Willen we veel of góede studenten?

Jaarlijks tuigen we het circus op van voorlichtingsdagen om zoveel mogelijk studenten binnen te halen. Rector Bert van der Zwaan schrijft in zijn eerste column voor DUB dat hij liever zou zien dat universiteiten zouden mogen selecteren aan de poort. Veel vwo’ers passen beter in het hbo.Een paar weken geleden was ik in Londen voor een vergadering van de Leru, een verbond van de belangrijkste Europese research-universiteiten. Met 21 rectoren waren we bij elkaar voor onze halfjaarlijkse bijeenkomst. Voorafgaand aan de bijeenkomst sprak ik met Andy Hamilton, de Vice-Chancellor van Oxford.Tijdens ons gesprek kwam een mail binnen van onze directie Communicatie & Marketting met daarin het aantal bezoekers dat zich had aangemeld voor de voorlichtingsdagen. Ik vatte de mail samen voor mijn collega uit Oxford die mij vol verbazing aanhoorde. Hoezo, kennismakingsdagen? Hoezo, vrije keuze van de universiteit waar je wil studeren? Hoezo, geen selectie aan de poort? Hij rolde alsmaar verder van zijn stoel bij mijn beschrijving van het circus dat in Nederland ieder jaar weer op volle toeren draait en de manier waarop universiteiten de nog steeds groeiende stroom studenten trachten te verleiden om bij hen te komen studeren.Laat ik vooropstellen: er is door mijn collega’s fantastisch voorgelicht. Er heerste (zo begreep ik) een geweldige sfeer op de campus. De gigantische verkeersstromen vonden soepel hun weg en ik vind het een prestatie zoals deze dagen in Utrecht verlopen. Die waardering wordt ook gedeeld door studenten en ouders.Maar de vraag is of we dit moeten willen. Waarom zijn we eigenlijk zo gericht op het aantrekken van zoveel mogelijk studenten? Zouden we ons niet veel meer moeten richten op het aantrekken van de goede studenten? We hebben nog steeds een ontoelaatbaar groot aantal studenten dat tijdens hun studie afvalt? En we klagen (naar mijn smaak terecht) regelmatig over de grootte van de universiteiten.In Oxford is het gewoon om te selecteren aan de poort. De Nederlandse politiek houdt vast aan gegarandeerde vrije toegang, selectie aan de poort is en blijft uit den boze, en matching mag niet verplichtend zijn. Er heerst daar nog steeds een volstrekt ouderwets idee dat het vwo diploma garant staat voor academische studenten. Kwaliteitsproblemen schuift de politiek stelselmatig (en deels terecht) door naar de instellingen: geef maar beter onderwijs en zorg daarbij dat de uitval beperkt blijft.Toch is dat te makkelijk. Het vwo diploma staat zeker garant voor een bepaald niveau, maar allang niet meer voor academische interesse. Niet iedere vwo-scholier vindt het vanzelfsprekend dat je heel hard werkt om een abstracte vraag op te lossen die niet onmiddellijk een product oplevert.Slechts een klein deel van onze studenten is op hun plek in een omgeving waar het vooral gaat om onderzoek. Waar je leert om zelfstandig problemen op te lossen, om te gaan met abstracte onzekerheden en waar je geacht wordt voortdurend vragen te stellen. Laten we nu eindelijk eens scherp benoemen dat een groot deel van de vwo-scholieren veel beter past op het praktischer ingestelde hbo, maar alleen kiest voor een universiteit omdat ze denken dat het universitaire diploma onmisbaar is voor een goede maatschappelijke carrière.Waarom zetten we in Nederland geen stappen om het hbo aantrekkelijker te maken, zodat studenten een betere keuze kunnen maken en terechtkomen op de plek waar ze het beste passen? Natuurlijk is daar meer geld voor nodig, maar ik zou best willen praten over meer geld binnen het hoger onderwijs verschuiven naar de hbo’s, als universiteiten daardoor kleiner kunnen worden en bevolkt door studenten die echt diepgaand geïnteresseerd zijn in de wetenschap. Studenten die in staat zijn om te gaan met de voortdurende onzekerheid en abstractie waaruit wetenschap nu eenmaal bestaat.Mijn collega uit Oxford kent deze wereld van voorlichtingsdagen en massale toestroom helemaal niet. Het uiterst selectief systeem leidt studenten rigoureus naar universiteit of hbo. En ja, dat systeem levert hem weer totaal andere problemen op, zoals onbetaalbaar hoge collegegelden en een scherpe sociale tweedeling in een land dat steeds duidelijker elites krijgt. Maar wat als we nu eens in staat zouden zijn om een tussenweg te vinden tussen onze sterk verschillende stelsels? Hoe zou dat eruit kunnen zien? 

Blog
Door
on 08/12/2015

Jaarlijks tuigen we het circus op van voorlichtingsdagen om zoveel mogelijk studenten binnen te halen. Rector Bert van der Zwaan schrijft in zijn eerste column voor DUB dat hij liever zou zien dat universiteiten zouden mogen selecteren aan de poort. Veel vwo’ers passen beter in het hbo.

Een paar weken geleden was ik in Londen voor een vergadering van de Leru, een verbond van de belangrijkste Europese research-universiteiten. Met 21 rectoren waren we bij elkaar voor onze halfjaarlijkse bijeenkomst. Voorafgaand aan de bijeenkomst sprak ik met Andy Hamilton, de Vice-Chancellor van Oxford.

Tijdens ons gesprek kwam een mail binnen van onze directie Communicatie & Marketting met daarin het aantal bezoekers dat zich had aangemeld voor de voorlichtingsdagen. Ik vatte de mail samen voor mijn collega uit Oxford die mij vol verbazing aanhoorde. Hoezo, kennismakingsdagen? Hoezo, vrije keuze van de universiteit waar je wil studeren? Hoezo, geen selectie aan de poort? Hij rolde alsmaar verder van zijn stoel bij mijn beschrijving van het circus dat in Nederland ieder jaar weer op volle toeren draait en de manier waarop universiteiten de nog steeds groeiende stroom studenten trachten te verleiden om bij hen te komen studeren.

Laat ik vooropstellen: er is door mijn collega’s fantastisch voorgelicht. Er heerste (zo begreep ik) een geweldige sfeer op de campus. De gigantische verkeersstromen vonden soepel hun weg en ik vind het een prestatie zoals deze dagen in Utrecht verlopen. Die waardering wordt ook gedeeld door studenten en ouders.

Maar de vraag is of we dit moeten willen. Waarom zijn we eigenlijk zo gericht op het aantrekken van zoveel mogelijk studenten? Zouden we ons niet veel meer moeten richten op het aantrekken van de goede studenten? We hebben nog steeds een ontoelaatbaar groot aantal studenten dat tijdens hun studie afvalt? En we klagen (naar mijn smaak terecht) regelmatig over de grootte van de universiteiten.

In Oxford is het gewoon om te selecteren aan de poort. De Nederlandse politiek houdt vast aan gegarandeerde vrije toegang, selectie aan de poort is en blijft uit den boze, en matching mag niet verplichtend zijn. Er heerst daar nog steeds een volstrekt ouderwets idee dat het vwo diploma garant staat voor academische studenten. Kwaliteitsproblemen schuift de politiek stelselmatig (en deels terecht) door naar de instellingen: geef maar beter onderwijs en zorg daarbij dat de uitval beperkt blijft.

Toch is dat te makkelijk. Het vwo diploma staat zeker garant voor een bepaald niveau, maar allang niet meer voor academische interesse. Niet iedere vwo-scholier vindt het vanzelfsprekend dat je heel hard werkt om een abstracte vraag op te lossen die niet onmiddellijk een product oplevert.

Slechts een klein deel van onze studenten is op hun plek in een omgeving waar het vooral gaat om onderzoek. Waar je leert om zelfstandig problemen op te lossen, om te gaan met abstracte onzekerheden en waar je geacht wordt voortdurend vragen te stellen. Laten we nu eindelijk eens scherp benoemen dat een groot deel van de vwo-scholieren veel beter past op het praktischer ingestelde hbo, maar alleen kiest voor een universiteit omdat ze denken dat het universitaire diploma onmisbaar is voor een goede maatschappelijke carrière.

Waarom zetten we in Nederland geen stappen om het hbo aantrekkelijker te maken, zodat studenten een betere keuze kunnen maken en terechtkomen op de plek waar ze het beste passen? Natuurlijk is daar meer geld voor nodig, maar ik zou best willen praten over meer geld binnen het hoger onderwijs verschuiven naar de hbo’s, als universiteiten daardoor kleiner kunnen worden en bevolkt door studenten die echt diepgaand geïnteresseerd zijn in de wetenschap. Studenten die in staat zijn om te gaan met de voortdurende onzekerheid en abstractie waaruit wetenschap nu eenmaal bestaat.

Mijn collega uit Oxford kent deze wereld van voorlichtingsdagen en massale toestroom helemaal niet. Het uiterst selectief systeem leidt studenten rigoureus naar universiteit of hbo. En ja, dat systeem levert hem weer totaal andere problemen op, zoals onbetaalbaar hoge collegegelden en een scherpe sociale tweedeling in een land dat steeds duidelijker elites krijgt. Maar wat als we nu eens in staat zouden zijn om een tussenweg te vinden tussen onze sterk verschillende stelsels? Hoe zou dat eruit kunnen zien? 

Tags: bert van der zwaan | selectie aan de poort | voorlichtingsdagen | leru

Advertentie