[Bijschrift bij een foto]

Loek Hermans komt alleen even naar de Tsjechische hoofdstad omzijn collega's de hand te schudden. Daarna vliegt hij weer terugnaar de regeringsstad van het kleine landje, Den Haag. Dat lijktzonde, want de bijeenkomst in Praag gaat over een van de meestgeliefde beleidsthema's van deze minister. Wat dwingt hem dan terugnaar Den Haag?

Dat is het koningshuis. Precies op 18 mei begint in Den Haag debruiloft van Constantijn en Laurentien. Geen minister mag daarontbreken.

Heel oranjegezind Nederland zit dan ongetwijfeld aan de buisgekluisterd om niets van het feest te missen. Maar Laurentien enConstantijn vormen zeker ook een droompaar in de ogen van LoekHermans. Juist voor het prinselijk paar kent het buitenland geengeheimen. Zij studeerde geschiedenis in Groningen, politicologie inLonden en journalistiek in Berkeley. En haar prins deed eerstrechten in Leiden en haalde zijn Masters in het FranseFontainebleau. Als het everzwijn op tafel staat, kan Loek Hermansze zeker vertellen hoe het voetvolk deze koninklijke weg straks kanbewandelen.

HOP

Met dit pleidooi voor 'Amerikaanse toestanden' heeft hetCentraal Planbureau (CPB) het debat over marktwerking in het hogeronderwijs nieuw leven ingeblazen.

De onderzoekers van het planbureau, de economische denktank vande regering, deden samen met het studiecentrum voor hogeronderwijsbeleid (CHEPS) een internationale studie naar economische'prikkels' in het hoger onderwijsbeleid. En hun conclusies liegener niet om. In hun rapport trappen ze drie heilige huisjesomver.

Punt een: de Nederlandse overheid betaalt een (te) groot deelvan het hoger onderwijs. Het gangbare argument is dat een hoogopleidingsniveau in het belang van de gehele samenleving is. Maarna uitgebreide studie vinden de onderzoekers dat argument "niet ergovertuigend". De studenten zelf hebben, na hun afstuderen, hetmeeste profijt van hun opleiding - ook in financieel opzicht. Eengrote overheidsbijdrage is niet in het belang van debelastingbetaler.

Maar als het collegegeld omhoog gaat, zullen de studenten danwel bereid zijn zich in de schulden te steken? Jawel, zeggen deonderzoekers terwijl ze het tweede huisje omver trappen. Volgenshen wordt in Nederland te zwaar getild aan de leenangst bijstudenten. Met een flexibeler afbetaalregeling zou die angst teverdrijven zijn.

Ten derde is hoger collegegeld volgens de onderzoekers goed voorde efficiency en kwaliteit van het onderwijs. Er zou vooral ookvariatie in prijs moeten komen. Enkele instellingen kunnen zich danals topper profileren en van studenten extra geld vragen omhoogwaardig personeel te kunnen inhuren. In de VS werkt het zo. Omte voorkomen dat de kwaliteitsverschillen al te zeer uit de handlopen, zou de overheid wel minimum- en maximumprijzen kunnenvaststellen.

De stellingname van het CPB voedt een debat dat de Tweede Kamerin maart juist heeft vooruitgeschoven. Een kamermeerderheid wil hetcollegegeld nog niet vrijgeven. Alleen bij de VVD is er serieuzeinteresse in 'prijsvariatie' in het hoger onderwijs. Ook geeftminister Hermans aan dit onderwerp tot nu toe geen hoge prioriteit.Wel wil hij de invloed en keuzevrijheid van de studenten vergroten,door financiering van het onderwijs per studiepunt.

Ook hierover hebben de onderzoekers zich gebogen. Ze wijzen eropdat bekostiging per studiepunt in Denemarken geen succes bleek. Zoveel flexibiliteit is nauwelijks uitvoerbaar. Veel realistischer ishet om studenten vrij te laten kiezen bij de overgang van bachelor-naar masterfase. Daar kan al snel begonnen worden met meermarktwerking. "Heldere informatie over prijzen enkwaliteitsverschillen tussen opleidingen is dan wel vereist",schrijven de onderzoekers.

Volgens de studentenorganisatie ISO wordt aan die eis vanheldere informatie in Nederland nog nauwelijks voldaan. "Eenstudent heeft nog veel te weinig echte keuzemogelijkheden", aldusMaudy Keulemans, "En dan moeten we niet nu al beginnen overprijsverschillen."

HOP, FS

Na een ware odyssee langs de opleidingscoordinator, destudentenvakbond, het Studiepunt en vele, andere instanties zijn debetuursleden er nog altijd niet achter hoe ze een vereniging moetenoprichten. Van Bergen: "We hadden al snel een ruimte, een logo,veel ideeen en na een tijdje kregen de statuten ook vorm, maarniemand kon ons vertellen waar we moesten zijn voor subsidie omiets te organiseren. Als ze ons zulke ideale studenten vinden, moetde universiteit daar ook maar eens naar gaan handelen."

Inmiddels heeft het bestuur de hoop op een beetje geld al bijnaopgegeven en gaan ze zonder begroting op 30 mei hun eersteactiviteit organiseren. Een lezing in Studio T. Maar wie dezaalhuur zal betalen, is nog onduidelijk.

Is het oprichten van een studievereniging nu echt zo'n opgave?Ruud Sluis die zich namens het Studenten Service Centrum bezighoudtmet verenigingen, vindt het maar een raar verhaal. "Bij de meesteopleidingen draagt de opleiding of de faculteit bij, die zijn blijals studenten enthousiast zijn. En er zijn zoveel instanties diehadden kunnen adviseren. Vreemd, maar goed... laat ze een afspraakmet mij maken en dan help ik ze wel op het paard."

CH

Bramen plukken in zomerse bossen, het lijkt zo'n rustgevendebezigheid. Zonder dat we het in de gaten hebben, werken onzehersenen tijdens het plukken echter onder hoogspanning. Zij zijnnamelijk voortdurend bezig om de honderden takjes die het linkeroogwaarneemt, te vergelijken met de takjes op het rechternetvlies dieer vanwege de andere positie van het rechteroog net even ietsanders uitzien. Alleen dankzij die niet aflatende hersenactiviteitzijn wij in staat de twee verschillende beelden op het linker- enhet rechternetvlies te herkennen als twee visies op een enhetzelfde object en ze te combineren tot een driedimensionaalbeeld, waardoor de diepte in het zien ontstaat. Dat dat bijingewikkelde beelden minder vanzelfsprekend is dan we denken, magblijken uit het feit dat zelfs de meest geavanceerde robots van ditmoment, met twee camera's als 'ogen', nauwelijks in staat zijn omeen driedimensionale reconstructie van een bramenstruik te maken.De grote vraag van wetenschappers is dan ook hoe het komt datmensen diezelfde struik wel moeiteloos in drie dimensies kunnenzien.

Om een antwoord op die vraag te vinden, liet biofysicus Raymondvan Ee een aantal proefpersonen door een 3D-bril op een kamerbreedscherm naar plaatjes van een bos kijken. De beelden die op hetlinker- en het rechternetvlies vielen, waren zo gekozen dat deproefpersonen aanvankelijk geen diepte zagen. Vervolgens liet deonderzoeker de beelden op subtiele wijze bewegen. Gevolg was dat deproefpersonen nu opeens wel diepte in de afbeelding zagen. Alsmensen een ingewikkeld voorwerp zoals een bramenstruik zien, danlaten ze hun blik er overheen gaan, is de conclusie van Van Ee. Diebeweging van de blik en dan met name de snelheid waarmee zij wordtuitgevoerd, wordt door de hersenen gebruikt om te bepalen welk vande takjes op het linkernetvlies hoort bij een takje rechts, met alsgevolg een driedimensionaal beeld van dat takje.

Hoewel Van Ee ook onderzoek deed naar andere aspecten van hetzien van gecompliceerde beelden, is zijn conclusie dat hetcorrespondentieprobleem tussen de beelden op het linker- enrechternetvlies vooral wordt opgelost doordat de hersenen desnelheid van de beweging van het object in het blikveld'meten'.

Tijdens de experimenten mat Van Ee ook de hersenactiviteit vanzijn proefpersonen en het meest belangwekkende deel van zijnonderzoek noemt hij de ontdekking van een duidelijke samenhangtussen de resultaten van zijn proefpersonen en tot nu toe niet goedverklaarbaar gedrag van cellen. Al langer was bekend dat sommigecellen alleen actief worden bij een specifiek aanbod van bewegendebeelden, maar onduidelijk was tot nu toe waarom dat zo is. Deresultaten van de door Van Ee uitgevoerde experimenten makenaannemelijk dat deze cellen, waarvan we de functie tot nu toe nietkenden, een hoofdrol spelen bij het produceren van driedimensionalebeelden. Die ontdekking kan volgens de onderzoeker ook van grootbelang zijn voor de robotica. "Als we weten hoe de hersencellen hetzien in drie dimensies mogelijk maken, kunnen we op basis daarvanwellicht algoritmes ontwerpen die het ook robots mogelijk maken omdrie dimensies te onderscheiden."

EH

Dat stelde prof.dr. Walter Matthys deze week in zijn oratie alsnieuw benoemd bijzonder hoogleraar 'Agressie bij kinderen'. VolgensMatthys speelt inconsequentie in de opvoeding een grote rol bij hetin stand houden van het ongewenste gedrag van jonge, agressievekinderen. Onderzoek in de Verenigde Staten heeft uitgewezen dattrainingen waarin ouders leren hoe om te gaan met agressie bij hunkinderen tot de meer effectieve berhandelmethoden behoren. In dietrainingen leren de ouders onder meer hoe de kinderen te belonenvoor gewenst gedrag. Ook wordt hen duidelijk gemaakt datlichaamsstraffen vrijwel altijd averechts werken. Wel effectief alsstraf is het apart zetten van de kinderen of het ontnemen vanprettige activiteiten. In sommige cursussen wordt de ouders geleerdom te werken met een puntensysteem. Goed gedrag leidt tot detoekenning van een soort bonuspunten die na een bepaalde periodekunnen worden ingeleverd voor een beloning. Bij ernstig ongewenstgedrag kunnen punten worden afgetrokken.

Hoewel het effect van dit soort oudertrainingen dus aanzienlijkis, verschillen de resultaten toch van kind tot kind. Dat komtvolgens Matthys omdat ook biologische factoren een rol spelen bijhet ontstaan en in stand blijven van gedragsstoornissen, een aspectwaaraan volgens de nieuwe hoogleraar tot nu toe te weinig aandachtis besteed. Dat sommige kinderen minder gevoelig zijn voor strafdan hun leeftijdsgenoten, blijkt volgens recent onderzoek samen tehangen met een lagere hartslag en een geringere afscheiding vanzweet bij die kinderen. Een geringere gevoeligheid voor straf zoudus een biopsychologisch kenmerk van kinderen kunnen zijn. Ook ineen ander opzicht spelen biologische eigenschappen een rol.Agressieve kinderen bljken namelijk meer moeite te hebben met hetonderdrukken van impulsen en uit onderzoek is gebleken dat datonvermogen nauw samenhangt met een verminderde functie van hetsysteem dat in de hersenen serotonine produceert.

Wil gedragstherapie van extreem agressieve kinderen en hunouders succesvol zijn, dan zullen ook deze biologische aspecten aanuitgebried onderzoek moeten worden onderworpen, aldus Matthys, diedaarnaast ook pleitte voor een veel langdurigergedragstherapeutische begeleiding van deze kinderen.

EH

[Bijschrift bij een foto]

The last University Council elections for 12 staff and 12student seats attracted a turnout of only 30 percent of staff and amiserable 10 percent of students. Voters have another chancebetween May 7 and 17. "You get as much of say as the UniversityBoard decrees", is one candidate's view of the U-raad's role. "Butanother problems is the Board's own restricted influence. They drawup general guidelines but real-life shop floor policy come from theDeans of Faculty. You can get all upset about something likebachelor's/master's in the U-raad but it'll be the Dean who decideshow it works in the faculty." It's no wonder nobody feels likevoting. A student candidate explains: "It difficult to explain thelevel at which you work here to students. The U-raad is invisibleto students. None of them know who we are and what decisions wemake. It's a real problem." Nevertheless, the candidates forlornlyhope for as many staff and student votes as possible.

Uithof rapist

Police announced this week they've abandoned the fruitlesssearch for the Utrecht serial rapist who reined around the Uithofin 1995 and 1996. It cost more than ten million guilders, thedistrict attorney offered a 25,000 guilders reward for informationleading to an arrest and a massive DNA investigation was launched,all to no avail. The man they hold responsible for six rapes and 12attempted rapes still roams free.

Food list

Tossing and turning at night in your student house, wracked bydoubts about who's going to cook and who's going to eat it? Yourworries could be over with a digital food list. At www.eetlijst.nlyou can indicate who tonight's chef will be and whose palletss/he'll be titillating. Every student house can draw up a food listwith a free password. Use the extra bulletin board to clear upflat-mates confusion about who's doing the shopping or what timeyou'll be home. The true list maniac can also keep up to date withwho still owes the house money for food they've already eaten,right down to the last cent.

In de Universiteitsraad worden heus wel zaken besproken diestudenten aangaan. Zo diende studentlid Carlo van Dijk vorige weekeen motie in die ervoor moest zorgen dat studenten voortaan nergensin Utrecht meer accijns hoeven te betalen op wijn en bier. Onderhet mom 'wijn en bier geven plezier' zou volgens Van Dijk deaccijnsopheffing bijdragen aan de promotie van Utrecht alsgezellige studiestad. Hij wees erop dat in het verleden (van 1643tot 1657) deze regel ook in Utrecht van kracht was. Helaas voorarmlastige studenten werd de motie met tien stemmen tegen en zesstemmen voor naar de prullenbak gewezen.

Prostitutie

Een lucratief bijbaantje of bittere noodzaak? In Groot-Brittanniis het aantal vrouwen dat hun lichaam verkoopt om een opleiding tekunnen bekostigen de afgelopen jaren sterk gestegen. Zo zou in destad Leeds zestig procent van de vrouwen in de seksindustriestudente zijn. Onderzoekers van Kings College in Londen denken datlandelijk zo'n drie tot vier procent van de studentes zichprostitueren om extra inkomsten te krijgen. Volgens de onderzoekersis de voornaamste boosdoener het onderwijsbeleid van de regeringBlair.

Cognitieve jeuk

Hoe komt het dat sommige liedjes de hele dag in je hoofd blijvenzitten? Een professor aan de universiteit van Cincinnati heeft datonderzocht. Volgens hem werkt een 'doorzeurliedje' als een soortcognitieve jeuk waar je voortdurend aan moet krabben door hetnummer te blijven herhalen. Kenmerken van songs die dit proces inde hand werken zijn: herhalingen in het liedje zelf, muzikaleeenvoud en sterke tempowisselingen. Hoe je zo'n liedje weer uit jehoofd kan krijgen, heeft de professor niet onderzocht. Daar had hijals hoogleraar Marketing ook geen belang bij, want hij wilde vooralnagaan hoe je reclameliedjes zo moet maken dat de luisteraars zeniet meer vergeten.

Perskaart

Een van de voordelen van journalistiek studeren was altijd datje vanaf je eerste jaar in het bezit bent van een perskaart. Veelstudenten gebruikten deze echter niet om ergens binnen te komen eneen verhaal te schrijven, maar gewoon om gratis naar een concert tekunnen. Na klachten van uitgaanscentrum Tivoli over misbruik van dekaart heeft de school voor de journalistiek het studenten numoeilijker gemaakt die perskaart te gebruiken. Ze moeten eerst eengoedkeuringsbriefje van de directie krijgen om gratis naar Tivolite gaan.

De zaak heeft alle elementen in zich om uit te groeien tot eenmediaspektakel. Ten eerste de welbespraakte en mediageniekeKabaktepe, maar ook het onderwerp trekt veel aandacht. Want hetgaat natuurlijk om veel meer dan die enkele hoofddoek in Zwolle.Ook de hoogopgeleide moslimvrouwen en -mannen die de publieketribune bevolkten, eisen in het kielzog van Kabaktepe een plek opin de Nederlandse samenleving.

Daar tegenover staat het formele argument dat een hoofddoek instrijd is met de kledingvoorschriften. Op de achtergrond speeltnatuurlijk de aversie van grote groepen Nederlanders tegen dehoofddoek, die als een symbool van onderdrukking wordt gezien.

Advocaat A. Castermans van de rechtbank in Zwolle snijdt datpunt nauwelijks aan. Hij kan er in een zaak tegen een vrouw diezelf een hoofddoek wil dragen, ook niet mee scoren. Castermansbetoogt uitvoerig dat de kleding van de leden van de rechtbankdwingend door de wet wordt voorgeschreven. Het enige hoofddekseldat de wet toestaat, is een baret. Die baret is in de wetterechtgekomen omdat het vroeger goed koud kon zijn in deNederlandse rechtbanken.

Volgens de advocaat verwijst de hoofddoek naar eengeloofsovertuiging en is daarom net als keppeltjes, tulbanden enkruizen onlosmakelijk verbonden met een normen- en waardepatroon.En de rechtbank wil voorkomen dat rechtzoekenden denken: "ik hebbij voorbaat al verloren, want er zit een griffier met eenhoofddoek". De Commissie vraagt naar voorbeelden. Maar Kabaktepeszaak blijkt uniek. Er is alleen ooit een rechter geweest diebestraffend is toegesproken omdat ze het had gewaagd haarparelketting boven haar bef te dragen.

Kabaktepe vindt dat ze met hoofddoek wel degelijk in staat is omonafhankelijkheid op te brengen. Ze hield een betoog waar menigervaren advocaat jaloers op zou zijn. Je zou haar haast aanradensnel advocaat te worden, een beroep waarbij ze wel toga enhoofddoek mag combineren.

Ze wees erop dat niet alle rechters toga's dragen. Op hetkantongerecht en in de familiekamer wordt rechtgesproken zondertoga. Daarnaast stelde ze dat het Nederlandse volk zelfs rechtheeft op de instroom van andere culturen in de rechterlijke macht.Haar geloof schrijft een hoofddoek dwingend voor en de weigeringvan de rechtbank sluit volgens Kabaktepe een grote groep vrouwenuit van een functie binnen de rechterlijke macht.

Jurgen Swart

Uitspraak op 22 juni.