Studentenkoor Dekoor zet tijdens een repetitie de puntjes op de i. Dekoor mag donderdagavond in het TV-programma Korenslag laten horen wat het in huis heeft. De leden nemen het met Harder dan ik hebben kan van Bløf op tegen drie andere koren. Een jury en het publiek bepalen welke twee naar de volgende ronde mogen.

"De tonderzwam is een zwakke ziekteverwekker en is alleen een gevaar voor bomen die al ziek zijn. Normaal kunnen bomen chemicaliën aanmaken waar de schimmels dood van gaan. Alleen als bomen al erg zwak zijn, kunnen ze de schimmels niet meer afweren. Blijkbaar waren de bomen op de Maliebaan al zo verzwakt, dat ze de tonderzwam niet meer buiten de deur konden houden. Deze zwam is dan ook maar een symptoom. Als de tonderzwam niet had toegeslagen dan waren de bomen wel aan iets anders doodgegaan."

Hoe dringt zo'n zwam de bomen binnen?

"Een tonderzwam is een paddestoel die aan de bast van bomen zit. De zwam maakt sporen en die worden verspreid door de wind. Die sporen kunnen de boom binnendringen op plekken waar die beschadigd is. Dat kan in de wortels zijn of op snijvlakken waar takken afgesneden zijn. Ik kan me voorstellen dat door al die drukte op de Maliebaan de wortels van de lindebomen vertrapt en beschadigd zijn. Daardoor konden de sporen naar binnen dringen, en daar hebben ze schimmeldraden aangemaakt. Als de schimmeldraden van de tonderzwam in de boom zitten, gaat het hout rotten. Door de verrotting worden de kanalen waardoor de boom water naar de bladeren voert, afgebroken. De bladeren gaan daardoor dood en kunnen geen voedingsstoffen meer opnemen. Dan sterft de boom dus."

Zijn de bomen op de Maliebaan nog te redden?

"Nee, ik denk het niet. Maar het ligt eraan hoe de tonderzwam zich verspreid heeft. Als de zwam alleen in de takken zit, kun je die nog afzagen. Als je echter al tonderzwammen aan de bomen ziet zitten, dan is het te laat. De schimmel zit namelijk op dat moment al voor 99,9 procent in de boom. Dus zie je paddestoelen zitten, dan is het over. Overigens duurt het járen voor de boom sterft, dat is een erg langzaam proces. Je kan de lindebomen dus best nog een tijd laten staan. Wel kunnen de sporen van de paddestoelen andere bomen besmetten."

Dus eigenlijk moeten we de lindes met zwammen omhakken?

"Als je verspreiding wil voorkomen wel. Ik begrijp dat dat een moeilijke zaak is, lindebomen zijn altijd al belangrijk geweest voor de mens. De Kelten en Germanen zagen de lindeboom al als heilige boom en bij de geboorte van prinses Amalia zijn er een aantal lindes geplant. Overigens hoeft het probleem niet opgelost te zijn als je alle besmette bomen op de Maliebaan omkapt: de sporen kunnen ook van andere tonderzwammen afkomstig zijn."

Zijn er veel tonderzwammen in Nederland?

"Jazeker, vanaf 1980 zijn er een heleboel tonderzwammen bijgekomen. Dat komt omdat het natuurbeleid toen veranderd is. Vroeger werden zieke en dode bomen weggehaald uit de bossen, nu blijven die staan. Op die manier probeert Staatsbosbeheer meer diversiteit te creëren. Een bos is geen park, het moet natuurlijk zijn. Veel dieren leven in omgevallen bomen en spechten hakken met hun snavels in dode bomen. De bomen die besmet zijn met de tonderzwam worden niet weggehaald omdat de tonderzwam niet zo schadelijk is. Bovendien is het een erg mooie paddestoel. De zwam is hoefvormig en meestal zitten er een aantal onder elkaar op de bast van de boom. Dat ziet er bijna sprookjesachtig uit."

Dus de tonderzwam heeft niet alleen schadelijke eigenschappen?

"Nee, zeker niet! Deelnemers aan het programma Expeditie Robinson zouden een tonderzwam mee moeten nemen als ze naar hun eilandjes toegaan. In de tonderzwam zit namelijk een viltig spulletje dat licht ontvlambaar is. Als je twee vuurstenen tegen elkaar aan ketst en de vonk op het binnenste van de paddestoel laat vallen, dan kan je met een beetje blazen een vuurtje aanwakkeren. Dat is weer eens wat anders dan die magnesiumsticks die ze tegenwoordig gebruiken. Vroeger gebruikte iedereen de tonderzwam om vuurtjes mee te stoken. Dus niet alleen lastig, zo'n tonderzwam."

IR

Ongewenste mail binnen Sociale Wetenschappen aangepakt

Waarom is dit spam, studentraadslid Pieter Oosterwijk?

"Ik zit als student Klinische Psychologie niet te wachten op trainingen voor bijvoorbeeld studenten Ontwikkelingspsychologie. Vorig jaar kregen studenten Sociale Wetenschappen heel veel van dit soort mailtjes, uiteenlopend van reclame voor commerciële trainingen tot uitnodigingen voor feesten. Ik vind het irritant om mail te krijgen die niet voor mij bestemd is."

Maar het verzoek om te ruilen van werkgroep lijkt me toch een legitieme vraag?

"Is het ook, maar sommige studenten sturen hun verzoek niet alleen naar de studenten die hetzelfde vak volgen, maar naar alle studenten. Daar zouden ze wat beter op moeten letten."

Jullie zijn tot actie overgegaan Adinda Gregoire, studentlid van het facultair managementteam?

"Ja, de directe aanleiding was een mailtje dat afkomstig leek van Onderwijs- en Studentenzaken, maar dat een ontspannend mailtje van faculteitsvereniging Alcmaeon bleek te zijn. De afzender was dus niet duidelijk. Dat is vervelend, want een mail van OSZ klik je niet zomaar weg. En op dat punt kan ik me vinden in het verzoek van de raad."

Dus maatregelen?

"We hebben een aanvulling gemaakt op de algemene gedragscode van de universiteit. Daarin staat onder meer dat OSZ geen mail namens anderen meer mag verzenden. Studieverenigingen mogen alleen hun leden mailen en als je van werkgroep wilt ruilen, mag je dat alleen nog via de discussionboards van het vak doen."

Vervelend hè Dagmar, secretaris van Alcmaeon?

"Ja, want wij organiseren activiteiten die inhoudelijk gericht zijn op de studie, die voor meer opleidingen interessant kunnen zijn en waarvoor ook niet-leden interesse kunnen hebben. Nu mogen we wel op de studentensite Studion posten, maar ik denk toch dat we minder studenten bereiken."

Maar vind jij facultaire spam niet vervelend?

"Ik denk dat het een gevoelsmatige discussie is. Je kunt mail zo wegklikken, ook die van ons."

Mee eens secretaris Pjer van studievereniging Djembé?

"Ja, ik krijg heel veel rotzooi, maar ik open alles, voor het geval er toch iets tussen zit. Is het niets dan delete ik meteen. Ik vind het niet erg, maar ik merk dus nog niks van die nieuwe richtlijn."

Jij wel Adinda?

"Ik ben voorzichtig positief."

Wie een auto of een vliegtuig bestuurt, moet op honderd dingen tegelijk letten. Al die indrukken komen binnen via de ogen en de oren. Van Erp heeft het trilvest ontworpen om de overbelasting van deze zintuigen en van de hersenen van bestuurders te verminderen. Met een aantal experimenten heeft hij onderzocht of het zogenaamde tactiele display automobilisten en piloten minder belast en hun prestaties verbetert.

Uit het onderzoek bleek dat als bestuurders een trilvest aandoen, de belasting van hun oren en ogen afneemt. In plaats van naar hun navigatiesysteem te moeten luisteren en kijken, krijgen zij nu richtingaanwijzingen via het vest dat ze aanhebben. In het trilvest zitten, verspreid over borst en rug, een heleboel trilelementjes. Moet je naar rechts, dan begint aan de rechterkant zo'n elementje te trillen. Uit het onderzoek blijkt dat bestuurders precies kunnen voelen waar op hun lichaam de trilling zich voordoet en dat ze vervolgens ook goed kunnen interpreteren welke richting daarbij hoort. Bestuurders blijken sneller te reageren op hun trilvest dan op een visueel GPS. In situaties zoals in een helikopter waarbij er nog een heleboel andere trillingen aanwezig zijn, pikt de bestuurder de navigatietrillingen ook goed op.

Naast het verminderen van de zintuiglijke overbelasting heeft Van Erp onderzocht of het trilvest de cognitieve overbelasting van de bestuurder kan verminderen. Dat bleek zo te zijn: bestuurders reageren intuïtief op de schokjes die ze via het vest krijgen. Doordat ze uit reactie handelen, wordt er minder druk gelegd op de hersenen waardoor die meer tijd hebben om de informatie die op andere manieren aangeboden wordt te verwerken. Van Erp heeft dit onderzocht in een experiment waarbij mensen met een hoge werkbelasting bepaalde route-informatie moesten opvolgen. De groep die de informatie via een trilvest kreeg, presteerde beter en ervoer de rit als meer ontspannen dan de groep die de reisinformatie via een visueel display te zien kreeg.

Naast het navigeren kan het tactiele display ook helpen bij het oriënteren. Dit is vooral belangrijk voor piloten en duikers. Ook hierbij blijkt het trilvest een adequate manier om de informatie te ontvangen, aldus Van Erp die afgelopen maandag promoveerde op zijn proefschrift Tactiele displays voor navigatie en orientatie: perceptie en gedrag.

IR

Strategisch Plan: UU ligt goed op koers

'Het Strategisch Plan is een ambitieus programma. Halverwege de planperiode kan worden geconcludeerd dat op bijna alle onderwerpen goede voortgang is geboekt. Slechts een beperkt aantal doelen zal waarschijnlijk niet worden gehaald.' Die opgewekte boodschap presenteert het college van bestuur deze maand aan de Universiteitsraad in een zogeheten mid term review. In dat van kleurige balkjes voorziene document wordt per doelstelling aangegeven of de UU op koers ligt (groen) of er extra aandacht gewenst is (geel) of dat de situatie zorgelijk is (rood).

Uit de pagina's rijst een overwegend groen-geel beeld op met alleen in de hoofdstukken onderwijs en bedrijfsvoering wat rode accenten. Zo wil het met de voorgenomen vergroting van de instroom van buitenlandse studenten in Utrechtse masterprogramma's, mede door de beperkte ruimte om beurzen te verlenen, nog niet goed lukken. Ook de instroom van allochtone studenten in masterprogramma's en promotietrajecten loopt nog niet naar wens. Dat andermaal wordt geconstateerd dat de kwaliteit van Resultaat & Ontwikkelinggesprekken met medewerkers nog te wensen overlaat, zal weinig lezers verbazen.

Maar daar staan veel positieve ontwikkelingen tegenover. Vooral de introductie van Focus en Massa in het onderzoek vordert gestaag zo blijkt uit het document, terwijl op onderwijsgebied in de bachelorfase, onder meer dankzij de versoepeling van de onderwijsrichtlijn, goede voortgang wordt geboekt. Al even positief is de rapportage over de manier waarop de UU het ondernemerschap van studenten en initiatieven op het gebied van innovatie ondersteunt.

Na jaren van niet altijd even concrete ontwikkelingsplannen was het door collegevoorzitter Yvonne van Rooy geïntroduceerde Strategisch Plan begin 2005 een toonbeeld van transparantie. Met zijn heldere doelstellingen voldeed het aan de eigentijdse voorwaarde dat plannen niet alleen uitvoerbaar, maar ook smart (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden) dienen te zijn. Met deze tussenrapportage maakt het college andermaal duidelijk dat het haar ernst is met het voornemen om het beleid in alle openheid vorm te geven via zo concreet mogelijk geformuleerde doelen.

Dankzij die openheid weten we nu bijvoorbeeld dat de doelstelling 'uitvoering programma internationale universiteit', met onder meer extra aandacht voor Engelstalige informatie. zich op dit moment in de gele groep bevindt. Er is een plan opgesteld, maar nog niet in uitvoering genomen, meldt het college, extra aandacht is gewenst. Zou het gebruik van de lelijke benaming mid term review voor wat toch eigenlijk gewoon een tussenstand is, misschien de bedoeling hebben om deze doelstelling een extra steuntje in de rug te geven?

Meerdere winnaars bij levendige verkiezingen

Grote winnaars van de verkiezingen werden de 'oude' partijen VLAM (medewerkers) en VUUR (studenten). Van VUUR werden zelfs alle negen kandidaten gekozen. Dit ontlokte kandidaat Wilco Bos bij de bekendmaking een kreet van geluk: "Ongelofelijk, we zitten er allemaal in!" Van VLAM werden acht van de tien kandidaten gekozen. De nieuwe Partij voor de Utrechtsche Student mag in de U-raad drie zetels gaan bezetten. Ook de Lijst Duurzaam, voor medewerkers, boekte met vier zetels succes. De éénmansfractie Nederland Afghanistan Uit van Chris Ytsma behaalde ondanks 138 stemmen als enige geen raadszetel.

Met de komst van zoveel nieuwe partijen ging de wens van het college van bestuur in vervulling om door partijvorming te komen tot levendige verkiezingen en een grotere betrokkenheid van studenten en medewerkers bij de medezeggenschap. Met name onder studenten was de opkomst een stuk hoger dan twee jaar geleden. Dit jaar bracht ongeveer 25 procent hun stem uit, tegen 19,3 procent in 2005. Vorig jaar werden er geen verkiezingen gehouden omdat er toen evenveel kandidaten als zetels waren. Waarschijnlijk heeft het nieuwe initiatief de Week van de Utrechtse Student (WUS) bijgedragen aan het hoge opkomstpercentage. Van de medewerkers bracht ongeveer 38 procent een stem uit, wat iets minder is dan voorgaande jaren.

In de Orangerie van het Universiteitsmuseum, waar de verkiezingsuitslag dinsdag bekend werd gemaakt, vertelde voorzitter Wilma Grimmelikhuijsen van het Centraal Stembureau dat ze content was met de organisatie rondom de verkiezingen. Collegevoorzitter Van Rooy zei blij te zijn met de hoge opkomst. Met onverwoestbaar optimisme riep de collegevoorzitter de aanwezigen echter op die prestatie volgend jaar te overtreffen. "Ik reken dan op 50 procent."

Temperatuurstijging

Het is mogelijk om de opwarming van de aarde in 2100 te beperken tot slechts twee in plaats van de in veel scenario's voorspelde drie tot vier graden celsius. Dat kost echter wel een à twee procent van het bruto mondiaal product, ofwel honderd tot tweehonderd dollar per wereldburger per jaar. Dit stelt Detlef Peter van Vuuren in zijn proefschrift Energy systems and climate policy. Van Vuuren heeft onderzocht hoe de CO2-uitstoot zodanig kan worden beperkt dat er vijftig procent kans is dat de EU-klimaatdoelstelling van maximaal twee graden temperatuurstijging in het jaar 2100 gehaald wordt. Hierbij heeft hij rekening gehouden met de vele onzekerheden die met dit soort klimaatvoorspellingen gepaard gaan. Een daarvan is de vraag of de Chinezen zich in hun groei zullen richten op duurzame ontwikkeling, aldus Van Vuuren.

Onderzoeksscholen

Minister Plasterk wil de wet wijzigen om onderzoeksscholen te kunnen verbeteren naar Amerikaans voorbeeld. Nederlandse onderzoeksscholen zijn halfhartig ingevoerd, zei hij vorige week in de Tweede Kamer. Het onderwijs bestaat hier en daar voornamelijk uit "werkoverleg dat je toch wel zou hebben". In de VS beginnen alle promovendi op dezelfde datum, als in een schooljaar. Ze krijgen eerst een jaar cursussen en kunnen dan kiezen waar ze hun promotie willen afronden. Zo'n stelsel stimuleert universiteiten om promovendi goed onderwijs te geven, meent Plasterk. Bovendien zullen jonge onderzoekers naar de beste professoren trekken, waardoor de broodnodige bundeling van talent eindelijk van de grond komt. Een ander voordeel is dat de promovendi elkaar allemaal leren kennen. De minister nam zelfs het woord 'jaarclub' in de mond.

Laag geboortegewicht

Studenten die bij hun geboorte minder dan 5,5 pond wogen, gaan sombere tijden tegemoet. Volgens onderzoekers van de universiteiten van Berkeley en Michigan zullen zij tussen hun 37e en hun 52e ruim twintig procent minder verdienen dan hun zwaardere leeftijdsgenoten. Ook hebben ze op die leeftijd twee maal zoveel kans op gezondheidsproblemen en lijkt hun lichamelijke conditie rond hun vijftigste op die van iemand van in de zestig. De twee onderzoekers baseren hun conclusies op een analyse van data uit een sinds 1986 gehouden bevolkingsonderzoek onder 12.000 personen: de Panel Study of Income Dynamics. Het verschil in verdiensten op latere leeftijd verklaren de onderzoekers uit het feit dat het lagere geboortegewicht deze kinderen cognitief al vroeg op achterstand zet. Daardoor is er ook een goede kans dat ze dit bericht nooit zullen lezen, omdat ze het middelbaar onderwijs niet hebben afgemaakt.

De jaarlijks door Microsoft georganiseerde programmeerwedstrijd voor studenten stond ditmaal in het teken van het het toegankelijker maken van educatie met behulp van technologie. Het Delftse team won de Nederlandse wedstrijd met een applicatie waarmee kinderen uit verschillende landen met elkaar kunnen communiceren door middel van een icoontaal. Deze universele taal wordt gebruikt om te chatten of om spelletjes met elkaar te spelen. Het voordeel is dat je niet elkaars taal hoeft te spreken: de icoontaal wordt intuïtief begrepen door de doelgroep - kinderen met heel verschillende culturele achtergronden in de leeftijd van 6 tot 10 jaar.

Het Utrechtse team Celsus werd tweede met software die mensen kan helpen om specifieke informatie waarover zij beschikken, in een effectieve lesvorm op internet te presenteren. Eind april vertelde Celsus teamlid Tom Sanders in het Ublad dat de door zijn team ontwikkelde software iedereen de mogelijkheid geeft om dat onderwijs te volgen of aan te bieden waar hij of zij zelf interesse in heeft. Sanders, die met zijn team 1750 euro won, noemde het zuur dat zijn team net naast de hgoofdprijs had gegrepen. “Maar we hebben er zeker wat leuks aan overgehouden. De moeite is niet voor niets geweest. We gaan niet alleen met een geldprijs naar huis, we krijgen serieus de mogelijkheid ons product in de markt te zetten. Wat wil je nog meer."

EH

Stichting OER hield in maart een onderzoek naar het bindend studieadvies. Het OER vroeg zich af hoeveel weerstand er is tegen het advies en of het de student aanspoort harder te werken. Dit met het oog op de nabije toekomst: in 2009 moeten alle Utrechtse studies een bsa hebben.

De meeste studenten staan positief tegenover het bsa en beschouwen de maatregel niet als betuttelend danwel stimulerend, zo blijkt uit het onderzoek. De uitslagen lijken wel gekleurd, zegt ook het OER. Bijna 70 procent van de eerstejaars had ten tijde van de enquête genoeg studiepunten voor een positief advies. De kritische noten kwamen voornamelijk van studenten die er minder florissant voorstonden. Zij ervaren het bsa wel als studiedrukverhogend. Ook het tijdstip van enquêteren (in maart) kan het resultaat positief hebben beïnvloed, zegt het OER. Studenten met slechte studieresultaten konden al gestopt zijn voor 1 februari om zodoende volgend jaar opnieuw te kunnen beginnen met dezelfde studie en om studiefinanciering uit te sparen. Na een negatief bsa moet de student een aantal jaren wachten om zich weer bij dezelfde studie in te mogen schrijven of ze moeten naar een andere universiteit.

Toch geeft de uitslag van de enquête wel weer hoe de ondervraagde studenten denken over het middel bsa. De meerderheid die voldoende studiepunten heeft, heeft blijkbaar ook geen medelijden met de studenten die het minder goed doen en het bsa als studiedrukverhogend ervaren. Als ze zelf geen problemen zien in een bsa, zullen ze voor andere studenten ook geen problemen zien.

Het is een visie die in elk geval gedeeld wordt door Miranda van Leuven van het onderwijsinstituut Psychologie. "Wij vinden dat eerstejaars ons moeten laten zien dat ze het kunnen. Er is dus inderdaad geen tijd om je in het eerste jaar vol te storten in het studentenleven door bijvoorbeeld heel actief in een vereniging te worden. Dat kan vanaf het tweede jaar."

Bij Psychologie zijn ze heel content met het bindend studieadvies. Omdat zo'n 80 procent van alle eerstejaars vorig jaar een positief advies kreeg, is het minimum aantal studiepunten dit jaar verhoogd tot 37,5. "En na het tijdelijke bsa-advies lijkt nu weer zo'n 80 procent het dit jaar te gaan halen. Doordat we nu geen tijd meer hoeven te investeren in studenten die bijvoorbeeld niet eens de moeite nemen naar college te komen, kunnen we die tijd steken in de studenten die echt gemotiveerd zijn. En dat zijn niet alleen de studenten die excellent zijn, maar ook de studenten die hard moeten werken om hun punten te halen en dat kunnen door wat extra begeleiding van ons."

Haar tegenstander in het debat van afgelopen maandag dat Stichting Oer had georganiseerd rondom de enqûete-uitslagen, LSVb-voorzitter Irene van den Broek, kon het niet eens worden met Van Leuven. "Studenten moeten ook in het eerste jaar de kans krijgen om rond te kijken en te wennen aan het leven als student, te wennen aan studeren, zonder dat ze daar meteen op worden afgerekend. Dat ze bijvoorbeeld niet meer de studie kunnen doen aan de instelling van hun keuze." Ze werd bijgevallen door een meisje uit het publiek: "Ik ben zo'n student die de kans greep het eerste jaar eens rond te kijken aan de universiteit. En dankzij dat jaar kon ik een veel bewustere studiekeuze maken. Da'lijk studeer ik cum laude af bij twee studies."

Het rapport van Stichting OER over het bindend studieadvies moet over ongeveer een maand klaar zijn.

GK

Noorda ziet de tweejarige onderzoeksmaster als een mooie kans om de beste jonge onderzoekers te selecteren en op te leiden. Daarom betreurt hij het dat Nederland pas 113 van zulke opleidingen telt, waar dit jaar 860 studenten instroomden.

Universiteiten moeten voldoende onderzoekstalent blijven trekken. Hun grootste bedreiging is het verlies van dat vermogen, zei Noorda gisteren tijdens een NVAO-conferentie over de onderzoeksmaster. “Misschien is dit zwartkijkerij, maar we moeten tot actie overgaan voordat het te laat is.”

Hij kreeg veel bijval, maar Frits van Oostrom, president van de KNAW, maakt zich minder zorgen: “We kunnen de onderzoeksmaster niet zien als het vagevuur voor het onderzoek. Die jongeren hebben pas drie jaar gestudeerd. Het zijn geen proto-promovendi.”

Sinds 2003 dienden 156 opleidingen een aanvraag voor een research master in bij de NVAO, die samen met de KNAW de nieuwe masteropleidingen keurt. Er zijn 43 aanvragen afgewezen.

Technische universiteiten en bètafaculteiten hebben vrijwel geen plannen voor onderzoeksmasters ingediend. Hun masteropleidingen duren allemaal al twee jaar.

HOP