Minister Plasterk heeft voor de tweede keer een ommezwaai gemaakt. Vorig jaar november opperde hij al dat er een landelijk register met bijbanen van hoogleraren moest komen. Toen dat op weerstand stuitte, zei hij opeens dat zo’n register niet openbaar hoefde te zijn. Maar nu denkt hij er weer anders over.

Aanleiding voor zijn nieuwe standpunt is een artikel in de Volkskrant over professoren die betaald worden door het bedrijfsleven. De voorbeelden zijn veelzeggend. Een Wageningse hoogleraar zuivelkunde legt het land uit hoe gezond melk is, terwijl hij een van de directeuren van Campina is en zijn leerstoel wordt betaald door de Nederlandse Zuivel Organisatie. “Wij van WC-eend adviseren immers WC-eend”, schimpte de Volkskrant.

Bijna een kwart van de hoogleraren wordt gesponsord, achterhaalden de auteurs van het artikel. In Wageningen, Twente en Rotterdam gaat het zelfs om eenderde van de hoogleraren. De financiering van de leerstoelen valt lastig te achterhalen.

In de gedragscode van universiteitenvereniging VSNU staat dat de universiteiten een register moeten bijhouden met nevenfuncties van hoogleraren: “Dit register is bij voorkeur openbaar.” Toch houden alle universiteiten de gegevens liever geheim.

Dat is ook veel wetenschappers een doorn in het oog. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) pleit al langer voor transparantie. Het genootschap van topwetenschappers wilde zelfs dat wetenschappers en hun opdrachtgevers een verklaring van onafhankelijkheid zouden tekenen, zodat de naleving van wetenschappelijke normen en waarden zouden worden gegarandeerd.

Maar VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda spreekt van ‘tendentieuze berichtgeving’. Het zijn meestal deeltijdaanstellingen, dus heeft het bedrijfsleven helemaal niet zoveel invloed. Bovendien zijn hoogleraren naar zijn overtuiging onafhankelijk. “Dat wordt gecontroleerd door het universitaire bestuur.” Het voorbeeld van de melkhoogleraar vindt hij niet overtuigend. “Getuigt het alleen van onafhankelijkheid als hij zegt dat melk ongezond is?”, antwoordt hij in de Volkskrant.

De verschuiving van Plasterk mag deels worden toegeschreven aan de Socialistische Partij, die telkens opnieuw kamervragen over dit onderwerp stelde en zo de zaak op scherp zette. Plasterk wilde de universiteiten op dit onderwerp niet bruskeren, maar staat nu met zijn rug tegen de muur.

HOP

Daarmee kan de productie van Utrechts enige stadsbrouwerij groeien van 65.000 naar 90.000 liter per jaar.

Bierbrouwer Maurice Arrindell maakt vier eigen bieren: Ouwe Daen, een ongefilterd tarwebier met 5 procent alcohol; de gefilterde versie Jonge Daen; Linteloo Gold een urtyp pilsener van hoge gisting en de seizoensbieren herfst-, winter-, lente- en zomerbock.

Tegen de trend in wordt in Stadskasteel Oudaen steeds meer bier gedronken. Mede-eigenaar Peter Elzendoorn heeft er wel een verklaring voor. “Een eigen product als dat van ons, is populair. Zeker bij ons publiek, dat voor een belangrijk deel uit zakenmensen bestaat. En ook de rondleidingen die we organiseren, hebben een postieve invloed op de bierverkoop.”

Elsendoorn werkt al 17 jaar in Oudaen. Het uit de dertiende eeuw stammende stadskasteel is eigendom van de Stichting Oudaen. De uitbreiding van de bierbrouwerij, die binnenkort ook gerenoveerd wordt, is de aanzet tot een aantal interne verbouwingen.

AD/UN

Het initiatief voor de pensioenweek en het opleiden van specialisten komt van de Dienst Personeel en Organisatie (DP&O). De nieuwe Pensioenwet die op 1 januari 2007 is ingegaan, verplicht een werkgever zijn personeel actief te informeren. Maar het pensioen is natuurlijk geen sexy onderwerp, zegt Hans Pouw van DP&O. "Er is onlangs nog gemeten wat werknemers belangrijke arbeidsvoorwaarden vinden en het pensioen komt pas op de vierde plaats. Reiskostenvergoeding, bonussen en vrije dagen staan respectievelijk op de eerste, tweede en derde plaats."

Behalve dat de interesse voor het inkomen tijdens de oude dag matig is, is er de afgelopen jaren ook veel veranderd op het gebied van de pensioenen. "Zo hebben wij nu het keuzepensioen van ABP. Dat betekent dat je zelf verschillende invullingen aan je pensioen kan geven. Daarvoor heeft het ABP voor haar leden de website van MijnABP.nl vernieuwd waarmee je bijvoorbeeld kan uitrekenen wat er met je pensioen gebeurt als je een jaar stopt met werken of hoe je van de levensloopregeling gebruik kunt maken."

Doordat er vele soorten pensioenvragen kunnen zijn, zijn de informatiedagen ook gericht op verschillende doelgroepen. Zo is er een presentatie voor werknemers die een aantal jaren zijn gestopt met werken. "Vrouwen bijvoorbeeld die er een paar jaar tussenuit zijn gegaan om voor de kinderen te zorgen." Of de hoogleraar die er lang over heeft gedaan om deze positie te bereiken en door de zogeheten middelloonnorm een aanzienlijk lager pensioen krijgt dan zijn laatste salaris.

Maar ook de jongeren worden aangesproken in de 'ver van mijn bed show'. "Voor jonge mensen is het veel goedkoper om wat extra te sparen voor later. Als je je op jonge leeftijd al in je pensioen verdiept, kun je er op redelijk eenvoudige wijze voor zorgen dat je later een goed inkomen hebt."

De Pensioenweek wordt gehouden van 21 april tot en met 24 april. in De Uithof en de Binnenstad. Wie wil weten welke presentaties waar en wanneer worden gegeven, moet surfen naar www. myuu.nl.

GK

Koploper Stellwagen leek in zijn laatste duel onbedreigd op de remise af te stevenen die hij nodig had voor de titel. In de tijdnoodfase blunderde de grootmeester-student echter op fatale wijze.

Ook vorig jaar liep Stellwagen het kampioenschap nipt mis. Toen moest hij in een beslissend onderling duel zijn meerdere erkennen in Tiviakov.

Bij de dames legde de Utrechtse rechtensstudente Marlies Bensdorp beslag op de gedeelde vierde plaats.

XB

Van de mensen die geen opleiding meer volgen, is het leeuwendeel nog altijd middelbaar opgeleid, met minimaal een havo-, vwo- of mbo-2-diploma op zak. Dat ging in 2001 om 41,3 procent van de beroepsbevolking en in 2007 om 42,7 procent. Wie nog studeert, telt in deze statistieken niet mee.

Opvallend genoeg houdt de stijging van het aantal hoogopgeleiden (hbo en universiteit) gelijke tred met de afname van het aandeel laagopgeleiden. In 2001 was maar liefst 36,6 procent van de beroepsbevolking laaggeschoold, maar dat aandeel is flink gedaald tot 28,8 in 2007. In die jaren nam het aandeel hoogopgeleiden toe van 21,5 naar 27,8 procent.

Waarschijnlijk schuift het spectrum een stukje op en raakt de hele bevolking iets hoger geschoold. Het CBS denkt niet dat de ‘drop-outs’ van vroeger plotseling de sprong maken naar hbo en universiteit.

Onder allochtonen leidt de forse afname van laagopgeleiden niet tot een evenredige toename van hoogopgeleiden. Van de Turken en Marokkanen was in 2001 driekwart laagopgeleid, terwijl dat nu nog maar de helft is. Het aantal hoogopgeleiden steeg toen van vijf naar negen procent: bijna een verdubbeling, maar ze hebben nog een flinke achterstand op de autochtonen.

Voor Antillianen, Arubanen en Surinamers geldt ongeveer hetzelfde: zeven jaar geleden was de helft van hen lager opgeleid en nu nog maar eenderde. Onder hen steeg het aandeel hoogopgeleiden van vijftien naar twintig procent.

HOP

“Die twintig procent geldt volgens mij niet voor Nederlandse wis- en natuurkundigen”, reageert fysicus en aankomend KNAW-president Robbert Dijkgraaf. “Ik las het nieuws gisteren in NRC Handelsblad en herkende het totaal niet. Tenzij je koffie als stimulerend middel beschouwt. In mijn beleving zijn mijn meeste collega’s hyper en gedreven genoeg van zichzelf. Zij zouden eerder iets kalmerends moeten innemen.”

Hoogleraar ruimtevaarttechniek en ex-astronaut Wubbo Ockels van de TU Delft beaamt dat. “Ik heb nog nooit meegemaakt dat een wetenschapper chemische pepmiddelen gebruikte. Voor mij en mijn collega’s is de wetenschap op zich al een pepmiddel: ons werk is zo fascinerend. Overigens herinner ik me wel van mijn studententijd dat roken goed was voor de concentratie: nicotine werkt zeer verhelderend.”

Psycholoog Gerrit Breeuwsma van de Rijksuniversiteit Groningen is niet verbaasd over de resultaten uit Nature. “Maar ook ik ken geen praktijkvoorbeelden. Al pratend besef je dat het voor de hand ligt. Het is algemeen bekend dat hoogopgeleiden veel drinken, dus gek vind ik dit verhaal niet. Ze hebben doorgaans meer geld, kennen beter de weg. Maar of het een groot probleem is?”

“Als ik in het verleden langs een coffeeshop liep, dacht ik altijd ‘goh, wat ruikt het hier lekker!’” Toch gebruikt Frits van Oostrom, vertrekkend president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, geen pepmiddelen en kent hij ook geen wetenschappers on dope. “Maar dat zegt niets, en bovendien ik kan me er wel veel bij voorstellen. Als het in de topsport gebeurt, dan heb je er in de top van de wetenschap ook mee te maken. De prestatiedruk is enorm, zeker in de Verenigde Staten. Ik denk wel dat het minder vaak voorkomt onder Spinoza-laureaten dan onder promovendi: zij zitten met zeer strakke deadlines en hoeven bijvoorbeeld minder vaak rekening te houden met hun gezin.”

Voorzitter Gertjan Tommel van Promovendi Netwerk Nederland kan daar smakelijk om lachen. “Natuurlijk ken ik mensen die wel eens wat gebruiken. Maar dat zijn geen wetenschappers en bovendien doen ze het juist voor hun ontspanning. De meeste geënquêteerden van Nature zijn denk ik geen promovendi – die kunnen zo’n duur abonnement niet betalen – maar wetenschappelijke toppers, die ook vaak veel managementtaken hebben. Er komen regelmatig onderzoeken voorbij waaruit blijkt dat juist die beroepsgroep behoorlijk gebruikt. Maar goed: ik zal mijn licht eens opsteken onder de promovendi.”

HOP

Multiculturaliteit, vergrijzing, samengevoegde gezinnen, homo-stellen met kinderen. Vandaag de dag zijn er veel meer kleurrijke familieverbanden dan vroeger het geval was. Niet alle banden zijn meer makkelijk terug te vinden in het familierecht. Welke rechten hebben bijvoorbeeld de leden van een gezin dat bestaat uit lesbische ouders en kinderen die zijn verwekt met hulp van zaad van een spermadonor? En hoe verzoent het Nederlandse rechtstelsel zich met het islamitische familierecht?

Het multidisciplinaire expertisecentrum UCERF van de Universiteit Utrecht houdt hierover een symposium voor onderzoekers, juristen en belangstellenden. Professor Katharina Boele-Woelki verzorgt om 13.30 uur de opening. Daarna geeft mr. Carla Smeets een voordracht over nieuwe ontwikkelingen in het huwelijksvermogensrecht, gevolgd door mr. Machteld Vonk die de voor- en nadelen van de voorstellen van Commissie Kalsbeek inzake lesbisch ouderschap kritisch bespreekt. Tijdens het tweede deel van het programma geeft professor Leon Buskens een voordracht over islamitisch familierecht, waarna professor Hans van Delden een lezing verzorgt over de zorg voor ouderen. De middag wordt afgesloten met een presentatie over internationale kinderontvoering door mr. Robine de Lange-Tegelaar, vice-president van de rechtbank Den Haag.

De voornaamste reden om over de grens te willen trekken, is de mogelijkheid tot persoonlijke ontwikkeling. Studenten zeggen graag kennis te willen maken met andere talen en culturen. 12 Procent vindt bovendien dat een buitenlandse stage goed op het cv staat.

De redenen om tóch in Nederland te blijven lopen uiteen: dertien procent van de studenten is teveel gehecht aan de eigen omgeving, vier procent vindt het te duur, drie procent is van mening dat het teveel rompslomp geeft en achttien procent geeft aan nog niet te weten of een buitenlandse stage wel iets voor hen is.

De mogelijkheden tot het lopen van een stage in het buitenland nemen wel toe. Er zijn inmiddels bijvoorbeeld verschillende bemiddelingssites die vacatures in het buitenland aanbieden.

AH

Met het nieuwe theater speelt het stadsbestuur in op de groeiende publieke belangstelling en de ambitie van stad en provincie om in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa te worden.

Het nieuwe amusementstheater moet een grootschalig aanbod gaan bieden van vooral cabaret-, musical-, opera- en balletvoorstellingen. Daarnaast wordt de huidige Stadsschouwburg verbouwd tot een middenzaal met 690 stoelen. De in de jaren ’70 gebouwde Blauwe Zaal krijgt een nieuwe opzet. Hiervoor zijn drie varianten bedacht, waarvan één een totaal nieuwe zaal onder de grond is op het Lucasbolwerk, waar eerder een ondergrondse parkeergarage was gedacht.

Burgemeester en wethouders gaan er van uit dat een eerder geraamde stijging van het aantal bezoekers van gemiddeld 230.000 per jaar in de afgelopen jaren naar 380.000 over tien jaar realistisch is, alleen al doordat de stad fors groeit.

Directeur Lucia Claus van de stadsschouwburg heeft de opdracht gekregen te onderzoeken welke van de drie genoemde locaties het meest geschikt is voor het nieuwe amusementstheater. Financiering, exploitate, stedenbouw, tijdsplanning, bereikbaarheid, parkeren en de wisselwerking tussen theater en omgeving zullen in haar onderzoek een rol spelen. Claus zal voor de zomer met een voorstel komen.

Bij een keuze voor het centrum van Leidsche Rijn kan het nieuwe theater nog worden opgenomen in de bouwplannen. Bij de Jaarbeurs zal de parkeergarage op het Jaarbeursplein moeten wijken en ook wanneer het Paardenveld wordt aangewezen als plek om het theater te bouwen, zal de parkeergarage daar moeten verdwijnen. In beide gevallen zal dan mogelijk op een andere plaats, wellicht ondergronds, een nieuwe parkeergarage gebouwd worden.

De plannen gaan naar schatting tussen 87 en 94 miljoen euro kosten, afhankelijk van de variant die gekozen wordt voor de Blauwe Zaal. In deze kostenraming zijn de grondkosten niet meegenomen. Die zullen worden bepaald door de uiteindelijke bouwlocatie.

AD/UN

Het eredoctoraat wordt Van Oostrom toegekend door de faculteit Letteren en Wijsbegeerte. Promotor is prof. dr. Frank Willaert. De eredoctor is de auteur van een groot aantal boeken over Middelnederlandse letterkunde, waaronder het met de AKO-literatuurprijs bekroonde ‘Maerlants wereld’.

Momenteel werkt Van Oostrom aan een grote geschiedenis va de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen. Het eerste deel van dit tweeluik, Stemmen op schrift, verscheen in 2006.

Behalve aan Van Oostrom reikt de Universiteit Antwerpen nog vijf eredoctoren uit, onder wie aan Amos Oz.

AH