'Je moet niet verbaasd zijn dat het zo vaak voorkomt'

Op verzoek van Mariëtte Hamer heeft statistiekbureau CBS cijfers gedeeld over studenten en seksueel wangedrag. Hamer is sinds 2022 ‘regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld’ en pleit al jaren voor een cultuurverandering in de samenleving.

Van de hbo-studentes zegt 47 procent in de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek slachtoffer te zijn geweest. Onder de wo-studentes is dat 52 procent. Dat is meer dan drie keer zoveel als het landelijk gemiddelde voor vrouwen.

Volgens het CBS gaat het dan bijvoorbeeld om ongewenst naaktfoto’s ontvangen of nageroepen worden op straat. Maar ook fysiek seksueel geweld valt eronder. Een op de zes hbo-studentes en een op de vier wo-studentes is hier slachtoffer van geweest.

Alledag
Seksuele intimidatie is inderdaad een kwestie van alledag. Op straat sprak het Hoger Onderwijs Persbureau met twee Leidse studentes. Eerst denken ze dat ze geen ervaring hebben met ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’, want dat klinkt zo zwaar. Maar nageroepen worden op straat? “Dat gebeurt zo vaak!”

En dan is er nog het uitgaansleven, waar studentes ongevraagd gezoend worden of een hand op hun bil krijgen. “Jongens hebben het ook niet altijd door, denk ik”, zegt een van hen.

Even verderop zit een student klassieke talen. Zij wijst op de ‘bangalijst’ als voorbeeld van de cultuur bij studentenverenigingen: “Als dat de houding is van sommige mannen, dan moet je niet verbaasd zijn over die cijfers.”

Omgangscultuur
Dat het zo vaak voorkomt heeft deels te maken met de leeftijd, zegt CBS-hoofdsocioloog Tanja Traag: “Impulsbeheersing is op deze leeftijd nog niet optimaal ontwikkeld.” Maar dat is volgens haar niet het hele verhaal. “Als je de berichtgeving leest over bijvoorbeeld ontgroeningen dan lijkt er een heel andere omgangscultuur te heersen.”

Ook Traag wijst op de bangalijst van het Utrechtse corps, waarin studentes werden beoordeeld op hun uiterlijk en prestaties in bed. En bij het Amsterdamse corps werden vrouwen ‘sperma-emmers’ en ‘hoeren’ genoemd.

De dader van seksueel geweld is vaak een bekende van het uitgaan of het daten, bijvoorbeeld een medestudent. Het gebeurt niet vaak dat dit een docent is. Toch zijn de onderwijsinstellingen wel een “logische startplek om te proberen verandering teweeg te brengen”, vindt Traag. De instelling is immers “de verbinder voor al deze studenten”.

Aanpak
Op uitnodiging van Mariëtte Hamer is koning Willem-Alexander om tafel gegaan met studenten en medewerkers van Universiteit Leiden over de aanpak van seksueel wangedrag. Onder andere het Studentenpact, dat ondertekend is door meerdere studentenverenigingen, kwam aan bod. Het pact is bedoeld om seksueel grensoverschrijdend gedrag in het studentenleven aan te pakken. Het is te vroeg om te weten of het al helpt. “Een cultuurverandering kost tijd” stelt Mariëtte Hamer.

Begin vorig jaar adviseerde ze om eerstejaars studenten goede voorlichting te geven. “Want dan beginnen studenten met experimenteren”, zei ze tegen het HOP. “Hun eigen vorming is volop in ontwikkeling. De voorbereiding van dat onderwijs hoeft maar weinig tijd te kosten: er zijn al veel initiatieven die opleidingen zo van elkaar kunnen overnemen.”