te komen komt wellicht wat hysterisch over; dat dacht ik enkele jaren geleden ook, maar ik moet zeggen dat het moeilijker en moeilijker wordt om te ontkennen dat er niet op z’n minst iets aan de hand is. 

We denken graag dat het niet kan gebeuren, want in het Westen hebben we vrije waarden, democratie, en een paar andere buzzwords. Dan gebeurt het in de VS, en dan houden we ons voor dat het wellicht daar wel kan gebeuren, maar niet hier, ondanks dat we geopolitiek gezien het schoothondje zijn van ‘daar’. 

Onder het mom van the war on terror gebeurt het overigens al jaren; het opsluiten van mensen zonder proces in Guantanamo Bay, massasurveillance, et cetera. Niet alleen de VS, maar ook in Nederland is er massasurveillance, door middel van bijvoorbeeld de sleepwet, en tienduizenden mensen die onterecht met terrorismecodes in politiesystemen staan. 

Geert Wilders heeft al gezegd dat hij pro-Palestinademonstranten wil deporteren. Niet alleen pro-Palestinademonstranten overigens, en ik denk dat het inmiddels wellicht makkelijker zou zijn om een lijstje te maken van wie hij niet wil deporteren, maar goed. De deuren voor het opsporen van mensen met “verkeerde ideeën” zijn al jaren geleden geopend, en de criminalisering van gedachtegoed is al van start gegaan (zoals bijvoorbeeld de poging van de kamer om “from the river to the sea” strafbaar te stellen). Demonstranten worden zelfs al thuis door de politie opgezocht en geïntimideerd.

Het totalitaire Amerika dat we vandaag zien is niet het gevolg van een plotselinge omslag sinds de laatste verkiezingen. De grondslag hiervoor is jaren geleden al gelegd, door bijvoorbeeld McCarthyisme[1] en de war on terror. De wettelijke grondslag voor de deportaties die nu plaatsvinden komt vrij letterlijk uit 1798. Fascisme komt niet uit het niets, het zat altijd al in de staatsgereedschapskist om te kunnen gebruiken in tijden van crisis. 

Precies daarom is het ook belangrijk om altijd waakzaam te blijven hoe bepaalde retoriek en wetten gebruikt kunnen worden, en om kritisch te zijn op wat de staat tegen "terroristen", "vreemdelingen" en “vijanden” mag doen.

Terreursympathisant – tot de geschiedenis je gelijk geeft
Mahmoud Khalil schreef recentelijk een op-ed waarin hij uiteenzette hoe Columbia zijn kidnapping heeft gefaciliteerd. Als universiteit zijn we wellicht nog niet dusdanig diep gezonken, maar doorgaans volgen instituten die afhankelijk zijn van de overheid vroeg of laat toch het politieke klimaat. 

De argumenten vanuit de UU tegen de eisen van pro-Palestijnse activisten stoelden tot dusver op het behoud van ‘fatsoen’ en ‘dialoog’. Het zou me niet verbazen als dit op een gegeven moment verandert in de totale inflatie van wat het betekent om antisemitisch te zijn naarmate de politieke druk toeneemt, zoals we in de VS én in onze eigen Tweede Kamer hebben kunnen zien. 

Ik denk zelf dat ‘fatsoen’ en ‘dialoog’ niet mogelijk is terwijl er een genocide plaatsvindt. Er is geen redelijk midden tussen ‘er is een genocide gaande’ en ‘er is geen genocide gaande’ (of zelfs: ’er is een genocide gaande en dat is goed’). Genocide is onfatsoenlijk, maar dat terzijde.

Ik zou zelf graag zien dat universiteiten - overal ter wereld- een vuist zouden maken tegen de vervolgingen die we nu in de VS zien. Dat we dit soort vervolgingen ook op andere plekken op de wereld gaan zien is geen hypothetisch scenario, maar erg waarschijnlijk. Ze willen in Nederland “from the river to the sea” nu al verbieden! Is dat iets minder dan een gigantische ondermijning van de politieke vrijheid? 

Vrijheid van meningsuiting wordt nu ingeperkt door pro-Palestijnse stemmen verdacht te maken als steun aan terreur. Ik vind persoonlijk dat het verheerlijken en verdedigen van ‘terreur’ moet kunnen onder vrijheid van meningsuiting. Verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog werd destijds immers ook geframed als “terreur”[2], net als veel antikoloniaal verzet. Met terugwerkende kracht worden die mensen gezien als helden, al werd er destijds vaak anders over gedacht. Voor wie een reminder nodig heeft: Nelson Mandela stond tot 2008 nog op de Amerikaanse terrorismelijst. 

Wie is de overheid om nu gedachtenpolitie te spelen en een grens te trekken bij “het verdedigen/steunen van terreur”? Om dan vervolgens te beweren dat de oorlogsmisdaden die het Israëlische bezettingsleger pleegt in Gaza dan weer géén terreur zijn. Het is ideologisch inconsistent, huichelachtig, en elk instituut dat hier niet fel tegenin gaat ondermijnt vooral haar eigen geloofwaardigheid. Het ging overigens ook nooit om het bestrijden van antisemitisme; anders bekommerde de kamer zich eerder om clubs als de Nederlandse Voksunie, de geuzenbond, en inmiddels wellicht zelfs Tesla en Twitter, in plaats van Samidoun.

De beweging tegen de oorlogen in Vietnam, Korea, Afghanistan en Irak hebben allemaal met terugwerkende kracht gelijk gekregen. Op het moment zelf, echter, waren het allemaal ‘communisten’, ‘terreur-sympathisanten’ en ‘landverraders’. Wat we nu zien is niets meer dan een herhaling van zetten. 

Wellicht toch maar die banden heroverwegen
De huidige ontwikkelingen zijn zorgelijk voor de academische context, omdat ze kunnen leiden tot censuur, en dat hoeft niet expliciet te zijn. Op de eerste plaats vindt er natuurlijk vooral zelfcensuur plaats, bijvoorbeeld omdat academici en activisten bang zijn voor represailles, niet alleen vanuit de universiteit, maar bijvoorbeeld ook vanuit de staat, of financiers van onderzoek. Dingen die nu niet strafbaar of controversieel zijn, kunnen dat natuurlijk wel worden. Rümeysa Özturk had ook niet kunnen weten dat een opiniestuk waar ze aan meeschreef, een jaar later ervoor zou zorgen dat ze op straat gekidnapt zou worden door de staat.

De universiteit kan weinig doen aan wat er in de Tweede Kamer gebeurt. Wat ze wel kan doen, is laten zien dat ze achter de rechten en vrijheid van studenten en academici zal staan als het er op aankomt. Tot dusver heeft ze dat niet gedaan; het vorige College van Bestuur heeft bij elke bezetting de ME ingeschakeld (waar ik eerder over heb geschreven), en dat roept weinig vertrouwen op. De Universiteit van Amsterdam ging nog een stap verder, door actief retoriek te bewapenen die de vervolging van studentenactivisten rechtvaardigt[3]. 

Het pad dat nu bewandeld wordt, eindigt niet op een goede plek. De motivatie achter dit alles, is uiteindelijk om Nederlandse banden met Israël te beschermen. In mijn ogen maakt dat die banden juist onhoudbaar, meer dan dat ze al waren.

Er is geen manier om “ethisch” samen te werken met instituten die verbonden zijn aan een staat die op dit moment actief genocide pleegt. Werkelijk alles kan gebruikt worden als wapen om Palestijnen van hun land te verjagen: zelfs bijvoorbeeld herbebossing. Samenwerkingen die op het oog onschuldig lijken, kunnen dus met een omweg nog steeds leiden tot verdere onderdrukking. Dat het benoemen en bestrijden van deze realiteit in de VS leidt tot harde represailles, bewijst dat de vinger op de zere plek ligt. 

Een rechter in Louisiana heeft recent geoordeeld dat Mahmoud Khalil uitgezet zou mogen worden; het argument dat Khalil “negatieve consequenties zou hebben voor Amerikaans buitenlandbeleid" zou “redelijk” zijn. Er lopen nog andere juridische procedures, dus de strijd is niet voorbij, maar ik hoop dat de schrik bij iedereen die op Nederlandse universiteiten rondloopt, er goed inzit. Als we niet willen dat dit ook hier gebeurt, is nú het moment om in te grijpen, en om niet langer weg te kijken.

Sara blogt regelmatig voor DUB over kwesties die haar als student raken. Opinies in dit artikel zijn het standpunt van de schrijver en niet per definitie ook het standpunt van DUB.