In het televisieprogramma Buitenhof tikte vice-premier Bos zijn eigen fractievoorzitter Jacques Tichelaar op de vingers. Tichelaar zou de studiefinanciering graag vervangen door een leenstelsel. Het huidige systeem wordt door de vergrijzing onbetaalbaar, stelde hij begin januari in een interview met weekblad Vrij Nederland.

Bos ziet dat echter anders. Hij vindt dat het studiefinancieringsstelsel inderdaad rechtvaardiger en doelmatiger kan worden ingericht. Maar dat heeft in zijn ogen niets te maken met de kosten van de vergrijzing. Tichelaar had “een wat ongelukkige combinatie van verhalen”.

Hiermee zijn de oude PvdA-plannen voor een leenstelsel in het hoger onderwijs zeker niet van tafel geveegd. Bos heeft alleen gezegd dat het leenstelsel niet in één adem met de vergrijzing moet worden genoemd. Er was volgens de minister van financiën “niets mis” met de schriftelijke toelichting die Tichelaar naderhand op de PvdA-website heeft gezet. Daarin nuanceert Tichelaar zijn standpunt en zegt hij dat het uitgespaarde geld nodig zou zijn “voor herinvesteringen in het onderwijs”.

Als vermogende ouderen een bijdrage leveren aan de AOW, kan Nederland de voorzieningen voor de groeiende groep ouderen blijven betalen, denkt Bos. Ook zouden ouderen die langer doorwerken daarvoor beloond moeten worden.

HOP

“Het is een heel gedoe geweest”, bevestigt Hogendijk op zijn Utrechtse werkkamer, waar het intussen al weer business as usual is. Het was niet alleen de koude en het gebrek aan eten en drinken op het vliegveld, maar ook de onzekerheid wanneer de terugreis mogelijk zou zijn. Want toen het vliegverkeer op dinsdag werd hervat, kregen de reizigers die op die vluchten hadden geboekt voorrang. Pas dinsdag laat in de middag werd duidelijk dat er voor de gestrande Nederlanders plaats was op een vlucht naar Parijs, die door een bevroren leiding ook nog eens anderhalf uur vertraging opliep.

In de nacht van dinsdag op woensdag landde de groep uiteindelijk veilig in Parijs, waar dankzij de Nederlandse ambassade een touringcar met bestemming Nederland klaar stond. Ook verder is Hogendijk zeer te spreken over de steun die zijn studenten hebben gekregen. Dat zij op stel en sprong nieuwe visa kregen, waardoor zij maandag het vliegveld mochten verlaten, was te danken aan de Iraanse ambassade in Den Haag. In Teheran werden de hongerige studenten vervolgens midden in de nacht door de ambassadeur in zijn residentie ontvangen met een grote hoeveelheid pizza’s.

Afgezien van de vertraagde terugreis is de tiendaagse trip door Iran volgens Hogendijk zeer succesvol geweest. Alleen het wetenschappelijk programma in Yazd werd op 2 januari geannuleerd omdat Irans geestelijk leider, ayatollah Khamenei, daar precies op die dag een grote toespraak hield. “Maar dat was niet zo'n probleem, want het was voor de studenten een unieke kans om Khamenei te horen spreken”, aldus Hogendijk, “en de meesten van hen hebben gretig van die mogelijkheid gebruik gemaakt.”

EH

Ongeveer een kwart van de universitaire studenten en zo’n dertig procent van de hbo’ers stopt binnen een jaar met studeren of wisselt van opleiding. In een vandaag gepresenteerd advies doet de Onderwijsraad aanbevelingen om deze forse uitval aan te pakken. Er zou winst zijn te boeken als het eerste jaar van de bachelorfase beter georganiseerd wordt. Momenteel voelen te weinig studenten zich uitgedaagd door hun opleiding. Ze zouden er weinig binding mee hebben, kennen hun docenten nauwelijks en het onderwijsprogramma dat ze volgen is soms erg mager.

De initiatieven die hogescholen en universiteiten de laatste jaren nemen om hier verbetering in te brengen verdienen een financiële impuls, vindt de Onderwijsraad: een premie voor een instelling als een student het eerste jaar van zijn opleiding afrondt en doorstroomt naar het tweede. Maar de raad waarschuwt onmiddellijk dat de kwaliteit niet onder druk mag komen als het financieel aantrekkelijk wordt zoveel moge¬lijk studenten te laten doorstromen. Daarom zouden opleidingen aan het eind van het eerste jaar een overgangsexamen moeten afnemen, waarvan ze de eisen samen vaststellen. Verplicht zou zo’n examen echter niet zijn; een opleiding kan de vereiste kwaliteit ook op een andere manier aantonen.

Voorzitter Fons van Wieringen vindt dat het geld voor zo’n eerstejaarspremie uit de diplomabonus van instellingen kan worden betaald. “Maar als je wilt proefdraaien met dit instrument ligt het voor de hand dat je er extra geld voor vrijmaakt.” Het is niet de eerste keer dat de Onderwijsraad voorstellen doet voor extra financiële prikkels. Afgelopen zomer pleitte de raad al voor een bonus voor opleidingen die bovengemiddelde kwaliteit leveren. “Niet iedereen vindt het leuk om over financiële prikkels te praten, maar de meeste economen zullen zeggen dat het werkt.”

Kritisch is de Onderwijsraad over de geringe openheid van opleidingen over rendement en kwaliteit. Instellingen zouden beter inzichtelijk moeten maken welke studenten het hoger onderwijs verlaten en wie er alleen maar van opleiding switcht. Ook informatie over de hoeveelheid contacturen en het opleidingsniveau van docenten ontbreekt vaak. Meer openheid zou een goede studiekeuze bevorderen en helpen tegen studieuitval.

Daarnaast is een hechte relatie tussen student en opleiding van belang. De Onderwijsraad pleit in dat verband voor de invoering van meer campussen. Van Wieringen: “Ik zeg niet dat dit voor alle studenten hét middel is om ze extra te motiveren voor hun opleiding. Maar het werkt zeker voor een deel van de populatie. Bij de university colleges in Utrecht en Middelburg wordt dat bewezen. Er kunnen zeker twintig van dat soort campussen bij.”

Minister Plasterk noemde de campussuggestie in een eerste reactie “zeer interessant”. Op de ‘eerstejaarspremie’ komt hij later terug.

Het rapport van de Onderwijsraad staat niet op zich: het hoger onderwijs maakt al ruim een jaar meer werk van uitvalbestrijding. Zo wisselen de universiteiten ideeën uit om eerstejaars binnenboord te houden en bieden hogescholen in de Randstad hun niet-westerse studenten meer maatwerk aan.

Ook in de strategische agenda hoger onderwijs van Plasterk komt uitvalbestrijding uitgebreid aan de orde: hij wil die de komende jaren halveren. Maar voorzitter Doekle Terpstra van de HBO-raad vindt de daarvoor beschikbare middelen veel te beperkt en wil dat het kabinet meer aardgasbaten investeert. Minister Plasterk hield de boot vanochtend af: “Via de strategische agenda komen er extra middelen vrij. Specifiek ook voor allochtonen. Als dat niet genoeg is, dan stel ik voor dat het hbo nog eens naar de totale bekostiging kijkt en andere prioriteiten stelt. Dat heb ik binnen het departement ook gedaan toen ik een miljard zocht voor de leraren.”

HOP

In het kader van haar promotieonderzoek ontwikkelde Rijcken nanodeeltjes gemaakt van polymeren, langwerpige moleculen. Als grondstof gebruikte zij moleculaire bouwstenen, die bij verwarming in een waterige oplossing spontaan compacte, bolvormige nanodeeltjes met een doorsnee van minder dan 100 nanometer vormen.

Deze deeltjes geven geneesmiddelen tegen kanker, die erin worden ingesloten, pas vrij in de kern van de tumor. Dankzij deze nieuwe manier van toediening wordt de schade aan gezond weefsel geminimaliseerd. Omdat de nanodeeltjes bovendien volledig bioafbreekbaar zijn, zijn het veelbelovende nieuwe materialen om geneesmiddelen selectief naar tumoren te transporteren, constateerde Rijcken in het proefschrift, waarop zij op 17 september promoveerde.

Kennelijk zijn de deskundigen van STW het met deze conclusie eens. In een gezelschap dat wordt gedomineerd door jonge onderzoekers van de drie technische universiteiten, ontving ook Rijcken deze week een zogeheten Valorisation Grant. Doel van deze in 2004 in het leven geroepen subsidievorm is onderzoekers de kans te geven om hun wetenschappelijke onderzoeksresultaten marktrijp te maken. Rijcken wordt begeleid door hoogleraar Biofarmacie Wim Hennink, die blijkens de jaarlijkse telling van het Ublad vorig jaar hoog is geëindigd in de strijd om de titel ‘Promotor van het jaar’.

EH

Prof.dr.H.A.B. Wösten (1966) is sinds 2001 hoogleraar in Utrecht. Daarvoor werkte hij aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij doet onderzoek naar schimmels, schimmeldraden en paddestoelen en levert daarmee een bijdrage tot mogelijke verbeteringen in de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie.

Wösten werkt bij het innovatieve onderzoek aan ontwikkelingsprocessen in schimmels nauw samen met andere onderzoeksgroepen en hij weet de weg naar de juiste potentiële gebruikers van zijn onderzoeksresultaten trefzeker te vinden, aldus STW. Op dit moment staan er zes patenten op zijn naam.

Wösten, die in oktober de prijs in ontvangst neemt, is de vijftiende onderzoeker die de eretitel Simon Stevin Meester in ontvangst mag nemen.

AH

De SSH heeft via de rechter een boete van 100 euro per bewoner geëist voor elke dag dat hij of zij daar te lang blijft zitten. Die boetes kunnen daardoor oplopen tot 4000 euro per bewoner. De zaak is inmiddels voor de rechter geweest, en een woordvoerder van de SSH laat weten binnen twee weken een uitspraak te verwachten.

Een paar weken geleden is er al een soortgelijke rechtzaak geweest. Bewoners die in dezelfde wijk Ondiep via woningcorporatie Mitros een tijdelijke woning huurde, en deze niet wilden verlaten, werden afgelopen vrijdag in het ongelijk gesteld door de rechter. “Dat heeft ons vertrouwen in de komende uitspraak vergroot”, vertelt een woordvoerder van de SSH.

MV

Dat stelt Dick Leurdijk van instituut Clingendael, het kenniscentrum voor internationale politiek. “In de kranten wordt de suggestie gewekt dat gewone Iraanse studenten aan Nederlandse instellingen de kennis kunnen vinden waarmee kernwapens kunnen worden gemaakt. Onzin natuurlijk: een gewone student vergaart basiskennis, niets meer.”

De Universiteit Twente en de TU Eindhoven laten helemaal geen Iraanse studenten meer toe, omdat immigratiedienst IND op grond van de VN-resolutie wil dat universiteiten officieel verklaren dat deze studenten geen toegang krijgen tot ‘proliferatiegevoelige informatie’. De instellingen zeggen die verklaring niet te kunnen geven.

De TU Delft maakt zich minder zorgen. Volgens een woordvoerder van de instelling kunnen Iraanse studenten er zonder problemen een opleiding volgen. “We geven geen colleges over proliferatiegevoelige informatie. Alleen het Reactorinstituut Delft blijft voor hen gesloten.”

Volgens Leurdijk van Clingendael speelt de affaire-Khan de universiteiten nog altijd parten: in de jaren zeventig zorgde wetenschapper Abdul Quadeer Khan ervoor dat Pakistan Nederlandse nucleaire kennis in handen kreeg die uiteindelijk werd gebruikt bij de ontwikkeling van kernwapens. “Maar Khan was al wetenschapper. Hij werkte bij verschillende instituten en vergaarde daar de gespecialiseerde kennis die nu volgens de VN voor Iran moet worden geblokkeerd. Dat is natuurlijk iets totaal anders dan kennis die een gewone student opdoet.”

Een woordvoerder van OCW laat weten dat het kabinet aan de zaak werkt. “Het is niet de bedoeling dat openbare kennis wordt afgeschermd. Het is te vroeg om te zeggen dat er iets voor Iraanse studenten wordt geregeld, maar we zijn met universiteiten en andere betrokken ministeries in gesprek over de interpretatie van de VN-resolutie.”

HOP

De intoductiecommissie Utrecht bestaat uit zes studenten (drie jongens, drie meisjes), die zich dit voorjaar intensief zullen gaan bezighouden met het programma van de Utrechtse Introductietijd, ofwel: de UIT.

In totaal beheren de studenten vier ton aan euro’s om invulling te geven aan de kennismaking van de nieuwe studenten met de stad, de verenigingen en de instelling waaraan ze gaan studeren. Een deel van dit geld brengt de ICU zelf bijeen via sponsoring. Zoals andere jaren zal er ook dit jaar weer een grootse ontvangst van de studenten op maandagochtend plaatsvinden, maar over de overige progamma-onderdelen van de UIT valt nu nog weinig te melden.

De ICU werd gisteren in de Aula van het Academiegebouw met veel ceremonieel vertoon en in aanwezigheid van diverse studie- en gezelligheidsverenigingen geïnstalleerd door het lid van het college van bestuur van de UU, Hans Aman.

AH

Dat staat in de kabinetsreactie op het rapport Geven voor Weten. Een ‘taskforce’ had aanbevolen om erfenissen die ten goede komen aan de wetenschap niet langer te belasten. Dat zou een extra stimulans zijn om geld aan de wetenschap na te laten.

Want de taskforce wil de filantropie in de wetenschap versterken. Er moet een cultuuromslag komen, vindt de commissie onder leiding van hoogleraar Theo Schuyt van de Vrije Universiteit. Het kabinet onderschrijft dat, maar wil ook voor dat doel niet afzien van successierechten.

Evenmin wil het instellingen belonen die meer giften binnenslepen. Volgens de taskforce zou zo’n financieringsmaatregel de fondsenwerving aan universiteiten kunnen aanjagen, maar het kabinet voorziet een ongewenst effect: het geld zou verschuiven naar instellingen die zich bezighouden met onderwerpen die populair zijn bij gevers.

HOP

Irene van den Broek nam deel aan het WK en heeft inmiddels een nominatie voor de Olympische Spelen op zak. Zij neemt het in de categorie ‘sportvrouw van het jaar’ ondermeer op tegen UU-alumna en Kampong-hockeyster Marieke Dijkstra. Geert Cirkel is al zeker van Beijing. Hij won met het vlaggenschip van het Nederlandse roeien ‘de vier zonder’ het Worldcup-klassement.

Roeivereniging Orca is genomineerd als sportploeg van het jaar. Volgens het juryverslag geldt de vereniging als toonaangevend op het gebied van breedtesport voor studenten. Tegelijkertijd word de professionalisering van de vereniging geprezen.

XB