Kamer steunt Dijkgraaf: geen circus meer rond ‘kwaliteitsbekostiging’

Straks hoeven universiteiten en hogescholen niet meer door allerlei hoepels te springen voor een bekostiging van ruim 650 miljoen euro, bleek gisteravond tijdens een debat in de Tweede Kamer. De wet die deze ‘kwaliteitsbekostiging’ regelt, wordt geschrapt. Met name de VVD heeft hierover geaarzeld. 

Toen nieuwe studenten vanaf september 2015 geen basisbeurs meer kregen, werd studeren duizenden euro’s duurder. Maar het zou een ruil zijn: het wegbezuinigde geld werd in de kwaliteit van het onderwijs gestoken. 

Om te zorgen dat universiteiten en hogescholen inderdaad goede dingen met die ‘kwaliteitsgelden’ – ook bekend onder de termen ‘basisbeursmiljoenen’ of ‘leenstelselmiljoenen’ -  zouden doen, moesten ze in overleg met hun medezeggenschap plannen maken, die ze bovendien moesten inleveren bij onderwijskeurmeester NVAO. Dat was een intensief proces. 

Duur
De goedgekeurde plannen lopen tot en met dit jaar en de basisbeurs is weer terug. Het gaat nu dus niet meer om een uitruil. Een nieuwe ronde bureaucratie, met nieuwe plannen, ziet de huidige minister van Onderwijs niet zitten. Het zou ook een duur proces zijn, bleek gisteravond. Demissionair minister Robbert Dijkgraaf liet weten dat het circus van plannenmaken en controleren niet, zoals begroot, anderhalve ton had gekost voor het hele hoger onderwijs, maar bijna anderhalve ton per instelling.

Als het geld ‘gewoon’ naar hogescholen en universiteiten wordt overgemaakt, scheelt dat niet alleen veel papierwerk, maar het helpt ook hogescholen in de regio die de komende tijd minder geld krijgen vanwege teruglopende studentenaantallen. 

De meeste partijen gaan hierin mee, maar met name de VVD heeft ernstige bezwaren tegen het afschaffen. Die wil graag dat de minister invloed kan blijven uitoefenen op dit budget van de onderwijsinstellingen.

Geld pechstudenten
De VVD zit in een lastig parket, want de minister heeft nog iets in de wet gestopt, waar de VVD niet tegen wil stemmen: extra geld voor studenten uit de pechgeneratie. Die krijgen in 2025 sowieso een tegemoetkoming van 1436 euro die vier jaar onder het leenstelsel hebben gestudeerd, maar dankzij deze wet komt daar een inflatiecorrectie bovenop van zo’n 200 euro per student. 

VVD-Kamerlid Claire Martens-America baalt ervan dat de minister de inflatiecorrectie voor studenten en de kwaliteitsbekostiging in één wet heeft gestopt. Ze wees er niet zonder zelfspot op dat ze misschien een inspiratiebron was geweest voor de minister. Eerder dit jaar joeg ze immers tijdens de begrotingsbehandeling een amendement over een numerus fixus voor Engelstalige opleidingen door de Tweede Kamer, en die twee hadden ook niets met elkaar te maken. 

Maar Martens-America werd er wel een beetje “cynisch” van, zei ze. Destijds noemde de minister de gang van zaken rond haar amendement principieel onjuist. En nu kan het ineens wel? “Mijn les na zes maanden in deze Kamer is dat grote principiële woorden soms alleen wat waard zijn wanneer je er anderen de maat mee kunt nemen.” 

Geen koppelverkoop
Volgens Dijkgraaf hebben de twee maatregelen wel degelijk met elkaar te maken, omdat ze allebei voortkomen uit het afschaffen van het leenstelsel. Ook had hij verwacht dat de twee voorstellen onomstreden zouden zijn, verklaarde de minister. “Misschien heb ik dat verkeerd ingeschat. Het is zeker niet de bedoeling geweest om hier koppelverkoop van te maken.” 

Samen met Jan Paternotte van D66 diende Martens-America de enige motie in, over weer een ander onderwerp: de invloed van de medezeggenschap. Met het afschaffen van de basisbeurs hebben studenten instemmingsrecht op de ‘hoofdlijnen’ van de begroting gekregen, maar wat zijn precies hoofdlijnen?  D66 en VVD vragen de minister om de medezeggenschappers hierover duidelijkheid te geven. Dat leek de minister geen probleem.

Aanstaande dinsdag stemt de Tweede Kamer over de motie én over het voorstel om de kwaliteitsbekostiging af te schaffen. Behalve VVD en D66 zeggen ook PVV, NSC en PvdA-GroenLinks de minister hierin te steunen. 

Dat is maar goed ook, want Dijkgraaf heeft grote haast. Als dit niet voor 1 juli geregeld is, moeten universiteiten en hogescholen alsnog aan een nieuwe ronde plannenmaken beginnen. En dan komt die inflatiecorrectie voor pechstudenten ook een jaar later.