Hoe nu verder met de tentamens?

Het coronavirus grijpt nog altijd om zich heen. Inmiddels houden universiteiten en hogescholen er rekening mee dat zij langere tijd geen fysiek onderwijs meer kunnen aanbieden. In dat geval zullen studenten ook hun tentamens online moeten maken. Hoe dit praktisch vorm krijgt, is nog onzeker.

Het is een vraagstuk waar veel instellingen zich op dit moment over buigen, weet ict-organisatie SURF. “Er is geen: one size fits all”, zegt projectmanager Annette Peet. “Het is afhankelijk van het soort toets, het aantal leerlingen, de ict-infrastructuur in de instelling, de rol van de examencommissie, het instellingsbeleid, enzovoorts. Wat ook meespeelt is hoe zwaar de toets meetelt en hoe bepalend deze is voor het eindoordeel over de student.”

Goede oplossing is er niet
In een interview met universiteitsblad U-Today spreekt de directeur van de ict-dienst van de Universiteit Twente zijn zorgen uit. Een echt goede digitale oplossing voor tentamineren is er volgens hem nog niet. Hoe controleer je bijvoorbeeld of studenten zich aan de regels houden?

In 2014 lukte het eerstejaars studenten economie en bedrijfskunde aan de Universiteit van Amsterdam om te sjoemelen met online thuistentamens. Door een fout in de toetsingssoftware konden zij in één browser alle goede antwoorden rustig opzoeken en tegelijkertijd in een andere browser het tentamen maken.

Online toetsen op locatie
Zelfs de Open Universiteit, de aanbieder van afstandsonderwijs op academisch niveau, heeft geen kant-en-klare oplossing. “Ook bij ons gebeurt online toetsing vooral op locatie, in gesuperviseerde ruimtes”, vertelt universitair hoofddocent José Janssen. “Dat is nou eenmaal het meest betrouwbaar.”

Toch zijn er wel degelijk mogelijkheden om ook online te tentamineren met surveillance. Dit wordt ook wel ‘online proctoring’ of ‘e-proctoring’ genoemd. Hierbij maken studenten thuis een tentamen in een afgeschermde toetsomgeving. Ondertussen filmen ze zichzelf met de camera van hun laptop en vanuit een andere hoek met bijvoorbeeld hun telefooncamera.

Minder betrouwbaar
Een nadeel van online proctoring is volgens Janssen dat er ook een prijskaartje aan hangt, terwijl het vooralsnog minder betrouwbaar is. Bovendien kan een surveillant op afstand slechts met een beperkt aantal studenten meekijken. “Voor de duizenden studenten die bij onze universiteit tentamens maken, wegen de voordelen op dit moment niet op tegen de nadelen.”

Daarnaast lijken de systemen op dit moment nog niet stabiel genoeg voor groepen groter dan 150 studenten, meldt SURF. Er is een kans dat beeldmateriaal wegvalt tijdens het tentamen. Instellingen met grote opleidingen zullen hier dus iets op moeten verzinnen.

Proef met online thuistentamens 
Toch zijn verschillende instellingen op dit moment serieus naar online proctoring aan het kijken, weet SURF-projectmanager Peet. Er zitten volgens haar nog wel haken en ogen aan wat betreft de privacywetgeving.

De Vrije Universiteit Amsterdam voert morgen twee proeven uit met online thuistentamens. “Dit is puur om te kijken of alles werkt”, zegt een woordvoerder. “Daarna wordt besloten of we hiermee verder gaan.” Meer details kan hij nog niet geven, maar met fraude wordt volgens hem ook zeker rekening gehouden.

Meer nakijkwerk
Op afstand toetsen afnemen gebeurt op dit moment al breed in het hoger onderwijs door studenten schriftelijke opdrachten of essays te laten insturen. Die worden dan aan een plagiaatcontrole onderworpen. Maar dat levert wel veel meer nakijkwerk op.