Check: breekt het kabinet twee beloftes aan studenten?

Studenten protesteren tegen de rente op studieschulden en ook sommige politieke partijen hebben bedenkingen: wat betekent de stijgende rente bijvoorbeeld voor oud-studenten die een huis willen kopen?

Minister Dijkgraaf heeft de Tweede Kamer gisteren een brief gestuurd. Volgens hem is studenten nooit beloofd dat de rente nul procent blijft en ook niet dat hun studieschuld geen invloed heeft op de hoogte van hun hypotheek.

Wie heeft het over die beloften?
Sommige studenten zagen de stijging niet aankomen en dachten dat er een rente van nul procent was beloofd. Ze meenden bovendien dat studieschulden niet zouden meewegen bij de aanvraag van een hypotheek, zoals onlangs nog een bestuurslid van de Jonge Democraten beweerde. Dat is de jongerenafdeling van Dijkgraafs eigen partij, D66.

Is er ooit beloofd dat de rente nul procent zou blijven?
Nee, dat is nooit beloofd. In 2015, bij de invoering van het leenstelsel, was de rente 0,12 procent. Die daalde daarna naar nul procent en gaat nu weer stijgen.

Wat werd er dan wél beloofd?
Dat het om een gunstige lening zou gaan. Studenten hebben 35 jaar de tijd om de schuld af te lossen. Dat kan bovendien naar draagkracht: wie niet genoeg verdient, krijgt het restant kwijtgescholden. Vergeleken met andere leningen zijn dat inderdaad gunstige voorwaarden.

Sterker nog, hypotheekadviseurs stelden al in 2014 dat studenten maximaal moesten gaan lenen om het geld later te gebruiken voor de koop van een huis. Geen hypotheekverstrekker zou immers een betere lening aanbieden.

Is er ooit beloofd dat studieschulden niet meetellen als je een huis gaat kopen?
Nee, dat is nooit beloofd.

Hoe kon die indruk dan ontstaan?
Toenmalig PvdA-minister Bussemaker deed haar uiterste best om de gevolgen van een studielening te bagatelliseren. Ze wilde pertinent niet dat studieschulden bekend zouden zijn bij het Bureau Kredietregistratie (BKR). Dat zou immers de ‘leenangst’ aanwakkeren. Ze kreeg bijval van de Tweede Kamer én van de belangenbehartigers van studenten.

Wat maakt die registratie uit?
Banken checken bij het BKR of mensen schulden hebben waar ze rekening mee moeten houden bij het verstrekken van een hypotheek. Zonder registratie bij het BKR kunnen oud-studenten beweren dat ze niets geleend hebben bij DUO, wat leugenaars op de huizenmarkt een voorsprong geeft. Voor hen heeft een studieschuld inderdaad géén invloed op hun maximale hypotheek. Tegenwoordig wordt dit overigens moeilijker gemaakt.

Hoe ging het toen het leenstelsel eenmaal bestond?
Ook Dijkgraafs voorganger (en partijgenoot) Ingrid van Engelshoven hield dit beeld in stand. Na kritiek van de Autoriteit Financiële Markten twitterde zij vorig jaar: “Ik herhaal het nog maar een keer: het kabinet vindt het belangrijk dat lenen voor elke student toegankelijk blijft, zodat iedereen kan blijven studeren. Een BKR-registratie van de studieschuld kan een afschrikwekkende werking hebben, gaan we dus niet doen.”

Dus wat is de conclusie: zijn er beloftes gebroken?
Wat betreft de rente heeft Dijkgraaf gelijk: er is studenten nooit beloofd dat die op nul procent zou blijven staan.

Formeel heeft hij ook gelijk op het andere punt, het effect van studieleningen op de maximale hoogte van hypotheken. Maar gezien de uitlatingen van zijn voorgangers is het helemaal niet vreemd dat studenten de verkeerde indruk kregen.