Staatssecretaris Rutte had eind augustus nog niet aangekondigd dat studenten wat hem betreft gaan boeten voor een trage studie of collegevoorzitter Van Rooy riep de Utrechtse studenten bij de opening van het academisch jaar op om de lat wat hoger te leggen.
Dat ‘boeten’ van Rutte moet letterlijk worden genomen, want de kersverse staatssecretaris wil het collegegeld van studenten met meer dan een jaar studievertraging vanaf 2007 drastisch verhogen. Universiteiten die dat willen mogen trage studeerders vanaf het zesde of zevende jaar (afhankelijk van de gekozen studierichting) de kostprijs van maximaal 6500 euro in rekening gaan brengen.
Het mes snijdt aan twee kanten, want het geld dat de collegegeldverhoging oplevert, zal gebruikt worden voor de financiering van een nieuw studiefinancieringsstelsel dat studenten meer leenmogelijkheden biedt. Ook dat moet leiden tot een hoger studietempo, aangezien studenten dan minder naast hun studie hoeven te werken. Kortom, de ‘trage’ student moet bloeden ten behoeve van degenen die hun opleiding netjes op tijd afronden. Vooral in de alfahoek zal naar verwachting veel bloed vloeien. Volgens de Keuzegids 2003/2004 had tot vorig jaar maar 26 procent van de letterenstudenten na vijf jaar een diploma op zak. Van de studenten wijsbegeerte en theologie is - na zes jaar - zelfs pas twaalf respectievelijk zestien procent afgestudeerd.
Een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs benadrukt dat het niet gaat om een bezuiniging, maar om een prikkel om studenten sneller te laten studeren.Verkorting van de studieduur is volgens hem nodig om de instroom van kenniswerkers op de arbeidsmarkt te versnellen. Nederland loopt op dat punt achter bij het buitenland. Hij noemt het ‘redelijk’ dat de overheid studies maar tot een jaar na de officiële cursusduur subsidieert, en dat studenten daarna de kostprijs gaan betalen.
Volgens de woordvoerder staat het kabinet eensgezind achter het voorstel, dat deel uitmaakt van een nog geheime notitie. Daarin staan de complete plannen voor de lang verwachte nieuwe opzet van de studiefinanciering en de bekostiging. Het ministerie wil nu alleen kwijt dat leerrechten daarin een centrale rol spelen en dat de instellingen per half jaar bekostigd gaan worden. Dat moet tot meer vraagsturing leiden en tot onderwijsinstellingen die elkaar op kwaliteit beconcurreren. De details worden pas in oktober bekendgemaakt.
Inmiddels is dat plan van verschillende kanten al stevig bekritiseerd. De kamerfractie van regeringspartij D66 ziet er niets in. Kamerlid Lambrechts denkt dat het hoger onderwijs veel studenten gaat mislopen die eerder afhaken, of helemaal niet meer aan een opleiding beginnen. Voor de fracties van de andere regeringspartijen, VVD en CDA, is het voorstel van Rutte wel bespreekbaar, al vinden de onderwijsspecialisten het bedrag van 6500 euro aan de hoge kant.
Ook universiteitenvereniging VSNU heeft grote bezwaren tegen het plan van Rutte. “In plaats van éénmaal zullen inschrijvingsgegevens straks tweemaal per jaar moeten worden doorgegeven. Dat leidt tot veel hogere administratieve lasten en meer kans op fouten”, aldus een woordvoerster.
De Landelijke Studenten Vakbond LSVb wijst erop dat de gemiddelde studieduur 5,6 jaar bedraagt, zodat de meeste studenten met de verhoging zullen worden geconfronteerd. Bovendien zouden financiële prikkels om sneller te studeren niet werken.
Ook voorzitter Madelein Hofmijster van het Interstedelijk Studenten Overleg ISO heeft daar sterke twijfels over. Zij vindt de maatregel ‘heel extreem’, en wijst erop dat studievertraging ook het gevolg kan zijn van gebrekkige studiebegeleiding. Verder is ze bang dat het studenten zal afschrikken actief te worden op sportief, bestuurlijk en cultureel gebied.
In een reactie wijst Rutte erop dat studenten niet fulltime studeren en bovendien veel tijd kwijt zijn aan bijbaantjes. Ze zouden wat meer moeten lenen en wat harder moeten studeren, vindt hij. Anders is de vertraging na één jaar uitloop voor eigen rekening. Toch zullen er mogelijk uitzonderingen worden gemaakt. Wie een jaar van zijn studie verliest door ziekte of familieomstandigheden, hoeft niet meteen de volle mep te betalen. Ook kunnen studenten hun studie ongestraft een jaar stilleggen voor zware bestuursfuncties.
“Heel leuk dat Rutte dit soort dingen inbouwt”, zegt LSVb-voorzitter Kim Toering, “maar ik juich niet voordat het zwart op wit staat. En dan nog juich ik niet, want wij willen dat het collegegeld helemaal niet omhoog gaat.”
Hoewel zij zich nog niet inhoudelijk over dit onderdeel van de plannen van Rutte heeft uitgelaten, moet diens oproep aan studenten om sneller te studeren collegevoorzitter Van Rooy uit het hart zijn gegrepen. In de rede waarmee zij op maandag 30 augustus het academisch jaar opende, maakte zij duidelijk dat ook zij van de Utrechtse studenten in de toekomst meer inzet en motivatie verwacht. “De lat mag bij een aantal opleidingen best hoger worden gelegd”, aldus Van Rooy. “Studie dient voor voltijd studenten geen parttime bezigheid te zijn. Ook met een stevige studie-inzet blijft er voldoende tijd over voor een baantje en voor actieve participatie aan het studentenleven”. De Utrechtse collegevoorzitter liet in haar rede overigens in het midden hoe zij haar studenten tot de door haar gewenste grootsere daden denkt aan te zetten.
HOP/EH
