"Hij stond hier opeens voor de deur", zegt een nog steeds wat verbaasd klinkende Albert Philipse. Hij doelt op moleculair bioloog Murray Stewart uit Cambridge, die een publicatie had gelezen, waarin de Utrechtse hoogleraar colloïdchemie liet zien dat een hoeveelheid materiaal bestaande uit lange staafjes op nanoschaal meer volume inneemt dan eenzelfde hoeveelheid materiaal bestaande uit korte staafjes.

Voor Philipse was het vooral een interessant chemisch experiment geweest, maar Stewart vroeg zich af of de vinding van Philipse wellicht ook biologische toepassingsmogelijkheden had. Hij meende in de staafjes een sterke overeenkomst te zien met de draadachtige structuren van een biologische cel en nodigde zijn Utrechtse collega uit voor een gezamenlijk experiment.

De twee onderzoekers kozen voor spermacellen van de spoelworm, die in tegenstelling tot menselijke spermacellen geen staartje hebben om zich voort te bewegen. In plaats daarvan gebruiken zij eiwitstaafjes in hun skelet, die zij naar believen korter of langer kunnen maken. Conform de ontdekking van Philipse bleek het celskelet snel langer te worden bij slechts een kleine groei van de staafjes. Door aan één kant te groeien en aan de andere kant te krimpen, beweegt de cel zich voort, ontdekten de twee onderzoekers die hun vinding deze week hebben gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA(PNAS).

Philipse is zeer te spreken over dit uitstapje naar de biologie. "Het kwam nogal onverwacht, maar ik moet zeggen dat ik het heel leuk vind dat mijn onderzoek zo'n concrete toepassing blijkt te hebben. Ik sluit een verdere samenwerking dan ook zeker niet uit."

EH

"Wij zijn uw klant, maar u verneukt ons gewoon!" Het overleg is al bijna ten einde wanneer een bewoner het gevoel van de aanwezigen helder verwoordt. Als gevraagd wordt of iemand van de SSH hier op wil reageren, neemt Gerda Hullegien, teamleider wonen, het woord: "Wij behartigen de belangen van twee groepen. Dat bijt elkaar soms."

De twee groepen die de SSH wenst te bedienen, zijn de Utrechtse studenten die op zoek zijn naar een kamer en de buitenlandse studenten die voor een tijdje in Utrecht gaan studeren en wonen, de zogenoemde shortstayers. Sommige eenheden hebben inmiddels een of twee shortstayers in huis, zoals vorig jaar afgesproken tussen SSH en het woonbestuur van de Warande. Volgens een bewoonster is een of twee shortstayers in een eenheid het absolute maximum. "Een shortstayer per kleine en twee per grote eenheid, daar ligt voor ons de pijngrens!", laat ze de SSH-afgevaardigden weten.

Wat is er zo pijnlijk aan meer buitenlandse studenten in de flat? Het is niet die student zelf die weinig geliefd is, al laten de Warandebewoners wel weten dat menig shortstayer de huishoudelijke taken in de eenheid aan zijn laars lapt. De studenten in Zeist zijn vooral bang voor het voortbestaan van vrijwillige projecten die de flat heeft opgezet. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de Warandebus die elk weekend tussen Zeist en hartje Utrecht pendelt, bestuurd door vrijwillige Warandebewoners? Bovendien lijdt de sociale cohesie onder een teveel aan shortstayers, zo laat bewoner Richard Westerbeek in een persbericht weten: "De Warande neemt tussen de andere studentencomplexen in Utrecht een bijzondere plaats in, omdat de mensen elkaar op straat hier wel herkennen. Een deel komt wekelijks bij elkaar in de Wombat, het kroegje op de Warande. [...] De Warande is een klein, groen dorp."

Een dorp waar de meeste buitenlandse studenten, zo blijkt uit een enquête van de Warandebewoners, niet eens willen wonen. Meer dan de helft van de shortstayers in de Warandeflats zegt actief op zoek te zijn naar een kamer in Utrecht. "Ze willen de actie, het is hún buitenlandervaring. Dan wil je niet wonen waar het lekker rustig is, nee, dan wil je de stad."

De ervaringen van de permanente Warandebewoners met de shortstayers zijn tot dusver niet onverdeeld positief. Dat mag de SSH zich ook aanrekenen; niet zelden wordt een buitenlandse student onaangekondigd in een kamer geplaatst. Een van de bewoners, die naar eigen zeggen al zestien jaar op de Warande woont, meldt dat hij het afgelopen jaar niet altijd goed kon inschatten of er een inbreker of een buitenlandse student in zijn huis stond. Hij heeft een advies voor de SSH: "Als jullie een nieuwe shortstayer in een eenheid plaatsen, zou het fijn zijn als jullie dat melden, ook bijvoorbeeld of het een jongen of een meisje is en laat ons een naam weten."

Dat de informatieverstrekking voor verbetering vatbaar is, geven de SSH-vertegenwoordigers meteen toe. Ze bieden hun excuses aan voor de gebrekkige communicatie in het verleden en beloven beterschap. Maar van het plan om in de Warande tweehonderd shortstayplekken te realiseren wil de SSH niet wijken. De buitenlandse student behoort nu eenmaal ook tot haar doelgroep. De Warande is het minst populair onder kamerzoekende studenten, en om eventuele leegstand te voorkomen is deze flat in Zeist de eerste gegadigde om buitenlandse studenten op te vangen, zo wordt uitgelegd.

De zaal blijft zich roeren. Een bewoonster vraagt of de SSH'ers weten waar de tweede 's' in SSH voor staat. "Studenten", antwoordt de delegatie. "Nee", reageert de bewoonster, "het staat voor 'sociale', Stichting Sociale Huisvesting. Vervang die 's' maar door een 'c'. De 'c' van commercieel."

Binnenkort gaat de SSH wederom in conclaaf met het woonbestuur van de Warande om uit te zoeken hoe die tweehonderd shortstayplekken over de flats verdeeld kunnen worden.

RvV

Afweergeschut

Het leven van planten is minder gemakkelijk dan het lijkt. Niet alleen worden zij bedreigd door insecten, ook moeten zij zich verdedigen tegen ziekteverwekkende schimmels, bacteriën en virussen. Wereldwijd zorgen deze 'vijanden' voor een geschat oogstverlies van twintig procent. Ter verdediging beschikken planten over chemische 'wapens' die worden geactiveerd door signaalstoffen, zoals salicylzuur (tegen ziekteverwekkers) en jasmonzuur (tegen insecten). Zodra een plant een belager herkent verhoogt hij de productie van één of meer van deze hormonen. In het kader van de biologische bestrijding van plantenziekten bestudeerde promovenda Annemart Koornneef in het plantje zandraket de interactie tussen de verschillende vormen van 'afweergeschut'. Zij ontdekte dat de plant zijn afweer onder meer met behulp van het eiwit NPR1 kan afstemmen op het type belager. Deze kennis kan bijdragen aan het ontwikkelen van nieuwe gewasbeschermingsstrategieën.

Groeispurt

Behalve een aanval van ziekteverwekkers kan ook teveel schaduw fnuikend zijn voor de groei van planten. Vooral in dichte vegetaties is de concurrentie om het beschikbare licht groot. Om die reden kunnen planten al in een vroeg stadium de aanwezigheid van buurplanten registreren. Dat doen ze door de aanwezige hoeveelheid rood en blauw licht te meten. Planten absorberen die twee kleuren licht voor hun groei. Waar weinig rood en blauw licht beschikbaar is, is dus sprake van veel concurrentie. Zodra een plant dit merkt, verhoogt hij de productie van hormonen die op hun beurt zorgen voor een versnelde groei. In het proefschrift waarop Tanja Djakovic deze week promoveert, beschrijft zij - ook op basis van onderzoek aan de zandraket - het moleculaire mechanisme achter deze groeispurt. Zij ontdekte dat de genoemde hormonen een belangrijke rol spelen bij het afbreken van de zogeheten Della-eiwitten, die de plantengroei remmen.

Vleermuizen

Behalve van vogels blijken planten in hun strijd tegen insecten ook hulp te krijgen van vleermuizen. Onderzoekers van de Universiteit van Michigan meldden dat vorige week in het tijdschrift Science naar aanleiding van onderzoek op de biologische koffieplantage Finca Irlanda in de buurt van de Mexicaanse stad Chiapas. Tot nu toe werd aangenomen dat vleermuizen maar weinig bijdroegen aan het wegvangen van insecten, maar dat komt volgens de onderzoekers omdat ten onrechte werd aangenomen dat vleermuizen insecten alleen in de vlucht verschalken. Veel soorten blijken echter op de loer te liggen en vervolgens op hun prooi af te springen. Dat dat effectief is, bewees een vergelijking tussen een deel van de plantage met en zonder 'vleermuissurveillance'. Op het tweede stuk bleek de insectendichtheid 84 procent groter dan op het eerste.

“We vonden het leuk om een ludieke grap met het Corps uit te halen”, vertelt Veritijn Frederik Feenstra. “Maar we vonden het niet nodig om ze echt te verneuken, vandaar dat we een varken hebben gemaakt. Het was eigenlijk gewoon zelfspot.”

“We vonden het grappig”, reageert Stijn van het Hek van USC. “Maar wel een beetje veel moeite, hoor. Er zijn bijna geen leden die het varken hebben zien liggen, omdat ze de actie op zondag hebben uitgehaald. Als ze het nou op een donderdagavond hadden gedaan.”

Inmiddels is het varken verdwenen. Van het Hek heeft geen idee waar het is gebleven “We zagen het zondagmorgen voor onze deur liggen, maar hebben er toen niets mee gedaan. ‘s Avonds was het beest weg. We hebben er dus weinig last van gehad.”

MA

Het is volgens haar advocaat Martens voor het eerst in Nederland dat een nabestaande in een rechtszaak probeert om een schadevergoeding te krijgen voor het leed dat een slachtoffer in de laatste minuten van het leven is aangedaan. In Amerika is het volgens de raadsman een bekend fenomeen.

Nadia van de Ven werd in 2002 omgebracht door ex-bosniëganger Pascal F. Hij vermoordde haar met een mitrailleur-pistool in haar appartement aan de Utrechtse Weerdsingel. Volgens Martens blijkt uit de veroordeling duidelijk dat Nadia van de Ven de laatste minuten van haar leven doodsangsten heeft uitgestaan. Zij was in de laatste minuten van haar leven telefonisch in gesprek met een vriendin die gehoord heeft hoe Nadia gilde en schreeuwde.

De rechtszaak die morgen dient is ook bijzonder omdat Van de Ven tevens een schadevergoeding eist van de ouders van de dader omdat ze zich onfatsoenlijk hebben uitgelaten over haar dochter. Ook zouden ze volgens de eisers hebben doen voorkomen alsof hun zoon slachtoffer is in deze zaak. Behalve deze twee schadevergoedingen wil Van de Ven ook dat de dader een vergoeding betaalt omdat ze door de dood van haar dochter lange tijd vrijwel geheel arbeidsongeschikt is geraakt.

Pascal F. werd na een korte vlucht in 2003 aangehouden. Hij heeft altijd ontkend de moord te hebben gepleegd en verklaarde aan geheugenverlies te lijden. Uiteindelijk is hij veroordeeld tot twintig jaar cel en tbs. Moeder Van de Ven is al jaren verwikkeld in een juridische strijd met Pascal F. omdat hij weigerde de begrafeniskosten van ruim elfduizend euro te betalen.

AD/UN

Doel is om leerlingen en leraren enthousiast te maken voor rekenen en om te wijzen op het belang van rekenen in het dagelijks leven.

Tijdens de Grote Rekendag kunnen de leerlingen op hun eigen niveau en op een interactieve manier aan de slag met het onderwerp ‘tijd’. Zo leren de jongste kinderen om te gaan met minuten en seconden en maken ze een eigen tijdslinger van paperclips en een sleutelbos.

In de bovenbouw gaan de scholieren werken met het verhaal ‘Een reis rond de wereld in 80 dagen’. Ook het chatten met mensen in een andere tijdzone, in New York bijvoorbeeld, komt aan bod.

AH

Vorig jaar was UU’er Seren Dalkiran nog winnaar van de Echo-award. Dit jaar was het de beurt aan de Marokkaanse Hanane Ouna (23). Ze is vijfdejaarsstudente Technische Bestuurskunde aan de TU Delft en studeert binnenkort af op ICT-infrastructuren en diensten. Hanane ontvangt een summer course aan de University of California in Los Angeles.

RvV

Studenten.com, een initiatief van de populaire site scholieren.com, laat weten dat hun concept uniek is. Studenten hoeven namelijk niet meer op zoek naar informatie; de berichtjes zoeken zelfstandig geïnteresseerde gebruikers op. Gerben van Heijningen, die met een team maandenlang aan het project heeft gewerkt, legt uit hoe de site werkt: “Na te zijn ingeschreven, krijgt de student nieuws dat gerelateerd is aan zijn studie. De berichten die hij in zijn persoonlijke inbox ontvangt, kunnen worden gerankt, zodat ons systeem leert of de berichten gewaardeerd worden. Als een bepaald bericht bijvoorbeeld tegenstaat, geeft de betreffende student een laag cijfer, zodat het systeem leert dat dergelijke berichten niet aan deze student besteed zijn.”

Studenten.com bundelt alle soorten informatie: van nieuws, oefententamens en uitgaanstips tot recensies en vacatures. De site werkt daarvoor samen met onder andere nrc.next, De Volkskrant, Cinema.nl en 3voor12. Volgens studenten.com komt de meeste informatie echter van de student zelf; die kan namelijk ook teksten aan de site toevoegen. Op deze manier kunnen studenten in het hoger onderwijs virtueel berichten uitwisselen en samenwerken.

site: www.studenten.com

RvV

De SP had Plasterk om opheldering gevraagd. Kamerlid Jasper van Dijk verlangt actie tegen onder meer de Hogeschool Utrecht, omdat de beloning van de top kan oplopen tot bijna 190 duizend euro, “wat meer is dan het salaris van de minister-president”. In zijn antwoord zegt de bewindsman dat het salarismaximum nog nader moet worden uitgewerkt door het kabinet. Tot die tijd wil hij bij “excessieve beloningen in overleg treden” met de raad van toezicht van een instelling. Veel andere mogelijkheden heeft hij momenteel niet.

Het salarisplafond voor de semi-publieke sector is sinds het vorige kabinet een heet hangijzer, en het is de vraag of er voor de zomer een besluit valt. Sinds 2006 zijn instellingen al wel verplicht openbaar te maken of er salarissen uitstijgen boven het belastbare jaarinkomen van een minister (169 duizend euro in 2007). Ze noemen daarbij geen namen van veelverdieners, maar wel hun functies.

Naast opheldering over de salarisstructuur binnen de Hogeschool Utrecht wilde de SP ook van minister Plasterk weten of hij bonussen van duizenden euro’s voor bestuurders aanvaardbaar vindt. Maar ook op dat punt is de bewindsman afhoudend: het is aan de raden van toezicht om te bepalen of een bonus gerechtvaardigd is. Wel kan hij zich voorstellen dat er “spanning en wrevel” ontstaat op de werkvloer “bij discrepanties tussen het beloningsbeleid van bestuurders en van het personeel van instellingen”.

HOP