Minder studenten: alfa’s en gamma’s op de rem

Halverwege september werd bekend dat de faculteit Diergeneeskunde in 2018 een begrotingstekort van een miljoen heeft. Ook de faculteiten Sociale Wetenschappen en Geesteswetenschappen komen minder ruim in hun jas te zitten.

Na vier uiterst florissante jaren moet de faculteit Sociale Wetenschappen volgend jaar 1 miljoen inleveren. Waar het in voorgaande jaren zelfs moeite kostte de beschikbare middelen op tijd uit te geven, bleek in het afgelopen jaar dat die tijden even voorbij zijn. Het bestuur voorziet een krimpscenario en heeft een vacaturestop afgekondigd.

Voor het volgend jaar kan het tekort nog worden afgedekt door de inzet van reserves, maar het faculteitsbestuur wil tijdig maatregelen nemen nu de financiële vooruitzichten minder rooskleurig zijn.

Het aantal studenten dat voor een studie in de Sociale Wetenschappen kiest, neemt immers al een aantal jaar af. Pedagogische Wetenschappen is in enkele jaren tijd zelfs gehalveerd. Maar ook Psychologie kreeg de numerus fixus van 500 studenten de afgelopen jaren niet vol. Vanwege de teruglopende studentenaantallen krijgt de faculteit vanaf volgend jaar minder geld voor behaalde studiepunten en diploma’s.

Daling Geesteswetenschappen gekeerd
Het is een scenario waar de faculteit Geesteswetenschappen tot voor kort mee te maken had en nog steeds de naweeën van ondervindt.  De faculteit heeft sinds 2016 een tekort doordat de instroom van studenten tussen 2010 en 2014 met 30 procent terugliep.

De instroom stabiliseerde in 2015 en nam in 2017 zelfs met 9 procent toe. Maar dit is nog niet terug te zien in de overheidsfinanciering voor de faculteit. Deze is gebaseerd op studentenaantallen en studiesucces van een aantal jaar terug. Dat is één van de oorzaken dat de faculteit in 2018 te kampen heeft met een tekort van 2,1 miljoen.

Daarnaast vinden er in 2018 voor 1 miljoen aan activiteiten plaats waarvoor de financiering al in voorgaande jaren is ontvangen. Omdat de universitaire begrotingssystematiek uitgaat van het geld dat de faculteit in één jaar uitgeeft en ontvangt, is er ogenschijnlijk een extra tekort van 1 miljoen. De geplande inzet van de “reserves” zorgt er zo voor dat het begrote tekort voor 2018 in totaal 3,1 miljoen is.  

Toch is het tekort niet uitsluitend te wijten aan de terugloop van studiepunten en diploma’s. Ook een stijging van de personeelskosten door investeringen in kleinschaliger onderwijs en het aannemen van meer vaste staf en tegenvallende onderzoeksfinanciering  droegen bij aan het  gat op de begroting.

Niet langer bijspringen
Ook bij Sociale wetenschappen zijn de studentenaantallen niet de enige reden voor het tekort. Die faculteit heeft eveneens te maken met stijgende personeelskosten. Bovendien vallen de inkomsten weg uit contractonderwijs voor premasterstudenten, zo’n vijf ton. Een nieuwe wettelijke regeling bepaalt dat deze groep studenten vanaf dit jaar regulier collegegeld betaalt, en dat geld komt pas met een vertraging van twee jaar bij faculteiten binnen.

Alles bij elkaar heeft de faculteit in 2018 1 miljoen euro minder te verdelen. Deze afname kan voor dat jaar nog uit facultaire reserves worden opgevangen, maar vooral de opleidingen Culturele Antropologie, Pedagogische Wetenschappen en Sociologie gaan erop achteruit.

Het is niet te verwachten dat de dalende trend op korte termijn kan worden omgebogen. Om die reden heeft het bestuur vorige maand een selectieve vacaturestop afgekondigd. Dat betekent dat vacatures alleen ingevuld worden als daar een dringende noodzaak voor is. Pedagogische Wetenschappen, Psychologie en het faculteitsbureau kenden al zo’n afspraak, maar die geldt nu dus voor alle opleidingen.

Het faculteitsbestuur waarschuwt de verschillende onderdelen dat er niet meer financieel bij gesprongen kan worden als er knelpunten zijn. In de afgelopen jaren is dat regelmatig gebeurd. Ook extra facultaire fondsen, zoals het UD-fonds waarmee tot en met 2019 vijftien vijfjarige aanstellingen voor UD’s worden gefinancierd om de werkdruk te verminderen, kunnen waarschijnlijk niet gecontinueerd worden.

Hogere inverdienopdracht
Bij Geesteswetenschappen wordt volgens Rob Grift, directeur bedrijfsvoering, nagedacht over wat er gedaan kan worden om het gat op de begroting te dichten. Hij verwacht dat de faculteit in 2019 en 2020 nog in de rode cijfers zal staan, maar dat de “begroting op de lange termijn sluitend” zal worden. Op welke wijze wordt momenteel besproken met de departementen en het College van Bestuur. Eén van de maatregelen die nu al wordt genomen is een bezuiniging op de materiële kosten. Alle departementen moeten minder uitgeven aan bijvoorbeeld computers, reizen en de catering bij vergaderingen.

Daarnaast is de inverdienopdracht – het bedrag dat departementen binnen moeten halen aan onderzoeksgelden vanuit beurzen en het bedrijfsleven – verhoogd. Waar dat voorheen 1,2 miljoen was, is dit nu 1,9 miljoen. Als een departement daar niet in slaagt moeten ze het verschil aanvullen uit de eigen reserves.

De facultaire begrotingen vormen de basis voor de universitaire begroting die eind dit jaar wordt gepresenteerd.