Minister wil dat instellingen goed nadenken over hun taalbeleid

Instellingen die opleidingen aanbieden in een andere taal moeten een gedragscode hebben waarin ze de voertaal toelichten. Maar bijna de helft van de 77 onderzochte hogescholen en universiteiten heeft die niet, meldde de Onderwijsinspectie vorig jaar. Dat leidde tot opgetrokken wenkbrauwen in de Tweede Kamer.

Volgens minister Van Engelshoven hebben enkele instellingen inmiddels een gedragscode opgesteld of ze zijn daarmee bezig. Ze wil dat die komend studiejaar op orde zijn, blijkt uit haar reactie op schriftelijk vragen. Wie geen verbetering laat ziet, hangt een bekostigingssanctie boven het hoofd. En niet-bekostigde instellingen kunnen hun bevoegdheid tot graadverlening verliezen.

Toegankelijk voor Nederlandse student
De minister werkt momenteel aan een wetsvoorstel over taal en toegankelijkheid. Daarin wil ze vastleggen dat anderstalig onderwijs alleen mogelijk is als dit “in het belang is van het verwerven van de kennis, het inzicht of de vaardigheden” van afgestudeerden.

Als een hogeschool of universiteit anderstalig onderwijs wil aanbieden, dan wil ze goed doordachte plannen zien. Zo moet het bestuur vastleggen hoe een opleiding toegankelijk blijft voor Nederlandstalige studenten en hoe de onderwijskwaliteit gewaarborgd wordt.

Engels als wervingsinstrument internationale student
Nu mag een opleiding afwijken van het Nederlands als voertaal als “de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt”.

De VVD-fractie noemde het herkomstcriterium een “selffulfilling prophecy”. “Het is immers vanzelfsprekend dat een studie met de Nederlandse voertaal geen studenten trekt die het Nederlands niet of nauwelijks beheersen.” Hoe gaat de minister voorkomen dat dit criterium wordt gebruikt als wervingsinstrument voor meer internationale studenten, wilde de VVD weten.

Van Engelshoven gaat dit in haar wetsvoorstel helemaal schrappen. “De enkele omstandigheid dat zich voor een opleiding veel buitenlandse studenten aanmelden – vaak juist omdát een instelling deze opleiding in een andere taal aanbiedt – kan niet de enige reden zijn dat deze opleiding in een andere taal wordt verzorgd”, schrijft ze daarover.

Nederlands op peil houden
Meerdere partijen maakten zich zorgen over het Nederlands van studenten als zij hun volledige opleiding in een andere taal volgen. Het is de wettelijke taak van hogescholen en universiteiten om daarop toe te zien, vindt Van Engelshoven. Ze wijst erop dat instellingen vaak al bezig zijn met het op peil houden van zowel het Nederlands als het Engels.

Verder wil de minister opleidingscommissies een grotere stem geven. Als het aan haar ligt krijgen die voortaan instemmingsrecht op de onderwijs- en examenregeling. Daarin moet vermeld staan in welke taal het onderwijs en de examens worden verzorgd. En wat is de rol van de medezeggenschap, wilde D66 weten. Dat mogen instellingen volgens de minister zelf beslissen.

Op UU Nederlands voertaal bachelor
In de gedragscode taal van de Universiteit Utrecht staat dat bacheloropleidingen 'in de regel Nederlandstalig' zijn. Bij de meeste bachelors is dit dan ook de voertaal. Opleidingen hebben echter wel de verantwoordelijkheid om studenten voor te bereiden op een Engelstalige master. Hoe zij dat precies doen, is aan de opleidingen zelf.

De opleiding Algemene Sociale Wetenschappen besloot bijvoorbeeld met ingang van dit collegejaar de drie studiepaden die studenten vanaf hun tweede jaar kunnen kiezen, in het Engels aan te bieden. De hele UU kent op dit moment zes compleet Engelstalige bacheloropleidingen en daarnaast nog vier opleidingen met een Engelstalige en Nederlandstalige track.

Taalbeheersing docenten geen onderdeel van gedragscodes
Bijna de helft van de instellingen rept in de gedragscode met geen woord over het taalniveau van de docenten, bleek verder uit het inspectierapport. In de Gedragscode Taal van de UU staat uitsluitend dat 'de decaan zorg draagt binnen de faculteit voor een passend taalniveau van medewerkers die belast zijn met het verzorgen van een bachelor- of masteropleiding'. Wat dit concreet betekent is niet duidelijk.

Wat gaat de minister doen om ervoor te zorgen dat docenten de taal adequaat beheersen, wilde GroenLinks weten. Van Engelshoven verwijst opnieuw door naar de instellingen. Zij moeten zich inspannen voor goed onderwijs en daarbij “kan het van belang zijn” om de taalbeheersing van docenten op peil te houden.

De minister streeft ernaar haar wetsvoorstel over taal en toegankelijkheid rond de zomer naar de Kamer te sturen.