Half januari schortten de bonden alle overleg met deuniversiteiten over de lopende cao voor onbepaalde tijd op.Werkgevers en werknemers ruzin over de verdeling van ongeveerveertig miljoen euro, de zogenoemde Van Rijn-gelden die zijnbedoeld om de achterstand met de arbeidsvoorwaarden in de privatesector in te lopen.

Volgens de vakbonden was overleg onmogelijk, omdat de VSNU geenonderhandelingsmandaat zou hebben. De universiteiten zouden lieverop lokaal niveau afspraken maken over de besteding van het geld. Debonden besloten daarom voorlopig ook niet met de plaatselijkecolleges van bestuur om de tafel te gaan zitten.

VSNU-woordvoerder Jeroen Sparla erkent dat de universiteitenliefst zoveel mogelijk decentrale afspraken maken, maar van eengebrekkig mandaat is volgens hem geen sprake. "Het uitgangspunt isdat we dingen centraal regelen als dat nodig is." Maandagprobeerden de bonden en de VSNU het overleg vlot te trekken. Deuniversiteitenvereniging trachtte de bonden daarbij te overtuigendat er geen verschil bestaat tussen haar eigen agenda en die van deveertien universiteiten. "Wij zijn de veertien universiteiten",zegt Sparla. "We moeten het misverstand uit de wereld helpen datdaar licht tussen zit."

Of dat is gelukt, is maar de vraag. Volgens AbvaKabo-onderhandelaar Arno Lammeretz bleek de VSNU maandag nog altijd geenafspraken te kunnen maken. "Wij hebben gevraagd om een aantalconcrete toezeggingen zoals over eindejaarsuitkeringen en hettegengaan van de vergrijzing onder wetenschappelijk personeel",zegt hij. "Maar de VSNU-onderhandelaars zeiden dat ze geen mandaathadden een tegenvoorstel te doen."

De universiteiten sturen - na overleg met de achterban - eenbrief met voorstellen naar de bonden. De onderlinge verhoudingenzijn tot die tijd volgens Lammeretz nog niet verbeterd. "We kunnenwel lief en aardig tegen elkaar doen, maar daar kopen onze ledenniets voor." De bonden willen de brief eerst onderling bespreken.Pas dan besluiten ze of het overleg met de werkgevers wordthervat.

Tot die tijd heerst stilzwijgen. "Dat is het enige drukmiddeldat we hebben", zegt Lammeretz. De slechte betrekkingen tussenwerkgevers en werknemers komen bijzonder ongelegen. Binnenkortmoeten de onderhandelingen beginnen over een nieuwe cao voor deuniversiteiten. De huidige overeenkomst loopt in mei af.

HOP, Wieland van Dijk

De maatregel van de minister volgt op zijn aangifte bij hetOpenbaar Ministerie tegen zes hogescholen. Op basis van onderzoekdoor ministeriele accountants beschuldigt hij ze van fraude. Tegendrie van hen (Amsterdam, Utrecht en Brabant) stelde Hermansbovendien een vervolgonderzoek in.

De zes hogescholen schreven samen meer dan 5000 Belgischestudenten in die nauwelijks onderwijs genoten. Wel waren ze perpersoon goed voor duizenden euro's overheidsgeld. In totaal werd29,2 miljoen euro ten onrechte gencasseerd.

De 'Vlaamse carrousel' kostte al diverse mensen de kop. Bij hetcommerciele bemiddelingsbureau Opleiding en Ontwikkeling, dat despookstudenten leverde, werd een directeur ontslagen en traden tweebestuursleden af. Bij hogescholenvereniging HBO-raad traden vorigeweek drie bestuurders af. En als klap op de vuurpijl werd op hetministerie in Zoetermeer hbo-directeur Jacob Zuurmond op non-actiefgesteld.

De kou is hiermee niet uit de lucht. De HBO-raad ligt onder vuuromdat voorzitter Frans Leijnse volhoudt dat de brancheorganisatievan geen misstanden afwist. Toch werden de gewraakte praktijken alin 2000 in een gedragscode expliciet verboden.

Critici verwijten Hermans intussen het misbruik van regels tehebben uitgelokt door het hoger onderwijs te weinig geld te geven.Regels, die bovendien onduidelijk waren. In de Tweede Kamer ligt deonderwijsminister nog veel zwaarder onder vuur. 'Te weinig, telaat', oordeelt een ruime kamermeerderheid nu al. Wederom wordtgevraagd om een 'feitenoverzicht'. De minister moet daarinverantwoorden wat hij sinds zijn aantreden heeft gedaan metmeldingen van fraude en misbruik.

Hermans besloot deze week dat alle hogescholen, universiteitenen mbo-scholen een vragenlijst sturen over studenteninschrijvingen.Die moet binnen zes weken ingevuld retour naar Zoetermeer. Wie hetoprekken van regels eerlijk opbiecht, moet het teveel gencasseerdegeld teruggeven, maar komt zonder boete weg. Fraudeurs kunnendaarentegen 'harde maatregelen' tegemoet zien. Dekoepelorganisaties HBO-raad, VSNU (universiteiten) en bve- raad(mbo) hebben ingestemd met de aanpak van de minister.

HOP, Wilmar Kortleever

Zie ook de Analyse (Rubrieken)

Opvallendste nieuwkomers op de kandidatenlijst zijn de KritischeStudenten Utrecht, die de afgelopen maanden vooral buiten de U-raadaan de weg hebben getimmerd. Komend studiejaar willen zij hunkritiek op de verstrengeling van wetenschap en commercie ook binnende Universiteitsraadzaal aan de orde stellen.

Een andere nieuwe fractie is die van het huidige UOO-raadslidMehmet Sagsu, die inmiddels een lijst met negen kandidaten heeftsamengesteld. Volgens de rechtenstudent heeft zijn initiatief ondermeer als doel om de verkiezingen interessanter en spannender temaken. Maar Sagsu verheelt niet dat hij ook teleurgesteld is in deweinig gestructureerde manier waarop het UOO dit jaar heeftgeopereerd. "Het is niet de hechte groep geworden waarop ik gehoopthad. Vandaar dat ik nu de voorkeur geef aan een eigen lijst."

Naast deze twee nieuwe groeperingen doen ook de drie zittendefracties in de U-raad, UOO, Brug en Bekeert u, in mei weer aan deverkiezingen mee. Die laatste fractie van theologie-student ChrisYtsma zal zich dit jaar overigens voor de vierde maal onder eennieuwe naam presenteren. Na eerder door het leven te zijn gegaanals Melodie en als Vredespartij, zal de lijst-Ytsma dit keer deveelbelovende naam 'Meer computerleerzalen' dragen.

Hoewel de kandidaatstelling voor de verkiezingen op dinsdag 5maart om vijf uur 's middags is gesloten, zal de universitairekiescommissie de kandidatenlijsten officieel pas op vrijdag 8 maartvaststellen. De verkiezingen voor de Universiteitsraad zijn van 6mei tot en met 16 mei.

EH

"Voor 1990 was blootstelling van giftige stoffen aan de huidgeen onderwerp, om het maar cru te zeggen," vertelt Dick Brouwer.Toen pas kwam naast het inademen van gevaarlijke stoffen ook deopname door de huid in de belangstelling te staan.

Inmiddels heeft Brouwer er vijftien jaar onderzoek opzitten.Zijn onderzoek richtte zich voornamelijk op de blootstelling aanpesticiden van fruit- en bloementelers.

In zijn functie als productmanager 'Chemical exposure assessmentand hazard control' bij TNO Chemie in Zeist verrichtte Brouwerpionierend onderzoek naar het contact van bestrijdingsmiddelen metde huid. Hij deed tegenstrijdige bevindingen. Zo beperkt hetgebruik van handschoenen en chemisch resistente kleding het contactmet pesticiden. Maar het dragen van handschoenen leidt tot eenhogere temperatuur en vochtigheid (zweten) van de huid. En datbevordert nu juist weer de opname van schadelijke stoffen.

Brouwer: "Het gebruik van handschoenen leidt tot een 95 procentvermindering van het contact met de schadelijke stof. Dat klinktdramatisch. Maar de door de huid opgenomen hoeveelheid daaltslechts met 40 tot 45 procent. Netto is er dus wel een afname, maarveel minder dan je zou verwachten."

Over de blootstelling en opname van stoffen door de huid was aanhet begin van Brouwers onderzoek weinig bekend. "Bij het oplossenvan een pesticide in water komen soms grote hoeveelheden op dehanden terecht, hele grammen stof. Dat lijkt heel erg, maar de huidheeft maar een beperkte opnamecapaciteit, waardoor er dus slechtseen gering gedeelte van de stof wordt opgenomen. De biologischrelevantie van het contact was onduidelijk." Brouwer steldemodellen op die op basis van de mate van contact met een stof ofeen behandeld gewas voorspellen hoeveel ervan daadwerkelijk op dehuid terecht komt en dus beschikbaar is voor opname in hetlichaam.

Een ander onderwerp dat Brouwer onderzocht, is de 'herbetreding'van de kas na het gebruik van chemicalien. De teler, ingepakt inbeschermende kleding, bespuit vandaag zijn sierbloemen met eenbestrijdingsmiddel en morgen moeten de plukkers en snijders weer dekas in. Brouwer: "Die raken de gewassen weer aan en komen dus incontact met het pesticide. In de zomer hebben die mensen bovendienweinig kleren aan en is het blootgestelde huidoppervlak groot."

Brouwer ontwikkelde 'herbetredingsmodellen' die de tijd bepalentussen spuiten en het veilig opnieuw de kas binnengaan afhankelijkvan de gebruikte pesticiden. Voor de teelt van voedselgewassen isdeze tijdsspanne - tussen spuiten en oogsten - nu zelfs wettelijkvastgelegd.

Rinze Benedictus

Minister Borst (Volksgezondheid) wil het aantal medischeopleidingsplaatsen uitbreiden om zo het artsentekort tegen te gaan.De Twentse artsenopleiding moet plek bieden aan honderdeerstejaars. De universiteit gaat ervan uit dat minister Hermansvoor de verkiezingen in mei een uitspraak zal doen. "We hebben dangenoeg tijd om vorm te geven aan de opleiding, die in 2003 moetbeginnen."

De gevestigde medische faculteiten staan wantrouwig tegenover denieuwe opleiding in Enschede. De universiteiten zijn bang dat ereen nog groter tekort aan stageplaatsen voor co-assistentenontstaat.

HOP, Marije van Kortenhof

Dat blijkt uit het visitatierapport Milieuwetenschappen datvandaag verschijnt. De commissie is 'onder de indruk' van de manierwaarop zowel Nijmegen als Utrecht een beta- en een gammavariant vanhun milieustudies hebben opgezet, met daartussen veel'interdisciplinaire' samenwerking.

Een vorige visitatiecommissie had die tweesporen-aanpak in 1996bepleit. Door het loslaten van een brede milieukunde is het gevaarvan een oppervlakkig 'van alles wat' vermeden, terwijl desamenwerking tussen de twee nieuwe studies toch de basis biedt ommilieuproblemen vanuit verschillende hoeken te bekijken. Utrecht enNijmegen hebben dat idee goed uitgewerkt, al zou de commissie nogwel meer inbreng willen van juristen en economen.

De opleidingen in Utrecht hebben volgens het visitatierapportgeen uitgesproken sterke of zwakke punten. Alle rapportcijfersliggen tussen de zeven en acht. Vergeleken met de andereopleidingen zijn vooral de zeventjes voor de kwaliteitszorg en voorhet niveau van de afgestudeerden wat mager. Dat laatste hangt medesamen met de wat grote nadruk op groepswerk, zonder helderebeoordeling van individuele bijdragen. De beste cijfers voor hetniveau van afgestudeerden gaan naar de twee Nijmeegseopleidingen.

De visitatiecommissie noemt alle opleidingen zonder uitzonderingstudentvriendelijk en goed studeerbaar. Ze zijn 'klein maar fijn'.De kleinschaligheid is overigens wel een bron van zorg. Deopleidingen kampen met een relatief lage studenteninstroom. Deinstroom van nieuwe studenten kan volgens de commissie wordenvergroot door in het programma het beroepsperspectief herkenbaarderte maken. Hierdoor wordt de opleiding aantrekkelijker.

De milieuopleiding van de Amsterdamse Vrije Universiteit is opeigen verzoek niet beoordeeld. Het aantal was er zo klein dat de VUzich wil bezinnen op een nieuwe aanpak.

CN/HOP

Het collegelid is vooral verbaasd over het feit dat de krant deinhoud van het uitgebreide gesprek in zo'n kort nieuwsbericht heeftsamengeperst. Daardoor kreeg de kop '350 banen in gevaar' een welerg onrustbarende lading. Kardux: "In het gesprek is dat aantal van350 inderdaad door mij genoemd, maar dan als het aantalarbeidsplaatsen dat op termijn verloren zal gaan. Ik heb dejournalist voorgerekend dat we nu ongeveer 7000 medewerkers hebbenen dat we vijf procent in uitgaven terug moeten. Dan ligt het dusvoor de hand om te concluderen dat hier over vijf jaar 350 mensenminder zullen rondlopen. Maar dat is toch wat anders dan stellendat er nu acuut zoveel banen op de tocht staan."

Opmerkelijker dan deze passage was overigens de suggestie vanKardux in hetzelfde artikel dat de bezuiniging op onderzoekwellicht het beste bij de beta- en medische faculteiten kan wordenneergelegd. En dat terwijl rector-magnificus Gispen in de commissieOnderzoek van de Universiteitsraad nog had betoogd dat inhoudelijkekeuzes zeker niet voor 2004 gemaakt kunnen worden. Kardux ontkentdan ook dat hij zich tegenover de UN-journalist zo stellig heeftuitgesproken. "Ik heb alleen gezegd dat we op dit moment nadenkenover manieren om de bezuiniging door te voeren. Maar ik heb zekergeen namen genoemd van sectoren die al dan niet voor eenbezuiniging in aanmerking komen."

EH

Postagentschap

Spoedkliniek

De UU-holding, die voor de universiteit een aantal BV's beheert,heeft op verzoek van de faculteit Diergeneeskunde de spoedkliniekvoor dieren aan de Amsterdamse Weesperzijde gekocht. De kliniek,waar Amsterdammers dag en nacht met hun dieren terecht kunnen, moeteen rol gaan spelen in het onderwijs aan aanstaande dierenartsen.Op dit moment heeft Diergeneeskunde een tekort aan patienten in desector kleine huisdieren. De faculteit verwacht dat deze leemte kanworden opgevuld met de ongeveer tienduizend patienten die deAmsterdamse kliniek jaarlijks trekt.

CKI-master

De kunstmatige intelligentie krijgt in Utrecht toch een eigenmaster. Dat is afgesproken in een overleg tussen het college vanbestuur, de faculteit Wijsbegeerte en vertegenwoordigers van deopleiding cognitieve kunstmatige intelligentie (CKI). In deoorspronkelijke plannen zou Utrecht geen aparte master op hetgebied van de kunstmatige intelligentie krijgen. Studenten CKIzouden na een bachelor moeten kiezen voor een vervolg binnen demaster Informatica of de master Neuroscience and Cognition. Nafelle protesten van staf en studenten CKI heeft het college vanbestuur nu echter besloten dat er in Utrecht toch een aparte masterKI komt.

Aardwetenschappen

Raad en bestuur van de faculteit Aardwetenschappen hebben hunconflict over de medezeggenschap bijgelegd. Uit een door decaanWhite en raadsvoorzitter 't Hart ondertekende brief aan demedewerkers van de faculteit blijkt dat er overeenstemming isbereikt over de manier waarop de financiele situatie van defaculteit in de raad aan de orde zal komen. Vorige week heeft hetbestuur een nieuw meerjarenplan gepresenteerd. Deze week zal ditplan voor de eerste keer in de raad worden besproken waarna het inapril zal worden vastgesteld en aangeboden aan het college vanbestuur.

De inspectie onderzocht vorig jaar het functioneren vanexamencommissies. Aanleiding waren kritische opmerkingen in diversevisitatierapporten. In april zou het verslag volgen. De publicatiewerd echter vervroegd nadat hoofdinspecteur Frans Leeuw op deconclusies vooruit was gelopen. In een radiouitzending met Leeuwdie tevens bijzonder hoogleraar aan de Utrechtse faculteit SocialeWetenschappen is, werd vorige maand verband gelegd tussenmakkelijke tentamens en overheidsfinanciering. Hogescholen enuniversiteiten ontvangen namelijk per afgestudeerde een bepaaldbedrag. Momenteel ligt dit onderwerp zeer gevoelig in verband hetjustitieel onderzoek naar fraude bij hogescholen overinschrijfcijfers van studenten.

In het inspectierapport dat Hermans vorige week naar buitenbracht, is geen enkele sprake van grootscheepse fraude metdiploma's. Wel laat de controle op de toekenning van studiepuntenen op het niveau van de examens te wensen over. DeOnderwijsinspectie concludeert dat examencommissies zowel in hethoger beroepsonderwijs (hbo) als het universitair onderwijs tenonrechte een ondergeschikte rol hebben. Sterker nog: uit desteekproef kwamen vijf hbo-opleidingen die zeiden niet eens eenexamencommissie te hebben.

Het niet hebben van een examencommissie is een overtreding vande Wet op het Hoger onderwijs (WHW). En waar examencommissies welbestaan wordt met deze WHW op veel grotere schaal een loopjegenomen. In meer van de helft van de gevallen worden - tegen deregels in - mensen in de commissies benoemd die zelf geen onderwijsverzorgen.

De inspectie is verder kritisch over examencommissies die nietstreng genoeg zijn. Zo leidt geconstateerde fraude van studentenmaar in de helft van de gevallen tot strengere examenregels. Deinspectie bekritiseert ook de examencommissies die het inleverenvan andermans werk en het meeliften in groepsopdrachten niet als'beleidsprobleem' zien. Dat eerste geldt voor een kwart van deonderzochte universitaire opleidingen en 38 procent van dehbo-studies.

De betrokken examencommissies verwijzen veelal naar debevoegdheid van de individuele docent. Of ze denken dat kopierenniet veel voorkomt vanwege de aard van het onderwijs, bijvoorbeeldin de kunsten. De inspectie neemt geen genoegen met de verklaringdat het opzoeken en reproduceren van informatie, bijvoorbeeld vanafhet internet, ook een waardevolle vaardigheid is. "Daarmee komt hetvertrouwen in het getuigschrift in gevaar", aldus hetinspectierapport.

De minister nam vorige week de meeste aanbevelingen van deonderwijsinspectie meteen over. Zo moeten alle universiteiten enhogescholen voor 15 april uitleggen hoe zij de kwaliteit van hunexamens bewaken en moeten examencommissies jaarlijks verslag doenvan hun werkzaamheden.

HOP, Wilmar Kortleever

Terecht

Aan de Universiteit Utrecht wordt verschillend gedacht over decontrole op kwaliteitseisen op tentamens en examens. Prof.dr. B.Janssen, voorzitter examencommissie van farmacie:"Binnen dezeopleiding worden geen concessies gedaan aan kwaliteitseisen. Daarsteek ik mijn hand voor in het vuur. Wij hebben een duidelijkregelement voor studenten en docenten en daar wordt niet vanafgeweken. Het is voor onze commissie niet mogelijk om elk tentamenen elke werkstuk afzonderlijk te beoordelen, daarvoor moeten wetoch vertrouwen op de professionaliteit van docenten. Maar wehouden wel steekproeven, nu bijvoorbeeld met scripties, en daarkomen geen rare dingen uit naar voren. Verder denk ik dat als zichwerkelijk problematische zaken zouden voordoen die heel snel op onsbordje terecht komen."

Dr. F. Jansen, voorzitter examencommissie van communicatie- eninformatiewetenschap: "Ik vind het zeer terecht dat die golf vanwantrouwen nu ook in de richting van het wetenschappelijk onderwijsgaat. Het zou goed zijn als een onafhankelijk orgaan structureel degrenzen in de gaten houdt. Ik kan me niet voorstellen dat wij alsexamencommissie die taak erbij krijgen. We hebben we het al veel tedruk. Ik denk dat hier eerder een rol is weggelegd voor onzeopleidingscommissie. Zij komen vaker bij elkaar en daar zittenstudenten in."

XB

Zie ook Redactioneel (Rubrieken)

[Bijschrift bij een foto]