'Sleutelgebieden' is vernieuwingsjargon voor sectoren waarin Nederland tot de wereldtop wil behoren. Het gaat om voedsel & bloemen, high tech systemen & materialen, water en de creatieve industrie. Er zijn ook twee 'opkomende sleutelgebieden' voor dienstverlening: 'Den Haag als stad van vrede & rechtvaardigheid' en 'pensioenen & sociale verzekeringen'.

“Velen weten nu de weg naar EZ te vinden”, schrijft het ministerie tevreden. Meestal gaat het om mensen die informatie willen, “maar vaak zijn het ook nieuwe partijen die bij de aanpak betrokken willen worden.”

Het Innovatieplatform heeft als ijsbreker gewerkt, zegt EZ. Meer wil de overheid ook niet doen. Sectoren en netwerken moeten hun eigen vragen oplossen en de overheid wil vooral de rol van 'trekker' op zich nemen.

HOP

Samen met onder meer Zweden wil minister Zalm van financiën dat er 18 miljard euro wordt bezuinigd op de Europese begroting van 2007 tot 2013. Omdat verschillende EU-budgetten - waaronder dat van landbouw - al zijn vastgesteld, kon dat wel eens ten koste gaan van de fondsen voor onderwijs, vreest GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg.

De Europese Commissie wilde 850 miljoen euro beschikbaar stellen voor studentenmobiliteit. Dat vinden de Europese groene fracties veel te weinig. Zij zouden het liefst vijftien maal zoveel uitgeven aan dergelijke uitwisselingsprogramma's. "Maar ook 850 miljoen is te hoog gegrepen als Zalm zijn zin krijgt", vreest Buitenweg.

Bij Nuffic, het Nederlandse bureau op het gebied van internationalisering van hoger onderwijs, wordt de visie van GroenLinks bevestigd. Het door de Commissie voorgestelde budget voor studentenmobiliteit is volgens de Nuffic alleen haalbaar als er niet in de EU-begroting wordt gesneden.

Tot nu toe hebben 1 miljoen studenten deelgenomen aan het Erasmus-uitwisselingsprogramma, dat aanvullende beurzen verstrekt aan studenten die drie tot twaalf maanden aan een buitenlandse universiteit willen studeren. Nederlandse uitwisselingsstudenten krijgen daardoor, boven op hun reguliere studiebeurs, gemiddeld 450 euro voor drie maanden (zie www.wilweg.nl).

Korten op de Europese onderwijsuitwisselingsprogramma's levert Zalm volgens Buitenweg slechts een minieme besparing op de Nederlandse contributie aan Brussel op. "Daar staat tegenover dat hij en zijn collega's een grote kans missen om de mobiliteit van studenten te vergroten."

De linkse politica verbaast zich over het risico dat Zalm kennelijk wil lopen met de kenniseconomie. De afgelopen jaren formuleerde de EU immers torenhoge ambities als het gaat om kennisuitwisseling en de opbouw van de kenniseconomie. "Maar zo gaat het vaak in Europa. Vakministers formuleren de doelstellingen, maar de ministers van financiën kijken slechts naar de begroting. Die beweren dat die maar moeilijk is uit te leggen aan de belastingbetalers. Daardoor blijft het in Europa vaak bij loze beloftes", aldus Buitenweg.

HOP

Kardux deed zijn uitspraak - nadrukkelijk op persoonlijke titel - naar aanleiding van vragen over de relatief grote bedrijfsreserves van sommige universitaire onderdelen. Uit de jaarrekening 2004 van de universiteit blijkt dat de Natuur- en Sterrenkunde bijna twintig miljoen euro in kas heeft. Ook Diergeneeskunde (17 miljoen), Rechten (10 miljoen) en de Universitaire Bestuursdienst (10 miljoen) zitten er warmpjes bij. In schril contrast hiermee is de situatie bij Farmacie, Letteren en Bestuurs- en Organisatiewetenschap, waar de kas inmiddels geheel en al leeg is.

Volgens Kardux is het gevaar van een te grote reserve dat onderdelen de noodzaak om de tering naar de nering te zetten onvoldoende serieus nemen. Verschillende commissieleden onderschreven zijn opmerking en wezen op het feit dat drie van de vier genoemde 'rijke' onderdelen het jaar 2004 met een fors verlies hebben afgesloten. Rechten en de UBD hebben zich zelfs genoodzaakt gezien om via een reorganisatie orde op zaken te stellen. De keerzijde van de medaille is dat faculteiten en diensten met een minimale reserve wel erg weinig mogelijkheden hebben om onverwachte tegenvallers op te vangen.

Voor een gezonde bedrijfsvoering van de universiteit als geheel zou het volgens Kardux beter zijn als op termijn een einde kwam aan de in een ver verleden door min of meer toevallige omstandigheden ontstane verschillen. Wetend hoe gevoelig de discussie over het eigendom van de reserves ligt, haastte de financiële man in het college zich echter te zeggen dat het vooralsnog om zijn privé opvatting ging en dat het college in deze nog geen standpunt heeft ingenomen.

Toch maakte hij duidelijk dat naar zijn mening op termijn niet aan het gelijktrekken van de financiële positie van de onderdelen valt te ontkomen. "Ik weet dat de rapen gaar zijn, als ik dit zeg, maar voor een goede bedrijfsvoering van de universiteit is het verstandig dat alle faculteiten een gezonde reserve hebben. Als over een paar jaar de balans van de bezuinigingen en reorganisatiekosten kan worden opgemaakt, moeten we de reserves echt een keer ter discussie durven stellen."

EH

De opkomst van kiezers is tot nu toe het grootst in het kiesdistrict gamma-onderwijs. De strijd tussen geograaf Fred Toppen, die namens het universitaire kiescollege kandidaat staat, en sociaal wetenschapper Ruud Abma, kandidaat namens vakbond Abvakabo, lokte al 28 procent van de kiezers naar de stembus. Wellicht was dat ook de reden dat voor het debat tussen de twee tegenstrevers op woensdag 18 mei weinig belangstelling bestond.

Ook voor de zetel beleidsondersteuning in de alfa/gamma hoek wordt enthousiast gestemd. Matthias Jorissen (rechten) en Maaike Swarte (theologie) kregen al twintig procent van de potentiële kiezers zover om hun stem uit te brengen. In het kiesdistrict Diensten, waar U-raadveteraan Hans van Leeuwen het moet opnemen tegen nieuwelingen Monica Vos en Annette Peet werd tot nu toe door een op de zes kiezers gestemd.

Hoewel de opkomst bij de studenten zoals gebruikelijk wat achterblijft bij de deelname van de medewerkers, is het hoopgevend dat na twee dagen al negen procent van de studenten heeft gestemd. Vorig jaar was de opkomst bij studenten in totaal 14,5 procent en er bestaat dan ook goede hoop dat dat percentage dit jaar hoger uitvalt. Bij de studenten strijden vijf partijen om de twaalf voor hen gereserveerde zetels.

De verkiezingen duren nog tot en met 27 mei. Op dinsdag 31 mei wordt om vier uur ’s middags in het Academiegebouw de uitslag bekend gemaakt. Ook zal dan duidelijk worden hoe de verkiezingen in de verschillende faculteiten zijn verlopen.

EH

Met hun uitverkiezing zijn de drie Utrechtse hoogleraren toegetreden tot de creme de la creme van wetenschappelijk Nederland. De Akademie, zoals zij in de wandeling heet, is het belangrijkste adviesorgaan van de Nederlandse overheid over ontwikkelingen in de wetenschap. Ook speelt de KNAW een belangrijke rol bij de beoordeling van wetenschappelijk onderzoek.

Naast een bestuur onder leiding van de Utrechtse universiteitshoogleraar Frits van Oostrom telt de KNAW tweehonderd leden, die maandelijks bijeenkomen. Leden zijn jonger dan vijfenzestig jaar en worden op voordracht gekozen. In totaal zijn dit voorjaar dertien nieuwe leden benoemd, onder wie voormalig minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin. Met de drie nieuw benoemde Utrechtse leden is het totaal aantal Utrechtse KNAW-leden op 45 gekomen.

EH

Voor de eerste keer begonnen meer dan 6000 nieuwe studenten aan een opleiding van de UU. Het grootste deel van de studenten aan de Nederlandse universiteiten, circa 85 procent , stroomt in een bachelor opleiding in. De doorstroom van bachelor- naar masteropleidingen komt vanaf september 2005 op gang. Als gevolg daarvan zal het aandeel masters in de instroom gaan groeien.

De instroom van studenten aan bacheloropleidingen van de UU steeg met eveneens 16 procent. Als gevolg hiervan is het marktaandeel van de UU, ook in langjarig perspectief, op een hoog niveau gekomen. Ruim 14 procent van de eerstejaars bachelor studenten koos in 2004 voor de UU. Dat is ruim meer dan de marktaandelen van de UvA en de RUG (12 procent).

Aan alle faculteiten van de UU groeide de instroom in 2004. De sterkste groei in absolute zin deed zich voor bij de studentrijke faculteiten Geesteswetenschappen (+187), Recht, Economie en Bestuur & Organisatie (+159) en Sociale Wetenschappen (+233).

AH

Winnaar van de Award is farmaceutisch bedrijf NV Organon, gevolgd door collega-bedrijf DSM. Het Bio Career Event 2005 is de eerste beurs in Nederland die werkgevers en werkzoekenden in de sector Life Sciences onder één dak brengt. Aan de manifestatie namen meer dan 40 organisaties en 900 personen deel. Zij vond plaats op 12 mei in de Jaarbeurs.

Deze prijs werd voor het eerst uitgereikt. De bezoekers van het evenement, veelal werkzoekenden met een opleiding in de Life Sciences, bepaalden wie de winnaars waren.

AH

Het probleem van de personeelsgeleding kwam aan het licht tijdens de meest recente vergadering van de departementsraad Scheikunde. Terwijl in delen van de universiteit de verkiezingen pas op 17 mei van start zijn gegaan, kon bij Scheikunde (en bij verschillende andere faculteiten) de uitslag vorige week al bekend worden gemaakt, omdat daar het aantal kandidaten even groot of zelfs kleiner was dan het aantal zetels.

Voorzitter Van Ekeren van de departementsraad Scheikunde deelde mee dat voor de zeven personeelszetels in het door bezuinigingen bedreigde departement slechts zes kandidaten waren gevonden. Een van die kandidaten had bovendien na de sluiting van de inschrijftermijn een andere baan gevonden. Tot overmaat van ramp deelde aio Hanneke Bunte daarop mee dat haar aanstelling over ruim een jaar afloopt, zodat de voor twee jaar gekozen personeelsgeleding vanaf oktober 2006 nog maar vier leden zal tellen.

Decaan Meijering zei te hopen dat de personeelsleden alsnog collega’s bereid kunnen vinden om de open plaatsen te bezetten. Zeker gezien de komende reorganisatie van de faculteit zei hij veel behoefte te hebben aan een representatieve personeelsgeleding. In het licht van de talloze vergeefse pogingen tot nu toe uitte Van Ekeren echter scepsis over de kans van slagen van een nieuwe wervingsactie. “Van veel kanten krijgen wij te horen: Sinds de komst van de MUB heeft het allemaal geen nut meer om in de raad te gaan zitten, want er wordt toch niet naar je geluisterd.”

EH

Dat concludeert de Duitse promovendus Martin Junginger in zijn proefschrift 'Learning in renewable energy technology development'. De ambitie dat in 2020 zeventien procent van de bruto elektriciteitsconsumptie in ons land afkomstig is uit hernieuwbare bronnen, werd door de Nederlandse overheid geformuleerd in 1996. Hoewel dat percentage op dit moment slechts 3,3 procent bedraagt, acht Junginger het niet uitgesloten dat de doelstelling van zeventien procent gehaald wordt.

Vooral de snelheid waarmee de productiekosten van elektriciteit uit windturbines op land kunnen dalen, is naar zijn mening tot nu toe fors onderschat. Ook de kosten van elektriciteit afkomstig van windparken op zee kunnen nog aanzienlijk dalen. Junginger die op vrijdag 13 mei in Utrecht op zijn onderzoek promoveerde, acht een daling van die kosten in de komende vijftien jaar met 25 tot 39 procent mogelijk.

Hiervoor is wel de bouw van een aantal pilot plants noodzakelijk, evenals een verbeterde kennisuitwisseling voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën op Europees niveau. Hetzelfde geldt voor geavanceerde centrales die met een hoog rendement biomassa vergassen voor elektriciteitsproductie.

Desondanks toont de medewerker van het Utrechtse Copernicus Instituut zich sceptisch over de kans dat de ambitieuze Nederlandse doelstelling in 2020 ook echt gehaald wordt. Dat kan waarschijnlijk alleen als de Europese markt voor duurzame energie volgens plan in 2012 wordt geharmoniseerd. In dat geval kan ons land een deel van de hernieuwbare energie importeren uit landen waar die tegen lagere kosten kan worden geproduceerd.

EH

Die sombere mededeling deed decaan Meijerink het personeel tijdens een speciale bijeenkomst op woensdag 11 mei. Terwijl in de begroting voor 2004 nog was uitgegaan van financieel evenwicht, bleek de faculteit bij het opmaken van de boeken ruim drie miljoen euro meer te hebben uitgegeven dan was binnengekomen. Als voornaamste oorzaken voor deze forse tegenvaller noemt het bestuur het achterwege blijven van compensatie voor de gestegen salarissen, de snel stijgende kosten van huisvesting en de door het college van bestuur aan het departement opgelegde bezuinigingen.

Omdat al eerder financiele problemen waren voorzien, heeft de faculteit oudere medewerkers dit voorjaar een gunstige vertrekregeling aangeboden. Naar nu blijkt hebben slechts tien medewerkers dat aanbod geaccepteerd. Gevolg is dat Scheikunde nog dertig full-time arbeidsplaatsen moet schrappen om uit de rode cijfers te raken. Hoewel op dit moment nog niet duidelijk is, hoe dat zal gaan gebeuren, verwacht het faculteitsbestuur voor eind 2005 uitsluitsel te kunnen geven in de vorm van een reorganisatieplan voor onderwijs en onderzoek.

Uit de jaarrekening 2004 van de Universiteit Utrecht blijkt overigens dat Scheikunde niet het enige onderdeel is met een sterk tegenvallend resultaat. Ook Letteren (bijna drie miljoen tekort), Diergeneeskunde (2,5 miljoen tekort), Rechten (anderhalf miljoen tekort) en Biologie (een miljoen tekort) deden het minder goed dan vooraf was verwacht. In totaal leed de Universiteit Utrecht over 2004 een verlies van 6.5 miljoen euro.

EH