Gaat het hier eigenlijk niet om een sigaar uit eigen doos, Jurjen van den Bergh, woordvoerder van de VSNU? "Nee, want er zijn absoluut mogelijkheden om extra salaris te bieden. Maar meer loon is slechts een onderdeel van een heel pakket aan maatregelen. We willen meer ruimte en werkgelegenheid creëren voor jonge onderzoekers en goede regelingen realiseren voor verlof en studie én beter rechtdoen aan de flexibele aard van het werk van wetenschappers. Omdat uit onderzoek blijkt dat zeventig procent van alle universitaire werknemers hun vakantiedagen niet opmaakt, lijkt het de VSNU verstandig om die nu in te zetten voor deze ambitieuze cao. Het is niet zo dat we vrije dagen voor verlof ruilen en daarna de portemonnee sluiten. We verdelen het alleen anders."
Waarom maken medewerkers van de universiteit hun vrije dagen niet op Rob Cozzi, directeur P&O van de Universiteit Utrecht? "Veel mensen nemen geen vrij, omdat ze vinden dat hun werk dat niet toelaat. Daarnaast werken er veel deeltijders aan de UU. Die nemen minder snipperdagen op, omdat zij de loodgieter bestellen op de dag dat ze toch al vrij zijn."
Waar komen al die vrije dagen vandaan? "Wie 38 uur per week werkt, heeft 31 vrije dagen. Werk je 40 uur dan heb je er twaalf extra en het totaal aantal leeftijdsdagen dat iemand kan krijgen is 6. Een werknemer heeft dus maximaal 49 vrije dagen per jaar. Ook aan onze universiteit bestaan er stuwmeren. Op mijn eigen afdeling bijvoorbeeld nemen velen aan het einde van het jaar het maximaal aantal dagen mee. Verder kun je er eens in de drie jaar een paar inwisselen voor een nieuwe fiets, kun je vijf jaar lang maximaal 19 dagen sparen voor een langer verlof of verkoop je een aantal dagen bij diensten en faculteiten waar dat mogelijk is. Het lijkt me vanuit werkgeversoogpunt geen slecht voorstel om vrije tijd om te zetten in geld."
Maar hebben de medewerkers die vrije dagen niet gewoon verdiend? "We zitten relatief royaal in onze dagen en dat is een erfenis uit de tijd dat we nog onder de rijksambtenarenregeling vielen", zegt VSNU'er Van den Bergh. "Die ambtenaren hadden relatief al veel vrij. Daarnaast kwamen bonden en werkgevers in het verleden vaker extra verlof overeen dan een salarisverhoging." UU'er Cozzi beaamt dit: "Ja, vroeger kregen we er vrije dagen in plaats van geld bij. Zo is ook de ATV ontstaan. Het leek een regeling om in tijden van grote werkloosheid mensen aan het werk te helpen. Wij kregen aanvankelijk zeven ATV-dagen voor wie 40 uur werkte en geen salarisverhoging. In een tweede ronde werd het voltijdwerken teruggebracht naar 38 uur waardoor we meer vrij kregen voor hetzelfde loon. Wie 40 uur bleef werken, kreeg er nog eens extra verlof bij."
Dagen inleveren voor een loonsverhoging van 3 of 3,5 procent lijkt nu toch wel heel erg op een sigaar uit eigen doos... "Maar dat is het ook", zegt onderhandelaar Marieke van den Berg van Abvakabo FNV. "Daar voelen wij dus ook helemaal niets voor. Die vrije dagen hebben de medewerkers verdiend. We kunnen alleen akkoord gaan, als er een aantoonbare plus komt uit de onderhandelingen. Die zouden we dan bovendien goed moeten kunnen beargumenteren naar onze leden toe. "
Kader: Vrije tijd voor salaris?
Joop Schippers, fulltime hoogleraar Arbeids- en Emancipatie-economie, die elk jaar een aantal vrije dagen in de prullenmand gooit: "Dagen inleveren voor een salarisverhoging is een lachertje. Bij ons in het departement ruilen heel veel medewerkers dagen in voor een fiets of een ov-jaarkaart. Als je hen dagen afpakt, pak je ze geld af. Die 3 procent loonsverhoging is dan een compensatie en géén verhoging. Dan moet je gaan naar de 6 procent. Een loonsverhoging lijkt me netjes, want de zuigkracht van het bedrijfsleven wordt steeds groter. Toevallig ben ik met een onderzoek bezig over de arbeidsvoorwaarden in de publieke sector van de afgelopen twintig jaar en de conclusie is dat deze zijn verslechterd door bezuinigingen en loonmatiging."
Vera Boonekamp, secretaresse bij Sociale Wetenschappen, werkt 4,5 dag per week: "Ja, goh, natuurlijk wil ik geen vrije dagen inleveren. Ik zou graag én iets meer geld hebben én mijn dagen houden. Ik vind dat onze koopkracht is gedaald en na al die jaren van 1,2 procent mag het wel een keer iets meer zijn. Ja, we hebben veel vrije dagen, maar dat vind ik wel lekker. Ik moet wel enige moeite doen om ze op te maken. Aan het eind van het jaar ga ik dus altijd snipperen."
Martin de Geest, teamleider crediteuren Administratief Diensten Centrum, werkt 40 uur per week: "Vrije dagen zijn voor mij heilig en ik ben dus in principe tegen het inleveren ervan. Het grote aantal vrije dagen was voor mij één van de redenen om bij de universiteit te gaan werken. Voor iemand van mijn leeftijd heb ik het maximum aan vrije dagen. Ik maak ze ook altijd op. Vrije dagen inruilen voor geld is voor mij niet bespreekbaar, het houdt voor mij geen verbetering van de cao in. Ik vind wel dat we recht hebben op loonsverhoging, al was het alleen maar om de inflatie bij te benen."
Geert-Jan Roelofs, docent-onderzoeker, werkt 38 uur per week: "Ik wil best enkele dagen inleveren, als ik weet dat ik er iets goeds voor terug krijg, hoewel het financieel niet minder moet worden. Ik spreek dan wel vanuit de luxepositie van iemand die al tien jaar leuk werkt bij de universiteit, die kan rondkomen van wat-ie verdient en die elk jaar wel vrije dagen over heeft. Ik denk wel dat ik het daarom netter zou vinden als de keuze aan elke individu wordt overgelaten om dagen in te zetten voor reiskosten of een fiets of meer geld, zoals nu eigenlijk ook het geval is, "
GK