Een auto rijdt 50 kilometer per uur. Welke afstand legt hij in twee seconden af? Zo’n opgave mag geen enkel probleem zijn voor leerlingen die hun mbo-, havo- of vwo-diploma op zak hebben, vindt de expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen.

Maar zo vanzelfsprekend was dat niet voor menige eerstejaars pabo-student. Meer dan de helft van alle aankomende basisschoolleerkrachten bleek bij aanvang van de studie slechter te rekenen dan een goede leerling uit groep acht. In allerijl werd een landelijke rekentoets ingevoerd om het niveau van de afgestudeerden te garanderen, maar aan de voorbereiding op het hoger onderwijs moest volgens velen ook nodig iets gebeuren. Daarvoor werd de expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen opgericht.

Die pleit nu voor verscherpt toezicht, niet alleen in de eindexamens, maar ook op andere momenten van de schoolloopbaan. “Scholieren moeten hun taal- en rekenvaardigheden onderhouden en bijspijkeren”, legt voorzitter Heim Meijerink uit. “Desnoods gaat dat ten koste van andere schoolvakken. Als ze niet kunnen rekenen en lezen, kunnen ze ook geen biologie of aardrijkskunde doen.”

Al op de lagere school zouden verplichte landelijke toetsen moeten worden ingevoerd. “De CITO-toets volstaat niet, vindt Meijerink, “want de zwakste leerlingen maken hem niet eens en bij de keuze voor een schooltype weegt het advies van de leerkracht een stuk zwaarder dan de CITO-score.”

Als de overheid het advies aanneemt, is er de komende vier jaar 64 miljoen euro vereist voor proefprojecten, nascholing van docenten en het ontwikkelen van toetsen. In dat budget is ook een ‘agentschap’ inbegrepen, dat de hele operatie moet coördineren. “De bewindslieden zullen schrikken van de financiële consequenties”, voorspelt Meijerink. “Maar het kan niet anders.”

De taal- en rekenniveaus zijn tot stand gekomen na ruggespraak met docenten op alle schooltypen. Ook heeft de commissie goed gekeken naar de exameneisen en internationale referentiekaders. Veel voorbeeldopgaven zijn ook ontleend aan bestaande toetsen. Voor taal zijn vier niveaus gedefinieerd, die ongeveer samenvallen met de basisschool, het vmbo, de havo en het vwo. Voor rekenen zijn de fundamentele niveaus voor havo en vwo hetzelfde.

HOP

Er zijn volgens onderwijsdirecteur Rechtsgeleerdheid Dekker verschillende redenen voor deze beslissing: “Deeltijdstudenten beginnen vaak heel enthousiast aan de opleiding, maar veel van hen haken vroegtijdig af. Daarnaast zijn het vaak gemêleerde groepen met verschillende wensen wat betreft onderwijsvormen, collegetijden en locaties. Bovendien is het, mede door de noodzakelijke bezuinigen, steeds lastiger geworden om een goed onderwijsprogramma voor de deeltijdopleiding aan te bieden. Dat leidde tot lage studierendementen en ontevreden onder deeltijdstudenten en docenten.”

Dekker benadrukt dat de huidige deeltijdstudenten eerst groepsgewijs en vervolgens waar nodig via individuele gesprekken zullen worden geïnformeerd over de consequenties van dit besluit. “In het lopend én volgend studiejaar zal het gebruikelijke deeltijdprogramma worden aangeboden, en heeft het nog geen consequenties voor de directe studieplanning”, vertelt Dekker. Hij vervolgt: “Daarna zullen met studenten afspraken worden gemaakt over de wijze waarop ze de deeltijdopleiding kunnen afronden. Daarbij is zeker niet uitgesloten dat het onderwijsprogramma op bepaalde punten voor hen wordt aangepast.”

MV

Gratis dagblad Metro:
“Volgens het Universitair Medisch Centrum Utrecht zou een aantal van de 24 overleden patiënten waarschijnlijk nog hebben geleefd als geen probiotica waren toegediend. De patiënten stierven in de jaren tussen 2004 en 2007. Aan het onderzoek namen 296 patiënten deel. Ze werden behandeld in vijftien ziekenhuizen, waaronder alle acht de universitaire medische centra.
Bij onderzoek met ratten die aan alvleesklierontsteking leden, had toediening van probiotica positieve effecten, zei hoofdonderzoeker Hein Gooszen. Ook kleinschalige buitenlandse onderzoeken deden vermoeden dat probiotica de ontsteking zouden verminderen.
Het onderzoek liep al drie jaar voordat het rampzalige resultaat zichtbaar werd. Gooszen: "Bij een tussenanalyse was er nog geen verschil tussen de twee groepen." De onderzoekers gaven een deel van de patiënten probiotica en een ander deel een nepmiddel. Het lot bepaalde wie probiotica kreeg. "Zestien procent van de patiënten die probiotica kreeg overleed, tegen 6 procent in de controlegroep."
Volgens de hoogleraar maken claims weinig kans. Letselschadeadvocate Daniëlle Zwartjens bestrijdt die opvatting. Ziekenhuizen en andere instellingen die wetenschappelijk onderzoek doen met proefpersonen, zijn verplicht van tevoren een schadeverzekering af te sluiten. Dat betekent dat slachtoffers of hun nabestaanden aanspraak op die verzekering kunnen maken.

De Stentor/Zutphens Dagblad:
"Ik voel me misbruikt, voor de gek gehouden en afgescheept", briest Joachim Vromans (46) uit Goirle. Hij was een van 'de proefkonijnen' van het experiment met probiotica van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. "Gelukkig kan ik het nog wel navertellen."
In een vroege aprilnacht in 2005 werd de Goirlenaar met helse maagpijn naar het Sint Elisabethziekenhuis in Tilburg gebracht. Hij kronkelde over de vloer, de morfine die hij op de de EHBO direct kreeg toegediend hielp maar amper. Snel volgde de diagnose: acute alvleesklierontsteking. En vrijwel meteen de vraag: wilt u deelnemen aan een experiment?
De arts in opleiding legde volgens Vromans uit wat het was, probiotica, en vergeleek het met Yakult. Het zou zijn herstel vermoedelijk bespoedigen, maar beslist geen schade doen. 'Baat het niet, schaadt het niet', waren volgens Vromans de letterlijke woorden. Of hij hier wilde tekenen? "Het had mijn doodvonnis kunnen zijn", realiseert Vromans zich nu.

Dagblad Trouw:
"We zijn er kapot van", aldus de Utrechtse hoogleraar heelkunde H. Gooszen. Pas toen 'de sleutel' van zijn onderzoek onder 296 patiënten met een acute alvleesklierontsteking onlangs werd 'verbroken' en precies bekend werd wie van de overledenen probiotica hadden gekregen, bleek dat er zich een nachtmerrie had voltrokken. Gooszen: "Er viel toen een doodse stilte. Er was bij ons een groot gevoel van emotie en verslagenheid."

De Utrechtse studie leidde gisteren direct tot ongerustheid over yoghurtdrankjes zoals Yakult, die qua samenstelling lijken op de probiotica die aan patiënten werden toegediend. De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie wil dat de Voedsel- en Warenautoriteit nagaat of consumenten het drankje veilig kunnen innemen.
Yakult is niet blij dat haar drankje in verband wordt gebracht met de sterfgevallen in het alvleesklieronderzoek. Maar verrassend is het niet: iedereen kent de probiotica van de drankjes. Maar er is verschil. Mensen drinken dat yoghurtdrankje gewoon terwijl de patiënten de probiotica via een sonde direct in hun darmen kregen toegediend. Het zijn ook andere bacteriën. In Yakult en andere drankjes als Activia of Vifit, zitten speciale melkzuurbacteriën die als belangrijkste verdienste hebben dat ze het maagzuur weten te overleven.

NRC Next:
Het UMC Utrecht valt niets te verwijten. Het onderzoek was van tevoren goedgekeurd door de (onafhankelijke) medisch-ethische commissies van de vijftien betrokken ziekenhuizen. Hun taak is in de wet vastgelegd. Zij moeten onder meer een inschatting maken van de risico's, op basis van eerder onderzoek met proefdieren en patiënten.
Vaak wordt een onderzoek voortijdig stopgezet, als de geteste ingreep al tijdens de looptijd nadelig blijkt. In dit geval waren die aanwijzingen er echter niet, aldus het UMC Utrecht. De totale sterfte onder de patiënten die aan de studie meededen, was zoals verwacht ongeveer 10 procent. Tijdens dit type patiëntonderzoek weet niemand tijdens de studie (de artsen, noch de patiënten) wie welke behandeling krijgt.

Elk jaar krijgen ruim drieduizend Nederlanders een acute alvleesklierontsteking. Het is zeldzaam, maar gevaarlijk. Wie het krijgt, moet altijd naar het ziekenhuis. En één op de tien patiënten sterft, vaak in een paar weken.

AH

"Als het om een puur inhoudelijk verschil van inzicht was gegaan, was een verbod uiteraard niet aan de orde geweest. Wat mij betreft mag iedereen met afwijkende ideeën de gevestigde orde aanvallen en bestaande theorieën omver proberen te gooien. Want ook als dat niet lukt, kan er toch sprake zijn van een wetenschappelijk belangwekkend stuk werk, waarop iemand zonder problemen kan promoveren."

"Voorwaarde is echter dat er sprake is van deugdelijke argumenten en van technieken en methoden van onderzoek die aan wetenschappelijke eisen van consistentie voldoen. In dit proefschrift gebruikte Cabbolet technieken die noch in de ogen van wiskundigen noch in mijn ogen in een wetenschappelijke publicatie toelaatbaar zijn. Zijn aanpak is zo inferieur dat een doctorstitel wat mij betreft niet aan de orde is. Vandaar dat ik het besluit van het Eindhovense college van bestuur kan billijken."

"Op zich zijn de ideeën van Cabbolet, hoewel exotisch, zeker interessant. Het zou boeiend zijn om op zijn gedachten door te borduren, maar dan wel met een andere aanpak, en dat weigert hij categorisch. Ik vind het een heel nare toestand, want voor mijn gevoel is hier iets heel erg uit de rails gelopen omdat er niet tijdig is ingegrepen. Deze promovendus is veel te lang in zijn eentje bezig geweest, zonder ook maar enig contact te zoeken met natuurkundigen die hem hadden kunnen vertellen dat het zo niet moet. In feite had er al tien jaar geleden aan de rem moeten worden getrokken."

EH

MV

MV

In hun brief reageren de hoogleraren Koenderink en Kappers op het mede door Erkelens opgestelde reorganisatieplan van Natuur- en Sterrenkunde dat kort voor de Kerstvakantie door het bestuur van de faculteit Bètawetenschappen werd vastgesteld. Uit het plan blijkt onder meer dat de door het college van bestuur opgelegde bezuiniging van anderhalf miljoen euro het einde betekent voor twee onderzoeksgroepen.

Naast de groep die in het Debye Instituut met versnellers werkt, verdwijnt ook de door Koenderink en Kappers geleide groep Human Perception (HP) binnen het programma Fysica van de Mens. De door Erkelens geleide groep Perceptual Motor Integration (PMI) binnen datzelfde programma wordt juist uitgebreid. In hun brief spreken de twee hoogleraren hun verbazing uit over deze door een direct belanghebbende gemaakte keuze, die volgens hen is gebaseerd op tendentieuze en zwakke argumenten.

Met name de suggestie dat het hun groep ontbreekt aan wetenschappelijke kwaliteit is de briefschrijvers in het verkeerde keelgat geschoten. Zij wijzen erop dat de HP-groep in de afgelopen jaren zowel een VICI (Kappers zelf) als een VIDI heeft binnengehaald, dit in tegenstelling tot de PMI-groep. Omdat het in beide gevallen vrouwelijke onderzoekers betreft en ook een derde vrouw met ontslag bedreigd wordt, gaat het reorganisatieplan ook lijnrecht in tegen het Utrechtse streven vrouwelijk talent te behouden voor de UU, stellen Koenderink en Kappers. Zij vragen de U-raad om de gang van zaken niet zonder discussie te laten passeren.

Vooruitlopend op de brief stelde U-raadslid Herre Talsma de kwestie dinsdag in een commissievergadering aan de orde. Hij wees collegevoorzitter Van Rooy op het gevaar van imagoschade door de gevolgde procedure. Van Rooy stelde echter met nadruk dat van het toeschrijven van het plan naar een belanghebbende geen sprake is geweest. "Daarop is door de decaan van Bètawetenschappen goed gelet."

Een dag eerder had decaan Bliek zijn faculteitsraad onomwonden duidelijk gemaakt dat niet Erkelens maar hij verantwoordelijk is voor de inhoud van het plan. "Het is in december door mij vastgesteld en kan niet meer gewijzigd worden, maar ik zal er bij de uitvoering streng op toezien dat van belangenverstrengeling geen sprake is."

EH

MV

Als gevolg van een botsing van ons eigen Melkwegstelsel met het naburige Andromedastelsel dreigt de aarde te worden vernietigd door een gigantische supernova. De enige kans voor de wereldbevolking is om een veilige plek elders in de Melkweg te vinden. Aan jou de taak om je virtuele ruimtevloot langs alle kosmische valkuilen te sturen. Ziehier de beknopte inhoud van 'Collision', een computergame die het Utrechtse team hoopt te gaan ontwikkelen als het dit voorjaar de begeerde hoofdprijs van honderdduizend euro in de wacht sleept.

"Doel van ons spel is het vinden van een nieuwe woonplaats voor aardbewoners", vertelt teamleider Diederik Kruijssen, "maar het gaat er natuurlijk ook om dat je als speler tijdens je tocht door de ruimte wordt geconfronteerd met een grote hoeveelheid sterrenkundige fenomenen. Verder moet het vooral gewoon heel spannend worden. Onze hoop is dat je zo spelenderwijs inzicht krijgt in bijvoorbeeld het ontstaan van sterrenstelsels en supernova's en het uiteenvallen van sterrenhopen, en dat allemaal volgens de meest actuele stand van de wetenschap."

In het team dat het voorstel de komende maanden verder gaat uitwerken, werken vijf sterrenkundigen (een student, drie promovendi en emeritus-hoogleraar Henny Lamers) nauw samen met hoogleraar Informatica Peter Werkhoven om een zo realistisch mogelijke simulatie van kosmische verschijnselen te kunnen maken. Hun doel is om een spel met bijbehorende lespakketten te maken dat onder andere op scholen, in musea en via een eigen website kan worden verspreid. Op 11 juni wordt de winnaar bekend gemaakt.

EH

Zal psychologe Liesbeth Woertman dan eindelijk met de eer gaan strijken? Of wordt ze de Anita Witzier van het universitaire studentencorps? Woertman is dit jaar voor de derde keer genomineerd voor de docentprijs van het jaar. Ze werd voorgedragen door studievereniging Alcmaeon. De drie andere genomineerden zijn Paul Jansen van Geneeskunde, Ria van der Lecq van Liberal Arts & Sciences en Chris Spiers van Aardwetenschappen. De kandidaten zijn gekozen uit een totaal aantal voordrachten van zestien. Voor de prijs van jong-docenttalent kwamen zeven voordrachten binnen. Genomineerd zijn Ian Curry-Sumner van Rechtsgeleerdheid, Clair Economidou van Economie en Debbie Jaarsma van Diergeneeskunde.

De winnaars worden geselecteerd op basis van een presentatie van de studieverenigingen. Op 5 maart, tijdens de Onderwijsparade, worden hun namen bekend gemaakt.