De zogeheten zelfevaluaties zijn de basis van de accreditatie. Iedere opleiding schrijft er een voordat een door haar ingehuurde visiterende en beoordelende instantie (VBI) langskomt om met docenten en studenten te praten. In zo’n evaluatie hoort te staan wat de sterke en de zwakke punten van een opleiding zijn. Het VBI-oordeel is er voor een belangrijk deel op gebaseerd. Dat heeft op zijn beurt invloed op het eindoordeel van de onafhankelijke accreditatieorganisatie NVAO. Want die bepaalt mede op grond van het VBI-oordeel of de basiskwaliteit van de opleiding in orde is en of die het officiële NVAO-keurmerk verdient.
De rol die studenten tijdens de zelfevaluatie spelen, is niet formeel vastgelegd, constateert het onderzoeksbureau van de LSVb in een vandaag gepubliceerd rapport. Het is dus mogelijk om de mening van studenten te censureren. “En dat gebeurt ook”, zegt LSVb-voorzitter Jonathan Mijs. “De rol van de studenten in de commissies die de zelfevaluatie schrijven, is schimmig. De selectie van de studenten die hun mening mogen geven is niet omschreven. En het komt vaak voor dat studenten niet eens zitting hebben in de evaluatiecommissie.”
Studenten die wel mogen meepraten, krijgen bovendien niet altijd de ruimte. Een student-lid van de opleidingcommissie van de studie cultuur, organisatie & management aan de VU liet de onderzoekers van de LSVb weten dat hij het met een aantal constateringen in het zelfevaluatierapport niet eens was, maar dat die er volgens de commissie toch in moesten. Het waren “strategische leugentjes om eigen bestwil”. De student heeft aangekondigd dat hij tegenover de VBI alleen de waarheid zou spreken. Tegen de LSVb zei hij benieuwd te zijn hoe dat uitpakt. De accreditatieprocedure van de VU-opleiding is nog niet afgerond.
De studentenbond pleit voor het verplicht stellen van een student-lid in de zelfevaluatiecommissies. De evaluatierapporten zouden bovendien eerst aan een ‘klankbordgroep’ van studenten moeten worden voorgelegd. Ook zouden de VBI’s moeten praten met studenten die met hun opleiding zijn gestopt.
Twee van de zes door de LSVb onderzochte opleidingen (politicologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en cultuur, organisatie & management aan de Vrije Universiteit) hadden geen student in hun zelfevaluatiecommissie, maar legden hun rapport wel voor aan de studenten van de opleidingscommissie. De vier overige opleidingen (biologie in Utrecht en Wageningen, politicologie en sociologie aan de Universiteit van Amsterdam) hadden weliswaar studenten in hun commissie, maar vroegen niet allemaal om de mening van andere studenten.
Directeur Chris Peels van de QANU, de visiterende instantie van de universiteiten, zegt de aanvliegroute van de LSVb wel te begrijpen maar de conclusies niet te delen: “Als studenten invloed willen uitoefenen op hun opleiding, dan moeten ze met heldere analyses en sterke argumenten komen. Dan zijn ze goud waard en wil iedereen naar ze luisteren. Het zou heel dom zijn als opleidingen geen studenten bij hun zelfevaluatie betrekken. Zulke opleidingen vallen altijd door de mand. Je hoeft zoiets niet in regels vast te leggen. Wij proberen overigens altijd in contact te komen met willekeurige, niet-geselecteerde studenten van de opleiding en er zit ook altijd een student in onze visitatiecommissies. Dat student-lid oordeelt nooit over zijn eigen opleiding.”
HOP