Het was een opmerkelijke boodschap die het Kabinet Balkenende II naar buiten bracht toen D66 aan VVD en CDA was toegevoegd: in deze zware tijden zou worden bezuinigd, maar het (hoger) onderwijs – de motor van de kenniseconomie - zou worden ontzien bij nieuwe snoeirondes.

Maar nieuwe tegenvallers zorgden er voor dat ook het hoger onderwijs niet langer ongemoeid bleef. En dus worden aangekondigde extra’s - zoals de negen miljoen euro voor nieuw beleid – geschrapt. Daarnaast volgt nog een korting van 4,6 miljoen euro op het huisvestingsbudget. Dat is ruim een derde van het totale bedrag (12,6 miljoen euro) dat onderwijs op huisvesting bezuinigt. Bovendien wordt de prijscompensatie (inflatiecorrectie van de lonen) van tien miljoen euro niet aan het wetenschappelijk onderwijs uitgekeerd.

De maatregelen komen voor de VSNU niet als een donderslag bij heldere hemel. “Maar we schrokken van de optelsom en hopen met die cijfers een duidelijk signaal af te geven.” Van grote acties is in ieder geval geen sprake. De universiteiten zullen zich vooral roeren in het informele circuit.

HOP

Negen verdiepingen, ruim 8000 vierkante meter ultramoderne kantoren en laboratoria en met als hoofdbewoner Genmab - één van Nederlands snelst groeiende biotechbedrijven. Utrecht mag trots zijn op zijn nieuwste aanwinst, hield vice-president Jan van de Winkel van Genmab de feestgangers bij de opening voor. De immunoloog uit het Universitair Medisch Centrum, die behalve ondernemer ook nog een dag in de week hoogleraar is, zwaaide de universiteit in zijn toespraak lof toe voor de manier waarop men zijn bedrijf tegemoet was gekomen en het daarmee voor Utrecht had behouden. Niet onbelangrijk, want met de huur van vijf van de negen verdiepingen was Genmab vrijwel onmisbaar voor de realisering van het gebouw, dat op de onderste drie verdiepingen ruimte biedt aan startende ondernemers en aan de holding van universiteit en ziekenhuis.

Het college van bestuur incasseerde de complimenten met graagte. Zowel Van Rooy als rector-magnificus Gispen legden in hun feestredes de nadruk op het belang dat Utrecht tegenwoordig hecht aan de 'ondernemersspirit' van zijn onderzoekers. De rector was daarbij zo eerlijk om ruiterlijk te erkennen dat dat vroeger wel eens anders is geweest. Maar inmiddels waait er een frisse wind en om dat aan alle bezoekers van De Uithof duidelijk te maken, verschenen de afgelopen weken bij verschillende toegangswegen bordjes met de veelbelovende tekst Science Park Uithof. Omdat men nu toch bij elkaar was, werd ook dat Science Park dinsdag maar meteen voor geopend verklaard.

Wie zich had afgevraagd of die naam meer was dan een lege huls, kreeg dinsdag van Gispen een in ironie gedrenkt antwoord. "Vandaag openen we met het Science Park iets dat er in feite al lang is. Maar het geweldige is dat we er nu zelf nog in beginnen te geloven ook. Misschien hebben we onszelf niet altijd op de meest handige manier verkocht", zocht de rector naar een verklaring voor het feit dat Utrecht niet bekend staat als de meest ondernemende universiteit, "maar vanaf nu gaat dat veranderen. Want we hebben het in Utrecht wel degelijk goed voor elkaar."

EH

Op dit moment is de toelating van hogeschoolstudenten voor universitaire masteropleidingen zeer verschillend geregeld. Soms dienen studenten langdurige schakelprogramma's te volgen. Universiteit en hogeschool stellen in de nieuwe raamovereenkomst dat getalenteerde Utrechtse hogeschoolstudenten nog tijdens hun opleiding aanvullend of vervangend onderwijs moeten kunnen volgen. Dit dient bij voorkeur te gebeuren door middel van een verzwaard traject dat in samenspraak tussen beide instellingen wordt vormgegeven. Het samenwerkingsverband van de rechtenfaculteit met de juridische hogeschoolopleiding kan hierbij als voorbeeld fungeren.

Door de hogeschoolstudenten al in de bachelorfase de mogelijkheid te bieden zich voor te bereiden op een academische master, hopen beide instellingen bovendien tegen te gaan dat hogeschoolstudenten al na een jaar met slechts een propedeuse op zak de overstap wagen naar de universiteit. De studieresultaten van deze groep studenten zijn vaak erg mager.

Studenten die belangstelling hebben voor het verzwaarde traject zullen moeten aantonen over voldoende capaciteiten en motivatie te beschikken. Beide instellingen gaan ervan uit dat zo'n vijf procent van de Utrechtse hogeschoolstudenten na hun bachelor een universitaire master gaat volgen. Omgekeerd spreken de twee instellingen af dat universitaire studenten van wie in het eerste jaar blijkt dat ze niet geschikt zijn voor een wetenschappelijke opleiding zonder problemen moeten kunnen overstappen naar een gelijksoortige hbo-studie.

In de nieuwe raamovereenkomst stellen de partijen de samenwerking op nog een aantal andere gebieden te willen intensiveren. Zo wordt de dienstverlening aan studenten op verschillende terreinen een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ook het beheer van de faciliteiten en voorzieningen in De Uithof zal beter op elkaar worden afgestemd. Verder hopen de twee instellingen in de regio Utrecht en in het buitenland gezamenlijk te gaan optrekken.

XB

Wie kort voor de 'criminaliteitsbijeenkomst' op het IBB afgelopen dinsdag een rondgang maakt, krijgt even het idee dat het studentencomplex is uitgegroeid tot een inbrekersmekka. Volgens voorzitter van het woonbestuur van het IBB Thijs Kinkhorst lijkt het erop dat de studentenflats plots ontdekt zijn als plek waar het gemakkelijk slagen is voor boeven. "Inbraken en insluipingen, we horen steeds meer bewoners die hier nare ervaringen mee hebben."

En niet alleen de bewoners van het IBB hebben deze ervaringen. De inbraken zijn ook al onderwerp van gesprek geweest in het overleg tussen de woonbesturen van de verschillende SSH-studentencomplexen. Op de site van het Tuindorp-West complex wordt al twee maanden gewaarschuwd voor inbrekers. Volgens penningmeester van het woonbestuur Marlous van Vuuren is er sinds begin dit jaar een ware hoos. "Laptops, dvd's, alles van enige waarde nemen ze mee. En dat gaat er heel brutaal aan toe. Twee keer zijn ze gewoon 's nachts een aantal kamers binnengelopen. Sommige mensen sliepen, anderen waren nog wakker. Dan schrik je je dus lam." De bewonersverening van de flats aan de Van Lieflandlaan is naar aanleiding van de gebeurtenissen van plan in navolging van het IBB ook een avond over criminaliteit te beleggen.

SSH-woordvoerder Karin Smeets weet van de inbraken op de Van Lieflandlaan en omstreken. "Daar is inderdaad een piek." Maar dat de studentencomplexen nu plots mikpunt zouden zijn van een langdurig en blijvend inbraakoffensief ontkent ze. "Studentenwoningen zijn nu eenmaal zeer kwetsbaar voor inbraken, omdat de sociale controle minder is. Niemand kijkt raar op als een onbekend persoon in huis rondloopt. Maar naar onze ervaring gaat het aantal inbraken al jaren gepaard met ups and downs. Van een structureel stijgende lijn is geen sprake. Wel zie je dat criminaliteit de aandacht trekt. Bewoners praten er veel over."

De criminaliteitsavond in het SSH-gebouw bij het IBB wordt door de uitgenodigde politievertegenwoordigers vooral aangegrepen voor routineuze preventievoorlichting. "Geen touwtjes door de brievenbus of sleutels in de deur laten zitten, want ze sjouwen zo naar binnen." Niet verwonderlijk, die aanpak, want uit de inbraakcijfers die bij de politie bekend zijn, rijst allerminst een verontrustend beeld op. Het aantal inbraken in het IBB is de afgelopen twee jaar wel toegenomen, maar van een gemiddelde van twee per maand op meer dan duizend woningen zijn de politiemannen nog steeds niet erg onder de indruk. Dat bewoners recentelijk toch het gevoel hebben met een toename te maken te hebben zou volgens hen hooguit verklaard kunnen worden uit de uitschieter van acht inbraken afgelopen december. Ook is het aantal autoinbraken hoog.

Het twintigtal aanwezige bewoners concludeert zelf dat de onveiligheidsgevoelens die bij veel bewoners leven waarschijnlijk eerder veroorzaakt worden door de vele vernielingen en brandstichtingen op het complex. Ook de aanwezigheid van hangjongeren vanuit de naburige Sterrenwijk en het aanpalende Meerstroomcollege wordt als onplezierig ervaren. HKU-studente Gonnie Janssen kiest tegenwoordig steeds vaker voor de achterdeur. Aan de voorkant staan immers de scholieren van het Meerstroomcollege en daar loop je niet voorbij zonder een intimiderende opmerking naar je hoofd te krijgen. "Ik ben pislink op die jochies. Soms heb ik echt zin om een paintballgun op ze leeg te schieten."

Bea van Doorn, vertegenwoordiger van de vmbo-school, toont alle begrip voor de verontwaardiging van de bewoners. "Misschien moeten we erover denken om het gebied waar onze docenten in de pauzes surveilleren te vergroten. Het probleem is alleen dat wij niets te zeggen hebben over zaken die op de openbare weg gebeuren." Van Doorn hamert erop dat geregeld contact tussen school en bewoners van groot belang is. Ze geeft de bewoners een aantal telefoonnummers. "Zodat we snel kunnen ingrijpen als er wat aan de hand is." Na afloop van de bijeenkomst zegt Gonnie Janssen: "Ik ben nu heel blij met wat die mevrouw zegt, maar als morgen die jongetjes er weer staan, voel ik me waarschijnlijk toch weer geïntimideerd."

De vertegenwoordiger van de SSH voelt zich na de politie-presentatie spekkoper: "Gezien deze cijfers zien wij geen aanleiding om heel veel te investeren in inbraakpreventie. Bovendien ligt daar ook een verantwoordelijkheid van de bewoners zelf."

XB

Volgens de anonieme verstuurder van de e-mail zou de serieverkrachter al meer dan twee jaar geleden zijn gearresteerd. Inmiddels zou hij veroordeeld zijn tot drie jaar gevangenisstraf en levenslang tbs vanwege een zedendelict. Politie en openbaar ministerie hebben dit verzwegen omdat in het onderzoek naar de man vele fouten zijn gemaakt, aldus de afzender. Om die reden zou er ook zijn geknoeid met dna-bewijsmateriaal.

In een reactie laat het openbaar ministerie weten dat het mailbericht is onderzocht maar dat de afzender niet is aangehouden. De politie benadrukt dat de man die in de mail wordt genoemd, inderdaad vastzit maar dat zijn dna niet overeenkomt met het materiaal dat op slachtoffers van de serieverkrachter is gevonden.

Het persbericht van het openbaar ministerie vormt een uitzondering op de afgekondige media-stilte rondom de serieverkrachter. Justitie zegt zich hiertoe genoodzaakt te zien door de ophef die de mail onder de bevolking veroorzaakte heeft. De e-mail leidde eind vorige maand onder meer tot vragen van de cda-fractie in de Utrechtse gemeenteraad. Eerder dit jaar stelde de GroenLinks-fractie vragen naar aanleiding van een uitzending van Netwerk waarin werd gesteld dat de politie onzorgvuldig was omgesprongen met de informatie die een oud-UMC-medewerkster verstrekte over de serieverkrachter.

XB

"Praktisch niets." Dat is de opbrengst van de energie en tijd die assistent in opleiding Maarten Moes het afgelopen jaar heeft gestopt in het Actin-experiment dat begin mei met de Sojoez-raket de ruimte inging. Een stroomstoring is waarschijnlijk de oorzaak van de mislukking.

Moes wilde met zijn ruimteonderzoek kijken hoe het actine-eiwit in een muizencel op een situatie van gewichtsloosheid reageert. Actine is onder meer verantwoordelijk voor de vorm van cellen. De resultaten hadden moeten helpen de rol van zwaartekracht op celprocessen bij zoogdieren te begrijpen.

Naast het Utrechtse Actin-experiment zijn ook de Amsterdamse onderzoeken naar immuunsystemen (Kappa) en botkanker (Flow) mislukt, zo bleek de afgelopen weken. Moes en zijn collega's hebben nu hun hoop gevestigd op een nieuwe kans. Ruimtevaartorganisatie ESA heeft toegezegd de mogelijkheden hiertoe te onderzoeken., maar de volgende vlucht in oktober komt waarschijnlijk te snel.

Volgens Marc Heppener, hoofd wetenschappelijk onderzoek, neemt het onderzoek naar het mislukken van de proeven tijdens de Delta-missie meer tijd in beslag dan gedacht. ESA wil ondermeer de astronauten die nu nog aan boord zijn van het internationale ruimtestation inzetten voor het uitvoeren van controles voordat de experimenten opnieuw mee mogen vliegen.

Moes wil niet vooruitlopen op de uitkomsten van het ESA-onderzoek, maar volgens hem is de onderzoekers niets te verwijten. Voor de Utrechtse aio zou de vlucht van april 2005 misschien nog juist op tijd komen. "Ik wil binnen twee jaar promoveren. Dat zou nog net kunnen. We maken bovendien nog gebruik van een onbemande vlucht begin volgend jaar in Zweden."

De twee experimenten van de Utrechtse studenten Karel Buizer en Renske Rutgers zijn wel volgens verwachting voltooid. Beide studenten werken op dit moment aan vervolgonderzoeken.

XB

Mesa Cosa gaat zelf uitbaten

Jules Vereecken, directeur Mesa Cosa, waarom haal je je dit op je nek?

"Ik wil het hier op Olympos meer laten bruisen. Dat gaat naar mijn idee gemakkelijker wanneer de lijnen tussen Mesa Cosa en de horecavoorziening kort zijn. Niets ten nadele van de FBU, maar dat is toch een grote organisatie. Wanneer ik iets wilde regelen dan moest dat vaak helemaal worden teruggekoppeld voordat er groen licht kwam. En vanuit de FBU kwam, waarschijnlijk om dezelfde reden, te weinig eigen initiatief om het hier wat levendiger te maken. Ik verbaas mij er bijvoorbeeld over dat er op dit moment geen oranje slingers in de kantine hangen.

Mevrouw Van Oosten, directeur FBU, de samenwerking tussen het café en de stichting was niet goed genoeg?

"In onze optiek was die samenwerking het laatste jaar sterk verbeterd. Die binding die Vereecken wil, ontstaat op de werkvloer en is niet afhankelijk van het feit dat mensen formeel bij verschillende organsaties zijn aangesteld. Ik denk dat mijnheer Vereecken, die vanuit zijn horeca-achtergrond affiniteit heeft met de bedrijfstak, het graag zelf wil doen en daar ideeën voor heeft. Wij vinden het buitengewoon jammer, vooral omdat we het afgelopen jaar veel geïnvesteerd hebben in het café. De kwaliteit is op veel fronten omhoog gegaan."

Maar de directeur van Mesa Cosa vindt dat u te weinig doet om mensen naar Olympos te trekken...

"Ik ben het eens met de gedachte dat horeca en sport elkaar kunnen en moeten versterken. Ik zie ook dat het op Olympos soms stil is en niet bruisend genoeg. Maar Olympos is primair een sportcentrum. Studenten komen niet naar Olympos om alleen maar een biertje te drinken. En het is ook geen paviljoen in het groen waar recreërend Nederland even gaat zitten. Vereecken denkt daar anders over. De tijd zal leren of hij gelijk heeft. Ik hoop dat hij dat krijgt, maar ik ben er sceptischer over."

Mijnheer Vereecken, hoe gaat u het aanpakken?

"Misschien vergis ik me inderdaad. Misschien lukt het me niet om het aantal bezoekers hier te vergroten en kom ik over een paar jaar met hangende pootjes terug. Maar het FBU heeft het nooit werkelijk geprobeerd. Het zal mij in ieder geval verbazen wanneer hier bij het volgende WK geen oranje vlaggetjes hangen."

XB

In een brief aan het college had Van Leeuwen geconstateerd dat het niet gemakkelijk is om een goed beeld te krijgen van de ‘inhuur’ per onderdeel en van de kosten die daarmee gemoeid zijn. 'Er zijn voorbeelden van universiteiten die erin slaagden forse bezuinigingen te halen door het aandeel van externen in de organisatie terug te dringen', aldus het raadslid. Hij constateerde bovendien dat externen vaak vast personeel verdringen, op de lange duur kostbaar zijn en nogal eens aan de haal gaan met de uitbestede activiteit. Om een beter beeld te krijgen moet elk onderdeel wat hem betreft kwartaaloverzichten van de inhuur gaan opstellen. Over externe opdrachten van meer dan 20.000 euro zouden directeuren van faculteiten en diensten voortaan vooraf aan hun faculteits- of dienstraad moeten rapporteren.

Tijdens een commissievergadering van de Universiteitsraad maakte collegelid Kardux half mei duidelijk dat de brief van Van Leeuwen bij het college van bestuur niet in goede aarde was gevallen. Hij verweet het raadslid een negatief beeld over inhuur van derden te schetsen, terwijl het vervangen van zieke werknemers door uitzendkrachten en het inwinnen van adviezen door deskundigen toch algemeen als efficiënt en verstandig wordt beschouwd. Nog problematischer vond Kardux echter dat Van Leeuwen en de raadsleden die hem steunden met deze brief op de stoel van het college van bestuur gingen zitten. “Wat u hier vraagt, gaat de medezeggenschap verre te buiten.”

De reactie van het collegelid leidde op zijn beurt tot irritatie bij de aanwezige raadsleden. Zij zeiden niet te begrijpen waarom een verzoek om duidelijke procedures en een goede administratie tot zulke negatieve reacties van achter de bestuurstafel leidde. “In het universitaire jaarverslag staat dat Rechten in 2003 voor 2,7 miljoen aan extern personeel heeft ingehuurd en Huisvesting voor 1,7 miljoen”, hield Van Leeuwen het college voor. “Wij zeggen niet dat dat niet had moeten gebeuren, wij vragen alleen om goede procedures.” Studentraadslid Sander van Waveren viel zijn collega bij. “Wat hier wordt voorgesteld had al lang gemeengoed moeten zijn”,

Maar Kardux liet zich niet vermurwen. “Als Rechten 2,7 miljoen besteedt aan inhuur, dan vertrouw ik er, gezien het gezonde verstand van de decaan en de directeur, op dat dat terecht is gebeurd. Ik vind het bijna beledigend als u daaraan twijfelt.” Ook voorzitter Van Rooy vond het verzoek van de raadsleden veel te ver gaan. “De rol van de universitaire medezeggenschap beperkt zich tot het beleid. Op deze manier bent u wel erg met de uitvoering bezig. Bovendien lijkt het er nu op dat in deze universiteit geen goede controle op de inhuur zou plaatsvinden. Maar ik kan u gerust stellen. De bedrijfsvoering is hier van een professioneel niveau.”

Aan het einde van de emotionele discussie zegde het college de raad een schriftelijke reactie in het vooruitzicht. Desgevraagd meldt Van Leeuwen die brief af te wachten. Mocht het antwoord op zijn verzoek negatief zijn, dan zal hij de zaak in een volgende raadsvergadering opnieuw aan de orde stellen.

EH

Het was een opmerkelijke boodschap die het Kabinet Balkenende II naar buiten bracht toen D66 aan VVD en CDA was toegevoegd: in deze zware tijden zou worden bezuinigd, maar het (hoger) onderwijs – de motor van de kenniseconomie - zou worden ontzien bij nieuwe snoeirondes.

Maar nieuwe tegenvallers zorgden er voor dat ook het hoger onderwijs niet langer ongemoeid bleef. En dus worden aangekondigde extra’s - zoals de negen miljoen euro voor nieuw beleid – geschrapt. Daarnaast volgt nog een korting van 4,6 miljoen euro op het huisvestingsbudget. Dat is ruim een derde van het totale bedrag (12,6 miljoen euro) dat onderwijs op huisvesting bezuinigt. Bovendien wordt de prijscompensatie (inflatiecorrectie van de lonen) van tien miljoen euro niet aan het wetenschappelijk onderwijs uitgekeerd.

De maatregelen komen voor de VSNU niet als een donderslag bij heldere hemel. “Maar we schrokken van de optelsom en hopen met die cijfers een duidelijk signaal af te geven.” Van grote acties is in ieder geval geen sprake. De universiteiten zullen zich vooral roeren in het informele circuit.

HOP

"We hebben hier geen vlag om uit te steken, maar we drinken er vanavond zeker een biertje op", zegt LSVb-voorzitter Floris van Eijk. Ook Annelien Stapel, vice-voorzitter van de ISO, is niet droevig dat Nijs weg is.

De beslissing van de bewindsvrouw kwam — ook voor minister Van der Hoeven — als een donderslag bij heldere hemel. Dinsdag werd zij door de Tweede Kamer op het matje geroepen vanwege uitspraken over haar slechte relatie met de minister in het weekblad Nieuwe Revu. Zij betichtte de minister van politieke spelletjes en verdeel- en heerstactieken. In het kamerdebat vocht Nijs nog voor haar politieke leven. Naar eigen zeggen had zij in het interview juist willen aantonen dat de werkrelatie met de minister goed is. "In het beeld dat in het interview wordt geschetst herken ik me niet en daar distantieer ik me van", aldus Nijs, die toegaf dat haar interview onverstandig en onhandig was.

Van der Hoeven gaf in de Tweede Kamer toe boos te zijn geweest, maar voegde daar aan toe dat zij nog vertrouwen had in de staatssecretaris. Zij verklaarde Nijs niet te hebben voorgedragen voor ontslag bij Balkenende, maar dat integendeel hun werkrelatie weer goed is en dat ze samen een hoop werk te doen hebben.

Ook voor coalitiepartijen CDA, D66 en Nijs' eigen VVD bleken de verklaringen voldoende om Nijs de hand boven het hoofd te houden, maar vooral CDA en D66 waren kritisch. Christen-democraat Jan de Vries gaf aan dat Nijs zich in de toekomst "moet committeren aan het onderwijsbeleid van het kabinet Balkenende en daar consequent vorm aan moet geven." Dat had de bewegingsvrijheid van de liberale staatssecretaris behoorlijk kunnen beperken, gezien het feit dat CDA en Nijs de afgelopen tijd uiteenlopende ideeën hebben over de invulling van dat beleid.

De oppositie diende zelfs geen motie van wantrouwen in, maar beperkte zich tot een motie van treurnis. "We sturen mensen weg vanwege verkeerd beleid", verklaarde Femke Halsema, fractievoorzitter van GroenLinks. "Dit is een personeelsconflict." Woensdag zou die motie in stemming worden gebracht, maar toen in Den Haag het nieuws doorsijpelde dat Annette Nijs alsnog haar conclusies had getrokken, vroeg Halsema om opheldering. Het heeft immers geen zin om een motie in te dienen tegen een afgetreden bewindspersoon. Even over half drie maakte de kamervoorzitter Frans Weisglas bekend dat de motie inderdaad niet meer nodig is.

Over de overwegingen van de staatssecretaris om toch op te stappen was bij sluiting van deze editie van het Ublad nog niets bekend. Haar mogelijke opvolger, de VVD-onderwijsspecialist Cornielje (46) was ten tijde van de formatie van het kabinet Balkenende II de voornaamste kandidaat voor de post; toch koos de VVD toen opnieuw voor Nijs.

HOP