De komst van de Amsterdamse geneticus naar Utrecht betekent eenforse versterking voor het bio-medisch cluster (het zogeheten ABC)in De Uithof. Als hoofd van de sectie moleculaire biologie van hetNederlands Kanker Instituut en als hoogleraar moleculaire geneticaaan de Universiteit van Amsterdam deed Plasterk onderzoek naar hetbrein van het minuscule aaltje met de koosnaam C. (Caenorhabditis)elegans, het eerste meercellige organisme waarvan de volledigeDNA-volgorde bekend was. Dit onderzoek, dat nu dus in Utrecht zalworden voortgezet, richt zich vooral op de vraag hoe C. eleganszijn 19099 genen gebruikt om zijn omgeving te beleven en hoe hijprikkels van buitenaf in gedrag vertaalt.

Plasterk, voor wie aan de universiteit een hoogleraarschap zalworden gecreëerd in de sfeer van de ontwikkelingsgenetica,neemt zijn voltallige onderzoeksgroep van rond de vijftien personenmee naar De Uithof. Omdat die groep ook deel uitmaakt van deonlangs geopende toponderzoekschool op het gebied van debiomedische genetica, zijn met de komst van Plasterk straks zes vande vijftien groepen uit die topschool in Utrecht gevestigd.

Overigens is het Hubrecht Laboratorium een instituut van deKoninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, en staat hetlos van de Universiteit Utrecht. Wel bestaan er nauwe banden met defaculteiten Biologie en Geneeskunde. Tegelijk met het aantreden vande nieuwe directeur zal het Hubrecht Laboratorium een nieuwe enruimere behuizing betrekken op een terrein dat grenst aan dehuidige vestiging bij de sportterreinen van Olympos.

EH

Per 1 januari moeten de faculteiten en diensten huur betalenvoor de ruimtes die ze gebruiken. Dit om, zoals het college vanbestuur zegt, een doelmatiger gebruik van de beschikbare ruimte tebevorderen. Momenteel neemt het college nog alle huisvestingskostenvoor zijn rekening. Het gaat hier om een totaalbedrag van 97miljoen gulden.

Deze miljoenen moeten vanaf volgend jaar over de verschillendefaculteiten en diensten worden verdeeld. Hiervoor is een rekenmodelontworpen. Dit model gaat uit van het vloeroppervlak dat eenstudent en een fulltime medewerker - in dit model zijn tweeparttimers samen één fulltimer - nodig heeft. Dat leverteen aantal vierkante meters op en een daarbij behorend budget dathet college aan de onderdelen geeft om de huur te betalen.Faculteiten die kans zien minder ruimte te gebruiken dan waarvoorze geld krijgen kunnen zo wat verdienen, terwijl dezelfde ruimteaan anderen verhuurd kan worden, is de achterliggende gedachte.

Het college trekt echter van het budget dat faculteiten krijgende inkomsten af die een faculteit binnenhaalt uit externe bronnen.Hiermee gaat het college de fout in, zegt onder andere de directeurvan de Rechtenfaculteit Klein.

Klein: "Het college kijkt naar de totale derde geldstroom,rekent dat weer om in fte's (fulltime equivalent, red.) wat weerstaat voor een bepaalde hoeveelheid vloeroppervlak." Als dierekensom zou kloppen, zegt Klein, lopen er op de Rechtenfaculteitzeventig tot honderd mensen van buiten rond die huur verschuldigdzijn aan de faculteit. Dat klopt niet, zegt Klein, omdat de derdegeldstroom uit meer dan alleen verhuur van ruimte bestaat. "Wehebben ook inkomsten uit dienstverlening en bijvoorbeeld de verkoopvan readers."

Volgens Klein komen alle faculteiten door het huidige rekenmodeltonnen te kort voor de huur. "Voor het CvB is dit rekenmodelaantrekkelijk, maar voor de faculteiten niet." Volgens directeur P.Adelaar van Ruimtelijke Wetenschappen is het rekenmodel voor hetcollege gunstig omdat het CvB nog 24 miljoen gulden zoekt om hethuidige gebouwenbezit op peil te kunnen houden. Of het rekenmodelook gestoeld is op het binnenhalen vandie 24 miljoen durft hij niette zeggen. "Dat de huisvestingslasten gedencentraliseerd worden isin principe aanvaard. Het rekenmodel moet nog wel wordenverfijnd."

Via de decanen van de faculteiten hopen de directeuren hetcollege van bestuur nogmaals naar het rekenmodel te latenkijken.

Verantwoordelijk bestuurslid Voorma kon niet voor commentaarworden bereikt.

GK

Zie ook de Analyse

Dat is de strekking van een deze week gepubliceerd rapport overhet in 1991 opgerichte FBU. In dit 'bedrijf' werden voormaligeambtelijke onderdelen als de technische dienst, debedrijfsbeveiliging, de post en de kantines ondergebracht met alsopdracht om voortaan kostendekkend te werken. Na acht jaarconstateert adviseur C. Pafort, die het FBU in opdracht van hetcollege van bestuur doorlichtte, dat de dertien onderdelen van deorganisatie weliswaar nooit een eenheid zijn geworden, maar dat zijindividueel niet slecht boeren en zich in meerderheid een hechtepositie binnen de universiteit hebben verworven.

Na de verkoop van het computerbedrijf ACCU aan Cap Gemini werddit voorjaar druk gespeculeerd over de vraag of uitbesteding ookvoor onderdelen van het FBU in de rede zou liggen. Pafort neemt inzijn rapport echter nadrukkelijk stelling tegen een overmaat aanenthousiasme op dit punt. De universiteit zou er 'buitengewoononverstandig aan doen afstoting van alle FBU-taken te overwegen'.Alleen de autoverhuur, de vervoersdienst en het congresbureau komenom verschillende redenen voor 'outsourcing' in aanmerking. Hetcongresbureau zou als het aan Pafort ligt, echter ook kunnen gaansamenwerken met de congresorganisaties van het medisch cluster ende hogeschool. Organisatorisch zou het dan onderdeel kunnen wordenvan een versterkte afdeling Restauratieve Verzorging.

Opmerkelijk in het rapport is het betrekkelijk positieve oordeelover de restauratieve dienst en de bedrijfsbeveiliging, onderdelendie sterk te lijden hebben van wat Pafort 'negatieve beeldvorming'noemt. Wel zou gekeken moeten worden of de prijzen van de tweeafdelingen de toets der kritiek kunnen doorstaan.

Het college van bestuur heeft de aanbevelingen van Pafortinmiddels in hoofdlijnen overgenomen. De adviseur zal de komendezeven maanden als interim-directeur de herstructering uitvoeren.Die zal volgens het college van bestuur 'naar het er nu naaruitziet' niet tot gedwongen ontslagen leiden.

Binnen het FBU zijn de aanbevelingen uit het rapport nietonwelwillend ontvangen. Volgens waarnemend directeur J. Lubberssporen de adviezenmet het strategisch plan van het FBU, al gaatPafort op onderdelen een stuk verder. Lubbers zet met namevraagtekens bij het voorstel om de succesvolle en ook winstgevendeautoverhuur uit te besteden. "Dat is een goede service aanmedewerkers en studenten. Ik zie er geen kwaad in om daar gewoonmee door te gaan."

EH

Hermans wil 75 miljoen gulden besteden aan een zogeheten'vernieuwingsimpuls' voor wetenschappelijk onderzoek. Niet langerworden er miljoenen besteed aan erkend toponderzoek, zoals onderoud-minister Ritzen. In plaats daarvan moet vernieuwend, 'dwars'onderzoek van 'nog niet gevestigde onderzoekers' steun krijgen.

Maar het leeuwendeel van het geld voor deze vernieuwing komt vande universiteiten en onderzoeksorganisatie NWO. Zelf trekt deminister slechts tien miljoen extra uit, en dat bedrag komt pas inhet jaar 2003 beschikbaar.

Dat is te weinig en te laat, vindt vrijwel de gehele TweedeKamer. Die vroeg Hermans er in elk geval voor te zorgen dat hetbedrag van tien miljoen eerder vrij komt. Daarnaast kreeg deminister de opdracht in het kabinet te gaan onderhandelen over eenverdubbeling van het totale vernieuwingsbudget tot 150 miljoengulden.

Maar volgens Hermans is er nu geen geld en heeft nieuw overlegin het kabinet daarom geen zin. Als het kabinet extra geld tebesteden heeft, "sta ik vooraan in de rij", zei Hermans wel. En danheeft wetenschappelijk onderzoek "hoge prioriteit".

HOP, HO

Nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft: 'Onderzoek doen is vooralheel leuk.'

Aldus het nuchtere commentaar van de Utrechtse hoogleraar Gerard't Hooft op het sensationele nieuws dat hij samen met zijnleermeester Veltman de Nobelprijs voor Natuurkunde heeft gewonnen.Het is de zestiende keer sinds 1901 dat Nederlanders de prijs terwaarde van twee miljoen gulden in de wacht slepen. Desondanks is detoekenning aan 't Hooft en Veltman voor velen een verrassing. Wantde laatste decennia was de oogst aan prijzen voor 'echt' Nederlandsonderzoek gering. Nobelprijzen in de natuurwetenschap zijn bijnavijftig jaar lang louter naar Nederlanders in den vreemde gegaan.De chemicus Crutzen, die in 1995 de prijs deelde met tweeAmerikaanse collega's, is het meest recente voorbeeld.

De Utrechtse collegevoorzitter Veldhuis was een van de eerstenom 't Hooft dinsdag te feliciteren in Bologna, waar hij op hetmoment van de bekendmaking college gaf. Volgens Veldhuis, diemeteen besloot om de hele universitaire gemeenschap op taart tetrakteren, bewijst de toekenning nog eens dat Nederland opwetenschappelijk gebied toonaangevend is. "Ik ben trots en verheugdover deze onderscheiding, zowel voor Utrecht als voor heelwetenschappelijk Nederland."

Ook onderwijsminister Loek Hermans reageerde dinsdag tevreden."De Nederlandse wetenschap heeft een hoog kwaliteitsniveau", waszijn commentaar. "En deze Nobelprijs bewijst dat."

Sceptischer zijn de grote wetenschapsorganisaties. "Zo'n prijsis een mooie erkenning", zegt prof. dr. R.S. Reneman van deakademie van wetenschappen, "maar wel voor onderzoek van twintigjaar geleden." Ook onderzoeksfinancier NWO vindt de Nobelprijsvooral een bewijs dat het klimaat eind jaren zeventig gunstig was.Daarna is er bezuinigd en legde de overheid veel nadruk optoepassing. Dat bleek vorig jaar nog eens toen de landelijketoponderzoekschool Theoretische Fysica buiten de boot viel bij deverdeling van de miljoenen voor de Dieptestrategie. Mede als gevolghiervan besloot prof.dr. Erik Verlinde - in de wandelgangen aluitgeroepen tot de nieuwe 't Hooft - onlangs om zijn Utrechtseleerstoel te verruilen voor een hoogleraarschap in Princeton.

't Hooft zelf laat vanuit Hotel Roma in Bologna weten nog geenplannen te hebben om het voorbeeld van Verlinde te volgen. "Er zijnuiteraard wel eens aanbiedingen, maar op dit moment houd ik het inUtrecht nogbest uit. Een bezwaar is dat er soms wel erg veeladministratiefs op me af komt. Maar vooralsnog heb ik geen plannenom uit Utrecht weg te gaan."

Dat zijn instituut in de Dieptestrategie naast de prijzen greep,noemt 't Hooft een domper, maar iets wat nu eenmaal gebeurt. "Danzeggen we gewoon: de schouders eronder en met vereende krachtverder. Veel belangrijker vind ik het dat voldoende jongeren ervoorblijven kiezen om natuurkunde te gaan studeren. Ik hoop dat ikeraan kan bijdragen dat het beeld ontstaat dat wetenschappelijkonderzoek vooral heel leuk is. Nu ik Nobelprijswinnaar ben, zie ikhet uitdragen van die boodschap heel nadrukkelijk als een nieuwetaak."

Donderdagmiddag om vier uur worden de beide prijswinnaars in hetMinnaertgebouw gehuldigd.

HOP/EH

Hoewel het college in de formulering van het besluit overpromotiestipendia nog een kleine ruimte voor discussie liet, is deletterenfaculteit dus om. De faculteit doet geen beroep op declausule dat in 'uitzonderlijke, individuele gevallen' faculteitennog steeds een beurs mogen toekennen. Alle nu aan de faculteitverbonden bursalen zal op korte termijn de aio-status wordentoegekend. De extra kosten die het werknemerschap van een aio metzich meebrengt gevoegd bij de verwachte wachtgelden brengen dearmlastige faculteit tot de conclusie dat er waarschijnlijkanderhalf miljoen gulden nodig is voor de aanpassing.

Naast dit financiële probleem omtrent de zittende lichtingpromovendi, kan de omzetting van het bursalenstelsel naar eenaio-stelsel op termijn nog een ander ernstig effect hebben. In hetmeerjarenplan gaat de faculteit, ondanks dalende inkomsten uit deeerste geldstroom, uit van handhaving van 56 promotieplaatsen.Volgens de nieuwe Letterendirecteur Middelberg is het maar helemaalde vraag of dat in de huidige situatie nog realistisch is. Denieuwe maatregel kan de faculteit wel eens tien van de 56promovendi gaan kosten. "Het gaat dus om een vijfde van het totaal.Dat is een levensgroot probleem. Zo'n ontwikkeling zou natuurlijkeen geweldige aanslag op het onderzoek zijn", aldus Middelberg.

De consequenties van de overstap naar het aio-stelsel komen ineen periode dat het financiële perspectief van de faculteitzeer slecht is. In een brief aan het college van bestuur heeftLetteren het college meegedeeld de last van anderhalf miljoengulden niet zelf te kunnen dragen. Het in stand houden van tienaio-plaatsen zou nog eens zo'n zes ton per jaar kosten.

XB

Dinsdagmiddag om drie uur kreeg A. Raterink, hoofd van derestauratieve verzorging, de opdracht om voor 22.000 personen taartte regelen. "We hebben drie bakkerijen ingeschakeld. Onze eigenbakker De Raad, Bloemstra op de Biltstraat en de Hema. Ik rij nunaar de binnenstad om daar de taarten en gebak af te leveren'',zegt Raterink die zijn vermoeide ogen achter een zonnebrilverbergt.

In restaurant Kappa in het Educatorium verdringen de studentenzich tegen elven rond de gebak- en koffietafels. De meesten vindenhet erg grappig dat juist Utrecht gelauwerd wordt met deprestigieuze prijs. "Omdat we toch als laatste eindigden in deKeuzegids," zegt Neeltje Vincken.

De verbazing onder studenten is groot als een medewerkster roeptdat er hele taarten mee naar huis genomen mogen worden. "Die zijnover." Eerstejaars Martijn Rhebergen en Niek de Jonge aarzelen geenmoment en lopen met een taartdoos met daarbovenop een gebakje opeen schoteltje naar een rustig plekje om hun prooi te verorberen."Wat voor taart het is?" Martijn opent op verzoek de Hema-doos enonthult een vierkante chocoladetaart. Een sympathiek gebaar, vindtMartijn, maar hij had het nog leuker gevonden als de taartafkomstig zou zijn geweest van de Nobelprijswinnaars zelf. Niekzegt dat het toepasselijker was in kwarktaart uit te delen "omdatVan 't Hooft en Veltman iets over quarks hebben uitgevonden".

In de kantine van het Centrumgebouw Zuid moet de taart nogarriveren. De docenten B. Levering en I. Weyers van pedagogiekdoden de tijd met het nuttigen van een kopje koffie. "Gebak isaltijd leuk", zegt Levering. "Wij behoren tot de enkelen die hetnog kunnen hebben", lacht hij terwijl hij de buiken van collega'sbestudeerd. De twee denken dat de Nobelprijs de naam van deuniversiteit goed zal doen, maar dat vooral de studenten in denatuurwetenschappen er profijt van zullen hebben. Levering: "Dehele wereld kent de Universiteit Utrecht nu door die Nobelprijs."Hoewel collega Weyers het een gewaagde stelling vindt, denkt hijniet dat de prijsaller prijzen over twintig jaar weer naar Utrechtzal gaan. "De tendens is dat de onderzoeksscholen bevestigen watmen al weet. Het vernieuwende werk wordt niet door deze scholengedaan, maar door NWO. De universiteit loopt daarmee het risicoachterop te raken." De wat sombere gedachte maakt het enthousiasmeover het gebak er echter niet minder op. "Het komt zo hoor", zegtde kantinemedewerkster.

GK