Hoe gaat nieuwe onderwijsminister reageren op Gazaprotesten?

Een nieuwe minister, en een nieuw geluid? Als het over de pro-Palestijnse protesten aan universiteiten en hogescholen gaat, valt het wel mee. Onderwijsminister Eppo Bruins trekt voorlopig de lijn van zijn voorganger door. Dit blijkt uit zijn reactie op een motie en antwoorden op schriftelijke vragen. 

In Gaza zouden inmiddels meer dan 40.000 doden zijn gevallen door de voortdurende aanvallen van het Israëlische leger, die volgden op de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober 2023. In het hoger onderwijs eisen activisten dat universiteiten en hogescholen de banden met Israël doorsnijden, anders zouden ze medeplichtig zijn aan genocide.

Tegenstanders van de protesten hekelen de vernielingen en antisemitische uitlatingen. Met name Joodse studenten zouden zich geïntimideerd voelen door de protesten, vreest bijvoorbeeld een deel van de Tweede Kamer. 

Monitoring
Voor de zomer vroeg een meerderheid aan de minister van Onderwijs om het te melden als een onderwijsinstelling “niet vrij, veilig of toegankelijk is voor studenten”. Bruins schetst, op dezelfde kalme toon als zijn voorganger Robbert Dijkgraaf in soortgelijke gevallen, het probleem van de motie. De minister is verantwoordelijk voor het hele stelsel van het hoger onderwijs en heeft geen informatie over veiligheid en toegankelijkheid per instelling.

Maar een meerderheid van de Tweede Kamer wil dus dat hij hierover rapporteert. Daarom gaat hij samen met de instellingen een oplossing zoeken: monitoring die inzicht geeft in veiligheid en toegankelijkheid, “met oog voor uitvoerbaarheid en beperking van de administratieve lasten voor instellingen”.

Net als zijn voorganger wil hij de instellingen kennelijk behoeden voor bemoeizucht van opgewonden Kamerleden. Dat blijkt ook uit zijn antwoorden op Kamervragen over protesten aan de Rietveld Academie, een kunsthogeschool in Amsterdam.

Bezetting Rietveld Academie
Daar hebben activisten wekenlang een ruimte in de hogeschool bezet gehouden. Ook hing er op zeker moment een spandoek met de omstreden slogan CC From the river to the sea, Palestine will be free. Critici zien in die slogan een oproep om de staat Israël van de kaart te vegen. Er zou zelfs een Hamasfolder in de kantine zijn verspreid.

Van die folder weet het bestuur niets, antwoordt Bruins op vragen hierover, en dat spandoek is verwijderd. “Ik kan mij goed voorstellen dat studenten zich onveilig voelen door het gebruik van deze leuzen”, merkt hij op. “Dat betreur ik ten zeerste.” Hij verwacht dat het bestuur daar oog voor heeft. 

Maar verder hielden de studenten zich aan de regels van de academie. “De studenten zijn vrijwillig weer vertrokken toen de academie daar in het kader van de zomersluiting om vroeg.”

In een omstreden richtlijn van de universiteiten en hogescholen voor demonstraties staat dat bezettingen niet zijn toegestaan, maar Bruins legt uit dat bestuurders hiervan kunnen afwijken. “Het is aan het bestuur om per specifieke lokale situatie te bezien wat er nodig is om de veiligheid te waarborgen.”

Het bestuur van de Rietveld Academie liet de bezetters met rust, onder meer omdat het beëindigen van demonstraties bij andere instellingen soms met geweld gepaard ging. “Ik treed niet in dit oordeel”, schrijft Bruins. 

“Zet ik voort”
Hij somt enkele toezeggingen van Dijkgraaf op over het borgen van de sociale veiligheid voor Joodse studenten en medewerkers. Er wordt bijvoorbeeld gekeken of de klachtenprocedures goed zijn toegesneden op meldingen van antisemitisme. “Deze plannen zet ik onverminderd voort.”

Kortom, volgens deze antwoorden neemt hij het op voor demonstranten, bestuurders en degenen die in de verdrukking raken. Wat er ook verandert met de komst van het nieuwe kabinet, sommige dingen blijven misschien wel bij het oude.