Landelijk gezien behoort de Utrechtse studentenkamer tot een van de duurste. Een optrekje van vijftien vierkante meter kost al gauw driehonderd euro. Dit is echter een peulenschil vergeleken met de 850 euro die studenten in Parijs voor een kamertje van zes bij drie minimaal moeten neerleggen. Uit protest verstoort een clubje strijdbare studenten, genaamd 'Jeudi-noir', sinds kort kijkavonden van huisjesmelkers. De activisten stormen de zaaltjes binnen, gewapend met ballonnen, champagne en confetti. De naam van de actiegroep, zwarte donderdag, verwijst naar de dag waarop de nieuwe kameradvertenties van de verhuurders verschijnen. Volgens de actievoerders een trieste dag.

De aanvullende beurs komt naar je toe! Het heeft even geduurd, maar dan heb je ook wat, maximaal 223 euro om precies te zijn. De Belastingdienst heeft op de valreep de ontbrekende gegevens aangeleverd, waardoor de IB-Groep eindelijk kan overgaan tot het uitbetalen van de beurs. Naar verluid hebben de LSVb, Koninklijk Horeca Nederland en Heineken enthousiast gereageerd op het nieuws.

De korfbalselectie van de UU heeft ondanks het thuisvoordeel geen potten kunnen breken op het Nederlands Studenten Kampioenschap Korfbal. Na een oorwassing van de dames en heren van de Hogeschool Drenthe, 7-4, en een korfbaluitslag (7-7) tegen CIOS Heerenveen restte voor ónze korfballers slechts de Olympische gedachte. ALO Amsterdam streek uiteindelijk het goud op, na een zinderende finale tegen het achttal van de Rijksuniversiteit Groningen, 7-5.

De formatiebesprekingen in Oostenrijk hebben tot een wel heel aparte compromis geleid. 'Geen collegegeld in het hoger onderwijs!', riepen de sociaal-democraten van SPÖ. 'Nimmer!', luidde het bondige antwoord van de conservatieve coalitiepartner ÖVP. Het gevolg hiervan is dat Oostenrijkse studenten binnenkort moeten kiezen: of gewoon collegegeld betalen, of zestig uur vrijwilligerswerk verrichten per semester, om zo het collegegeld te 'verdienen'. De studenten waren not amused en gingen in Wenen de straat op: zij voelen zich op deze manier gedwongen onderbetaald werk te doen.

Focus en Massa gaat nu pas echt beginnen

Na de universiteit maanden in spanning te hebben gehouden, doorbreekt het college van bestuur in dit Ublad het stilzwijgen over de operatie Focus en Massa. Het resultaat is een lijst met vijftien focusgebieden, die Utrecht een beter herkenbaar wetenschappelijk gezicht moeten geven. De eerste indruk is er een van lichte teleurstelling. Is dit nu dat spannende Utrechtse profiel dan ons was beloofd? In de zomer constateerde een commissie van wijze mannen onder leiding van universiteitshoogleraar Paul Schnabel dat 'de voorstellen de indruk wekken dat al het goede onderzoek in de Utrechtse universiteit in grotere verbanden bijeen is gebracht'. Hoewel na die tijd nog het nodige aan de plannen is gesleuteld, blijft de indruk bestaan van een operatie waarbij voorzichtigheid troef is geweest. omdat koste wat koste voorkomen moest worden dat goede groepen buiten de boot zouden vallen.

Nu is dat gezien het uitgangspunt van het college ook niet onlogisch, want in Utrecht is van meet af aan gekozen voor focus en massa over de hele linie. Dit in weerwil van de opmerking van de commissie Schnabel dat in specifieke situaties voor het aanbrengen van 'focus' niet noodzakelijkerwijs het creëren van 'massa' noodzakelijk is. Een paar regels verder constateert de commissie echter dat de landelijke overheid en de organisaties voor onderzoek meer en meer uitgaan van financiering van brede thema's en van omvangrijke consortia. 'De universiteit kan het zich niet veroorloven aan dit gegeven voorbij te gaan.' En dat heeft het college dan ook zeer consequent niet gedaan.

Resultaat is een lijst, waaraan duidelijk valt af te lezen dat de zwaartepuntvorming in de verschillende delen van de universiteit de afgelopen jaren geen gelijke tred heeft gehouden. De faculteit Geneeskunde hoefde zo te zien niet veel meer te doen dan een kopie te maken van de hoofdlijnen van onderzoek in het UMC. Maar met name in de alfahoek van de universiteit moet het bedenken van overkoepelende thema's over wel heel diverse onderzoeksgebieden een grote mate van creativiteit van de beleidsmakers hebben gevergd. Het is niet voor niets dat rector-magnificus Gispen elders in dit blad zegt dat het proces nu eigenlijk pas begint. De grote uitdaging voor de trekkers in deze hoek van de universiteit zal zijn om hun nu nog erg heterogene focusgebieden de komende tijd een herkenbaar eigen profiel te geven. Pas als duidelijk is of dat lukt, kan een definitief oordeel worden geveld over het laatste grote project dat Gispen als rector onderhanden heeft genomen.

Lees verder op pag. 17

Vertraging met bus 12s

Wil jij ook iets kwijt over bus 12s, surf dan naar ons !

Romeinse grensweg

"Romeinse wegen zijn goed herkenbaar. Prima gefundeerd met meerdere lagen stenen en kiezels boven elkaar en prachtig recht. De Germaanse wegen uit die tijd waren niet meer dan paadjes, daar is weinig meer van te herkennen. Van de Romeinse wegen zijn in de buurt van De Meern al meer overblijfselen gevonden. De Romeinen legden in principe een lijn aan van A naar B, daar waren ze heel consequent in, daarvoor gingen ze door heuvels en legden ze bruggen over rivieren. De vondst bij Houten is dan ook geen verrassing. De weg loopt precies tussen de Romeinse forten Vechten en Utrecht, die toen Fectio en Trajectum heetten."

De weg maakt deel uit van de grens van het Romeinse rijk. Hoe zag zo'n grens er destijds uit?

"Lang is er gedacht dat er hoge muren om het gebied stonden waarmee ze de barbaren buiten hielden, maar we weten nu dat het rijk opener was dan gedacht. Je kunt dan ook niet echt van een grenslijn spreken, maar meer van een grensgebied. De Romeinen bouwden een hele reeks forten langs de Rijn, van Zwitserland tot aan Katwijk, op zekere afstand van elkaar. Die forten controleerden het grensverkeer. Handelaars die van buiten kwamen met hun waar moesten tol betalen. Binnen het Romeinse Rijk was de welvaart in de regel groter dan daarbuiten, dat had aantrekkingskracht. Zeker de forten trokken nieuwe bewoners aan, eromheen ontstond al gauw een dorp van burgers die in het legerkamp een afzetmarkt vonden. Ze boden hun diensten aan, verkochten voedsel aan de soldaten of begonnen een smederij. Op die manier ontstonden latere steden zoals Utrecht. De grenzen van het rijk waren niet bedoeld om mensen tegen te houden in en uit te gaan, dat was nauwelijks mogelijk. De Limes lag vooral in het noorden van het rijk, langs de Rijn en Donau. In het zuiden hadden de Romeinen met de Sahara in Noord-Afrika een natuurlijke grens die van zichzelf al niet makkelijk te passeren was. Maar in het noorden lag altijd het gevaar op de loer van de Germanen, de stammen die de Romeinen niet hadden weten te veroveren."

De Germaanse stammen gaven zich niet zonder slag of stoot gewonnen?

"Zeker niet. De Friezen en Bataven zijn nooit helemaal ingelijfd in het Romeinse Rijk. In 69 na Christus kwamen de Bataven in het al veroverde gebied weer in opstand. Hoewel ze uiteindelijk verloren, richtte de Bataafse opstand behoorlijke schade aan. Zo brandde het Utrechtse fort af dat zich ongeveer bevond op de plek waar nu de Dom staat. Dat fort werd weer herbouwd, maar de romanisering van het gebied bleef tamelijk oppervlakkig. Er waren wel Romeinse troepen, men kende het Romeinse schrift en nam sommige gebruiken over. Zo is er hier en daar in onze streken een Romeinse villa gebouwd. Maar die culturele invloed is vrij beperkt gebleven in vergelijking met bijvoorbeeld het zuiden van Frankrijk. Het Romeinse Rijk begint af te brokkelen in de derde eeuw na Christus, een eeuw waarin keizers kort regeerden en dan van de troon gestoten en veelal gedood werden door de volgende kandidaat. Het was een tijd van politieke, militaire en economische problemen voor de Romeinen, waarin ook de druk op de noordelijke grenzen van de Germaanse stammen groter wordt. Rond 270 vertrekken de Romeinse troepen uit Utrecht en vanaf dat moment voltrekt zich de germanisering. Vanaf de vijfde eeuw vind je bijna geen Romeinse sporen meer en is alles verdwenen."

De klopboorgeest van De Bisschoppen

Kevin, hoe staat het met de opsporing?

"Slecht. Afgelopen maandag laat op de avond hebben bewoners een jongen op de veertiende verdieping aangesproken die aan het boren was. Hij is daarmee netjes opgehouden en daar 's morgens pas weer mee doorgegaan. Maar nog geen vijf minuten later hoorde ik weer dat boorgeluid, heel irritant."

Denk je dat het één persoon is?

"Ja, volgens mij wel. Natuurlijk zijn er mensen die af en toe boren, maar dit is een heel specifiek boorgeluid."

Een specifiek boorgeluid. Leg eens uit.

"Je merkt duidelijk dat hij niet kan boren. Het lijkt steeds alsof hij met een klopboor op de muur aan het slaan is tijdens het boren. En na het boren hoor je heel vaak hamergeluiden. Je vraagt je af waar die persoon mee bezig is, want het is al weken aan de gang. Misschien is het wel een beeldhouder."

Op het forum schreef iemand al dat er een 'klopboorjacht' georganiseerd moet worden. Zijn daarvoor plannen?

"Nog niet echt. Maar misschien moeten we inderdaad op elke etage maar een avondje gaan zitten wachten met een kopje thee. De SSH wil hem in ieder geval ook heel graag vinden."

Karin Smeets, SSH-persvoorlichtster, wat gebeurt er met de boorder als hij opgespoord is?

"Nou, wij hebben het idee dat het een andere oorzaak heeft. Waarschijnlijk is het een loszittende leiding die de hele tijd ergens tegenaan trilt. Dat zijn we nu aan het onderzoeken."

Maar stel dat het wel een boorder is, wat zijn de sancties?

"Dat is wel heel erg op de zaken vooruit lopen. Het is in ieder geval niet de bedoeling dat men zelf boort. Er hangen strips op de muren, waaraan dingen opgehangen kunnen worden."

Kevin, volgens de SSH gaat het niet om iemand die constant boort, maar om een loszittende leiding.

"Daar geloof ik niet in. Hoe verklaren zij die timmergeluiden dan? En gisteren was Bart-Jan van het SSH hier nog en die zei dat wanneer we hem vinden, hij opgesloten wordt in een kamertje en zich daar dan lekker uit mag boren"

Karin, wat vind je van die opmerking van je collega?

"Haha, dat is een goeie. Maar wij houden het vooralsnog op een technisch mankement."

Gispen

Miljoenste bezoeker

Vlak voor de jaarwisseling mocht de website van het Ublad zijn miljoenste bezoeker van 2006 verwelkomen. De website wordt steeds beter gelezen. De inmiddels meer dan één miljoen bezoekers hebben meer dan vijf miljoen pagina's op ublad.uu.nl bekeken. Het meest gelezen worden de nieuwsberichten, maar ook vaste rubrieken - zoals de 'Medewerker van de Week', fotoreportages zoals die over de Utrechtse Introductie Tijd en de dossiers - kunnen op een grote belangstelling rekenen.

Snelwegfietser

Er zijn wat misverstanden over de 33-jarige Tanzaniaan die vorige week donderdag door de politie werd aangehouden toen hij op de A27 aan het fietsen was. De student Diergeneeskunde heeft slechts een paar meter op de vluchtstrook gefietst, volgens eigen zeggen omdat hij door een voorbijganger de verkeerde weg op was gestuurd. Volgens het politiebericht echter zou hij hier hebben gefietst omdat "het in Tanzania heel normaal is om op de snelweg te fietsen." De Tanzaniaan ontkent dit gezegd te hebben en baalt dat er zoveel commotie is ontstaan. Hij moet een bekeuring van 75 euro betalen, waarvoor de faculteit Diergeneeskunde begonnen is met een inzamelingsactie.

Studieobject

In plaats van een voortijdige dood krijgt het veulen Volare een nieuw leven als studieobject voor studenten diergeneeskunde. Vanaf de geboorte was Volare snel moe, iets wat de plaatselijke dierenarts aanvankelijk toeschreef aan de toen heersende hitte. Toen de vermoeidheid bleef aanhouden, bracht nader onderzoek aan het licht dat het dier twee lekkende hartkleppen had. Opereren was onmogelijk zodat de eigenaren Volare overdeden aan de facutleit. In De Uithof zal het veulen van tijd tot tijd moeten opdraven om studenten te laten oefenen in het opsporen van de afwijking. Op vrije dagen kan Volare onbekommerd grazen.

Het vuurtje werd nog opgestookt door een mail van de stichting Skepsis, die de universiteit beschuldigde van medeplichtigheid omdat directeur Peter de Haan van het Universiteitsmuseum ook de leiding heeft over Sonnenborgh en dus verantwoordelijk is voor de beslissing. "Dat laatste klopt", laat De Haan telefonisch weten. "maar het eerste niet, want ik ben door de universiteit aan Sonnenborgh uitgeleend. De UU staat hier dus helemaal buiten."

"De reservering van de ruimte voor een congres van astrologen is er enigszins doorheen geglipt", erkent De Haan, die overigens beklemtoont dat het niet gemakkelijk zou zijn geweest om het verzoek te weigeren. "Als er gevaar voor overlast dreigt, kunnen we 'nee' zeggen, maar dit zijn keurige mensen die bovendien groot respect hebben voor de astronomie. Als Geert Wilders voor de deur zou staan, zou ik die ook niet kunnen weigeren."

De Jager is niet overtuigd. "Ik hecht zeer aan de zuiverheid van de wetenschap en ik vind dat je een ruimte waarin de wetenschap wordt gepropageerd, niet tegelijkertijd beschikbaar kunt stellen voor een congres over anti-wetenschap, want dat is astrologie in mijn ogen. Kun je dat volgens de statuten niet weigeren? Dan moeten de statuten maar veranderd worden. Ik vind dit net zoiets als een bordeel beginnen in een blijf-van-mijn-lijf huis."

Hoewel De Jager niet gelukkig is met de hele zaak, overweegt hij niet om voortaan elk contact met Sonnenborgh te weigeren, zoals in Trouw en Volkskrant werd gesuggereerd. "Dat zou ook niet kunnen", zegt hij, "want over tien dagen geef ik er al weer een lezing."

Physics and astrology

Nu we het toch over astrologie hebben: wie op de website van NOW naar de leden van de Programme Council for Educational Research zoekt, komt daar ook twee Utrechtse leden tegen. Van professor Theo Wubbels wordt ten onrechte vermeld dat hij deel uitmaakt van het Utrechtse Department of Social and Behavourial Sciences, want dat is al sinds jaar en dag een Faculty. Maar met de andere Utrechtse vertegenwoordiger is nog iets veel vreemders aan de hand. Professor Harry Eijkelhof_is volgens de website namelijk lid van de Utrechtse Faculty of Physics and Astrology, Die gaat dus begin februari ongetwijfeld naar het astrologiecongres. "Hèèè???" reageert een geschrokken Eijkelhof aan de telefoon, "o verschrikkelijk, nee, dat meen je niet." Volgens de hoogleraar natuurkundedidactiek moet de fout bij NWO zijn gemaakt, want zelf weet hij van niets. "Ik bekijk die site niet dagelijks, maar ik ga er onmiddellijk achteraan."

Alcoholgebruik en bloeddruk

Mannen met een hoge bloeddruk die van een goed glas wijn houden, vergroten daarmee niet het risico op een hartaanval. Dit blijkt uit grootschalig onderzoek verricht door onderzoekers van het UMC, onder leiding van Joline Beulens. Tot op heden raadden doktoren alcoholgebruik onder deze groep af, omdat door de consumptie van alcohol de kans op hartziektes zou toenemen. Beulens weerlegt dit: 'Gemiddelde drinkers vergroten het risico op hartaanvallen niet. Integendeel, de kans op een hartziekte wordt wellicht kleiner." Voor het onderzoek zijn gegevens geanalyseerd van bijna twaalf duizend mannen met een hoge bloeddruk. Van deze groep is tussen 1986 en 2002 elke vier jaar het alcoholgebruik in kaart gebracht. Onder de deelnemers kregen er 653 een hartaanval, 279 daarvan hadden een dodelijke afloop.

Windkracht 1000

Wie klaagt dat het in ons land bijna nooit windstil is, moet blij zijn dat hij of zij niet op 51 Pegasi woont. Op die planeet, die rond een ster draait die vijftig lichtjaren van ons sterrenstelsel is verwijderd, loeit namelijk dag en nacht een storm, waarin windsnelheden van 10.000 kilometer niets bijzonders zijn. Dat melden onderzoekers van de Universiteit van Washington. Een merkwaardig gevolg van het stormachtige klimaat op 51 Pegasi is dat ondanks het feit dat de helft van het oppervlak zich permanent in de schaduw bevindt, op de hele planeet één constante temperatuur heerst. Ook die temperatuur van ruim 900 graden Celsius maakt 51 Pegasi trouwens niet tot een favoriete vakantiebestemming, maar dat is geen probleem, want vaste grond is op de volledig gasvormige planeet ter grootte van Jupiter niet te vinden.

Met de acht Vici-subsidies haalde de UU (in samenwerking met het UMC Utrecht) dit jaar ruim een kwart van de in totaal dertig subsidies voor excellente en ervaren onderzoekers binnen. Hoewel het succes in 2006 ongekend groot was, scoort de UU al jaren goed in het Vici-programma. Sinds de start in 2002 zijn 27 van de 138 Vici-subsidies in Utrecht terecht gekomen. Het bedrag van 1.250.000 euro dat de acht winnaars (zeven mannen en één vrouw) krijgen, biedt hen de kans om in vijf jaar tijd een eigen onderzoeksgroep op te bouwen.

Naast het Vidi-succes, scoorde de UU en het UMC ook goed bij de Rubicon-subsidies. Drie UU-wetenschappers en vier UMC-onderzoekers mogen een of twee jaar onderzoekservaring op gaan doen in het buitenland. Zij krijgen daarvoor een onkostenvergoeding van maximaal 80.000 euro. In totaal werden 25 Rubicon-subsidies uitgedeeld door NWO. De subsidie is bedoel voor jonge pas gepromoveerde onderzoekers voor wie een aanvraag voor een VENI-subsidie nog te vroeg komt.

De Vici-winnaars zijn:

•Prof. dr. Henk Aarts (psychologie) gaat onderzoek doen naar de vraag waarom mensen het gevoel hebben dat hun doelgerichte gedrag via een bewuste wil verloopt en of mensen ook onbewust doelgericht gedrag kunnen vertonen.

•Dr. Bas van Bavel (geschiedenis) wil verhelderen waarom gebieden economisch opkomen en weer neergaan aan de hand van drie prominene pre-industriële voobeelden: Irak, Italië en de Nederlanden.

•Prof.dr. Marc Bonten (geneeskunde) gaat met behulp van wiskundige modellen kijken naar de verspreiding van antibiotica-resistente bacteriën.

•Dr. Alexandre Bonvin (scheikunde) doet onderzoek naar de relaties tussen de eiwitten in onze cellen. Deze kennis kan bijdragen aan de ontwikkeling van medicijnen.

•Dr. Marjolein Dijkstra (natuurkunde) kijkt naar het ontstaan van zelfordenende structuren. Wanneer deze structuren kunnen worden begrepen en gereconstrueerd zouden ze gebruikt kunnen worden voor technologische toepassingen.

•Dr. Frank de Groot (scheikunde) brengt via röntgenspectroscopie de elektronische structuur van individuele nanodeeltjes in beeld om zo de werking van magnetische nanomaterialen en katalysatoren op te helderen.

•Dr. Nick Ramsey (geneeskunde) ontwikkelt technieken om mensen die door ziekte of een ongeluk niet meer kunnen bewegen en niet meer kunnen spreken, via sensors in de hersenen door middel van hun gedachten computers en hulpmiddelen te laten bedienen.

•Prof.dr. Thomas Röckmann (natuurkunde) analyseert of en hoe planten methaan kunnen vormen en welke rol dit speelt in de methaankringloop in de atmosfeer.

De Rubicon-winnaars zijn:

•Dr. B. Rokers gaat naar het University College Londen om door middel van het scannen van de hersenen de locatie en eigenschappen van dieptewaarneming te bestuderen.

•Dr. B. Vlaskamp gaat naar de University of California om de werking van het dieptezien te onderzoeken.

•Dr. H. De Vries gaat naar de University of Reading om onderzoek te doen naar het ontstaan van extreme stormen.

•Dr. H.van Bakel gaat naar de University of Toronto om het regulatiesysteem voor de vroege embryonale ontwikkeling te bestuderen.

•Dr. A. van der Horst gaat naar Queensland Institute of Medical Research in Australië om onderzoek te doen naar een net ontdekt eiwit dat verantwoordelijk zou zijn voor de snelle deling van kankercellen.

•Ir. R. Lebbink gaat naar de University of California om de rol van MicroRNA'a bij het maken van afweercellen in beeld te brengen.

•Dr. D. De Sousa Pinto gaar naar het Canadese Centre of Applied Genomics om de erfelijke factoren die een rol spelen bij het onstaan van autisme in kaart te brengen.

<ParaStyle:fotobijschrift>Historicus Van Bavel krijgt Vici-geld voor zijn vergelijkend onderzoek naar pre-industriële economieën, onder meer in Irak

Vorig jaar was vijfdejaars student economie Aniek Sarneel (24) nog trainer bij de UIT, maar inmiddels is ze voorzitter van de ICU 2007.

Waarom besloot je deel te nemen in de ICU?

"In eerste instantie dacht ik dat ik daar helemaal geen tijd voor zou hebben, maar een week voor sluiting van de sollicitatietermijn besloot ik het toch maar gewoon te doen. Ik werd gekozen en heb er tot nu geen spijt van gehad. Vorig jaar ben ik begonnen als trainer bij de ICU, dat houdt in dat je de mentoren en coaches begeleidt. Ik zie deze tien maanden in de ICU als een grote uitdaging, zeker omdat alle ICU-leden weinig tot geen ervaring hebben met de organisatie van zo'n groot evenement. Ook de vrijheid die we als ICU hebben spreekt me erg aan."

Jullie zijn dus al druk bezig?

"Ja, vanaf begin november zijn we drie dagen per week op ons speciale kantoor aan het werk. Naarmate de UIT dichterbij komt zullen we hier steeds vaker te vinden zijn. We zijn nu voornamelijk bezig met het bedenken van de activiteiten, en hoeveel dit allemaal gaat kosten. Zo kom je er bijvoorbeeld achter dat een optreden van Jan Smit ongeveer 10.000 euro kost.... Aan het begin van deze periode zijn we een weekend weg geweest met onze drie begeleiders vanuit het Communicatie Service Centrum. Zij hebben ons dat weekend bijgepraat over alle ins en out van de UIT, en daarnaast hebben we veel gebrainstormd over de activiteiten."

Hebben jullie al concrete plannen?

"Er komen veel succesvolle activiteiten terug zoals de Cantus, het openings- en slotfeest en de grote barbecue bij Zwembad Krommerijn. Wat we wel willen proberen is om grotere locaties te zoeken waar de activiteiten voor een grotere groep toegankelijker zijn. Bij de vorige UIT konden bijvoorbeeld maar 1000 mensen bij het slotfeest in Tivoli naar binnen en dat is natuurlijk jammer. Vorig jaar werd de botenparade in de gracht afgelast in verband met het trapongeluk wat toen net was gebeurd. De ICU heeft in plaats daarvan toen een soort straatparade georganiseerd op de Maliebaan. Dat bleek zo'n succes dat we eraan denken om die nog een keer te houden, naast de botenparade. Maar het is nog te vroeg om hier een uitspraak over te doen, volgende week gaan we pas met de gemeente Utrecht om de tafel zitten."

En welke activiteiten komen niet terug?

"Ik vind het moeilijk om daar nu al veel over te zeggen, maar de cultuurdag die vorig jaar werd georganiseerd komt dit jaar niet terug in dezelfde vorm. Het bleek niet zo aan te slaan bij de eerstejaars, dus we hebben ervoor gekozen om de culturele activiteiten - debatten, workshops, cabaret enzo - over de week te verspreiden."