Met brief en petitie
Hoogleraren laten onvrede horen over Israëlbeleid van de UU
Tijdens de dies werden hoogleraren aangesproken door Palestinademonstranten Foto DUB
Onder hoogleraren wordt al langer gesproken over het standpunt dat de Universiteit Utrecht moet innemen als het gaat over Gaza. Drie van hen hebben nu het initiatief genomen een brief te schrijven aan het College van Bestuur waarin wordt gevraagd een stelliger standpunt in te nemen. De brief was op maandag 26 mei door 64 hoogleraren ondertekend.
“Wij vinden dat de universiteit veel te weinig doet om zich nadrukkelijk uit te spreken tegen het geweld en zouden graag een sterk statement zien over samenwerking met Israëlische organisaties”, vertelt Sanne Akkerman, hoogleraar Onderwijs & leerwetenschappen en een van de initiatiefnemers. “Omdat het CvB verscherpt beleid had aangekondigd hebben wij gewacht met het versturen van de brief. Maar het nieuwe statement, dat vrijdag 16 mei bekend gemaakt werd, laat bestaande samenwerkingsprojecten ongemoeid. Dat vinden wij niet passend gezien de vreselijke situatie in Gaza waar we allemaal dagelijks getuige van zijn. Daarom hebben we de brief op zaterdag naar het CvB verstuurd.”
Morele grenzen
De brief roept op om expliciet grenzen te stellen aan academische samenwerking in situaties van genocide. “Stop de samenwerking met Israëlische organisaties die zich niet uitspreken tegen het geweld en misdrijven tegen de menselijkheid die nu op grote schaal in Gaza plaatsvinden.”
Volgens Maarten Hajer, hoogleraar Urban Futures en Futuring is dit “een situatie waarin we morele grenzen moeten stellen. Vergeet niet, de morele integriteit van onze eigen instelling is hier ook in het geding.”
De hoogleraren zeggen dat universiteiten geen neutrale bolwerken van kennis zijn. En als de fundamentele waarden in het geding komen, moet de universiteit zich uitspreken en daarnaar handelen. Dat past volgens de hoogleraren bij eerdere uitspraken van de UU, onder meer toen zij in 2023 stelde geen samenwerking aan te gaan met de fossiele industrie en op het verbreken van de samenwerking met Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne, hoewel dit laatste door de regering was opgelegd.
In de brief staat: “Het is de hoogste tijd om deze lijn door te trekken naar samenwerkingen met Israëlische instituten die zich weigeren uit te spreken voor respect voor het fundamentele mensenrecht op leven, vrijheid en veiligheid. Internationale organisaties zoals het International Court of Justice, mensenrechtenexperts en Israëlische klokkenluiders rapporteren al maanden over massaal geweld tegen burgers en hulpverleners, verdrijving, vernietiging en nu gerichte uithongering.”
Oproep tot verbreken banden met Israëlische organisaties tijdens de Dies 2025. Foto DUB
Duidelijk signaal
De brief en petitie lopen parallel aan een initiatief van UU-medewerkers waarin ook opgeroepen wordt tot een scherper beleid, maar dat ook een protest is tegen het politiegeweld bij de ontruiming van Drift 13 vorige week.
“Ik denk dat het elkaar aanvult. Wij zijn onze petitie gestart omdat we als hoogleraren een duidelijk signaal wilden afgeven”, zegt Jaap Denissen, hoogleraar Ontwikkelingspsychologie. “De betrokken hoogleraren komen vanuit verschillende faculteiten.”
Er is wel wat discussie over de manier waarop de aanvankelijke brief werd verspreid. Zo sprak DUB met hoogleraren die het niet prettig vonden dat een bestuurder de brief stuurde met het verzoek te ondertekenen.
“Dat was een dilemma, want veel hoogleraren zijn inderdaad ook bestuurder”, vertelt Denissen. “Het is zeker niet onze bedoeling geweest om verhoudingen binnen de organisatie op scherp te zetten en al helemaal niet om mensen op te leggen te ondertekenen. Alle hoogleraren hebben de oorspronkelijke brief op persoonlijke titel ondertekend en verspreid.”
Snelle actie
”Het uitspreken van de gedeelde zorg is essentieel omdat er zo snel mogelijk actie ondernomen moet worden”, voegt Akkerman toe. “Bij de UU zijn stappen gezet, maar het is te weinig en het gaat veel te traag. Waarom spreken de universiteiten zich gezamenlijk niet krachtig uit tegen dit vreselijke geweld? Waarom gaan we niet actief op zoek naar Israëlische partners die zich wél uitspreken tegen het beleid van hun regering? Waarom laten we als academische wereld onze eigen regering niet weten dat we genocidaal geweld niet accepteren en dat we vinden dat ze zich scherper moeten uitspreken?”
Het gaat de hoogleraren in hun brief niet alleen om Gaza. Akkerman: “Wij vinden dat we als universiteit niet moeten samenwerken met partners in gebieden waar mensenrechten op grote schaal geschonden worden.” Of zoals verwoord in de brief: “Dit is geen boycot op basis van nationaliteit of etniciteit. “
Andere concrete acties die de groep naar aanleiding van de brief en petitie voor zich ziet, is het organiseren van dialogen op de universiteit over haar rol in conflicten. Een andere concrete actie zou de oprichting zijn van een fonds om Palestijnse onderzoekers te ondersteunen.
Het College van Bestuur heeft al te kennen gegeven met de hoogleraren in gesprek te willen gaan. Akkerman: “Dat is positief. Maar ik zou wel oproepen tot actie, want elke dag telt. We gaan in een universiteit vaak eerst uitvoerig in overleg, maar deze situatie is zo nijpend dat snelle en heldere actie nodig is.”