‘Afscheidscadeautje’ van Dijkgraaf: 174 miljoen voor vijf onderzoeksgroepen

Met een nieuw kabinet op komst voelt het een beetje als een afscheidscadeau. Demissionair minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf ontmoet vandaag de vijf groepen onderzoekers die van hem 30 tot 40 miljoen euro krijgen voor de komende tien jaar. 

De vijf consortia hebben in het verleden vruchtbaar samengewerkt en bewezen tot de wereldtop te behoren, ziet onderzoeksfinancier NWO. En anders kunnen ze met deze ‘Summit Grant’ wetenschappelijke doorbraken forceren waarmee ze het wereldpodium alsnog bereiken. Ze moeten met het geld ook hun eigen opvolgers opleiden.

In de onderzoeksconsortia zitten opvallend veel Utrechtse wetenschappers. Elf van de aanvragers zijn UU-onderzoekers. Vanuit Delft zijn dat er tien. Ook Groningen levert vijf onderzoekers aan. Afwezig zijn de universiteiten van Wageningen, Twente, Rotterdam en de Universiteit van Amsterdam.

Drie projecten met UU-inbreng
De UU’ers zijn betrokken bij drie van de vijf projecten. Bij twee daarvan is de hoofaanvrager een Utrechtse hoogleraar.

Zo heeft een groot onderzoeksproject Embracer (Earth systeM feedBack ReseArch CentRe) naar de kans op versnelling van klimaatverandering een grote Utrechtse inbreng. Hoogleraar Paleoceanografie Appy Sluijs is hoofdaanvrager en klimaatonderzoekers Michiel van den Broeke, Anna von der Heydt, Jack Middelburg en Stefan Schouten zijn mede-aanvrager. In totaal gaan 23 onderzoekers vanuit verschillende disciplines de komende tien jaar aan de slag in het project dat 30,6 miljoen euro van NWO kreeg.

Hoogleraar Experimentele Nefrologie Marianne Verhaar deed samen met vier andere wetenschappers, onder wie de UU-hoogleraren Jos Malda en Jeroen Bakkers, een aanvraag voor het project DRIVE-RM. Onderzoekers op het gebied van regeneratieve geneeskunde van de UU gaan samen met wetenschappers van het UMC Utrecht, het Hubrecht Laboratorium en de universiteiten van Eindhoven en Maastricht op zoek naar mogelijkheden om chronische ziekten te behandelen door het lichaam te stimuleren zichzelf te herstellen. Het project ontving 37,5 miljoen euro.

Het laatste project waar UU-wetenschappers bij betrokken zijn is Socion. Wetenschappers vanuit Groningen, Amsterdam en Utrecht gaan interdisciplinair onderzoek doen naar sociale cohesie. Dat ‘weefsel van de samenleving’ lijkt steeds meer scheuren te vertonen doordat gemeenschappen uit elkaar vallen en door polarisering binnen de maatschappij. UU-hoogleraren Naomi Ellemers, Tanja van der Lippe en Elise van Nederveen Meerkerk behoren tot de aanvragers van het project dat 30,6 miljoen euro krijgt. 

Stress
De twee andere Summit Grants gaan naar onderzoek over het ontstaan van leven (40 miljoen) en over de fundamentele grenzen van de natuurkunde en de kwantummechanica (35,4 miljoen). 

Minister Dijkgraaf is blij met de toekenning. Nederlandse wetenschappers doen het internationaal goed omdat ze veel samenwerken, zegt hij, maar ook “doordat er financiering is die net als de wetenschap gericht is op de langere termijn”.

Een van de doelen van Dijkgraaf was rust te brengen in de wereld van onderzoek en onderwijs. Daar hoort financiële rust bij. Het geld dat nu voor het eerst als Summit Grant naar de vijf onderzoeksgroepen gaat, is mede bedoeld om de stress over het aanvragen van onderzoeksgeld te verminderen. 

Voor dit doel zette het kabinet in 2022 het fonds Onderzoek en Wetenschap op, met daarin vijf miljard euro voor tien jaar. De nieuwe coalitie wil daar 1,1 miljard op bezuinigen, maakte ze vorige week bekend, naast andere bezuinigingen op het hoger onderwijs en onderzoek. Die plannen doen hem pijn, zei hij deze week in de Tweede Kamer.

Zwaartekracht
Bij de ceremoniële uitreiking van de beurzen zal Dijkgraaf vandaag ook de begunstigden uit het Zwaartekrachtprogramma in het zonnetje zetten. Zeven onderzoeksgroepen kregen in maart samen 160 miljoen voor vijf a tien jaar onderzoek naar verschillende medische aandoeningen, cybersecurity, en de afweersystemen van planten.