Moeten rokers USP in 2021 stukje fietsen om sigaret op te steken?

Per januari is de Universiteit Utrecht verplicht om haar onderwijsterrein op de drie campussen rookvrij te maken. Dat betekent dat er in en om haar gebouwen niet gerookt mag worden. De rookabri’s die er nu staan worden afgebroken en er worden handhavers aangesteld. De niet-roken regel is officieel al per augustus van kracht, maar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zal vanaf 2021 toezicht gaan houden en eventueel boetes opleggen. Een overtreding kan de universiteit tussen de 600 en 4500 euro kosten. De roker hoeft niet voor een boete te vrezen.

Liever ook niet roken bij de tramhalte
Door de coronamaatregelen heeft de UU gewacht met het geheel rookvrij maken van haar terrein. Vanaf  januari moet ze echt aan de wet gaan voldoen. Tot nu toe werd aangenomen dat roken nog wel zou mogen op de openbare weg waar de wegen, de meeste fietspaden, delen van stoepen en de bus- en trambaan onder vallen. Maar inmiddels is ook duidelijk dat roken bij de tramhaltes op het gehele Utrecht Science Park niet verboden maar wel ontmoedigd gaat worden. Op 3 januari, wanneer de nieuwe dienstregeling van start gaat, zullen alle haltes van tram 22 rookvrij verklaard worden, zegt Ron van Dopperen van de provincie. “Het wordt dus geen verbod en er zal ook niet op gehandhaafd worden. Daar hebben we de capaciteit niet voor.”

Volgens Van Dopperen waren op verzoek van het UMCU, het Wilhelmina Kinderziekenhuis en het Prinses Máxima Centrum de tramhaltes op het medische terrein al rookvrij. “Naar aanleiding van die proef willen we ook de andere tramperrons langs het gehele tramtraject rookvrij maken. En wanneer de tram weer rijdt naar Nieuwegein en IJsselstein, ook langs die lijnen.” Van Dopperen zegt dat er in januari posters worden opgehangen bij de tramhaltes waarop te lezen staat dat de perrons rookvrij zijn. “De provincie zou ook graag de bushaltes rookvrij willen maken, maar daar is overleg voor nodig met de gemeente. “Dat loopt nog.”

Wens: heel Utrecht Science park rookvrij
De universiteit wil eigenlijk het liefst dat het hele Utrecht Science Park rookvrij wordt. Daaronder vallen dus ook de haltes van het openbaar vervoer, de bus- en trambaan en de openbare wegen in het Utrecht Science Park, zo bleek tijdens de vergadering van het universiteitsbestuur met de universiteitsraad van maandag 7 december. “Anders kan je roken op de trambaan en op de weg en dat geeft nare opstoppingen”, zei collegevoorzitter Anton Pijpers. “Het lijkt ons niet wenselijk dat mensen op de trambaan gaan staan roken.”

U-raadslid Gert Folkers vroeg zich af waar de verstokte roker in het nieuwe jaar dan nog naar toe kan als het hele universiteitsterrein inclusief de openbare wegen rookvrij wordt. “Is het de bedoeling van de regeling dat iemand vijf kilometer moet fietsen om te kunnen roken.” En wat betekent zo’n stukje fietsen voor de inzetbaarheid van een rokende werknemer?” Ook werd gevraagd of de universiteit rokers die willen stoppen, gaat helpen zoals in het verleden al eens is gebeurd.

Last resort voor rokers: uren inleveren
Volgens Anton Pijpers hadden alle UU’ers zich al maanden op dit nieuws kunnen voorbereiden. “En we zullen verslaafden graag helpen of verwijzen. Het UMC Utrecht laat zien dat het kan. Het is voor rokers natuurlijk lastig, maar we kunnen niet veel anders. Het is stringent overheidsbeleid en als instelling kunnen we een boete krijgen van 4500 euro.”

Rector Henk Kummeling denkt dat het niet kunnen roken een periode van gewenning kost. “Het is een ingewikkelde materie, maar onoverkomelijk route.” En wat betreft de inzetbaarheid van rokende werknemers van de universiteit: “Als last resort zien we nu ook al dat met bepaalde mensen die moeilijk van het roken af te brengen zijn, afspraken zijn gemaakt over het inleveren van vrije uren en dagen, omdat ze niet de arbeidsinspanning kunnen leveren die ze geacht zijn te leveren op normale werkdagen. Dit type afspraken kunnen met meer rokers worden gemaakt.”

Rookvrij USP te beginnen met universiteitsterrein
Woordvoerder van de universiteit Maarten Post licht na de vergadering toe dat het hele USP pas rookvrij kan worden na overleg met alle partners die een bedrijf op het Utrecht Science Park hebben. Ook wordt er nog met de provincie gesproken over de bus- en trambaan en met de gemeente over de doorgaande wegen en fietspaden in De Uithof. “We willen het hele gebied rookvrij om duidelijkheid te scheppen en een onwenselijk waterbedeffect te voorkomen. Het is niet de bedoeling dat mensen op een stoep of bij een bushalte gaan staan roken waar ook niet-rokers langs moeten.”

Bovendien zijn de exacte grenzen van universitair terrein en openbare weg moeilijk te zien. Dat maakt het voor de UU-handhavers moeilijk, zegt Post. “Zij zijn niet bevoegd om te handhaven op het gebied dat níet van de universiteit is.” Aanvankelijk, zegt Post, had de UU de rookabri’s willen behouden, maar dat is door de wetgever verboden. Het universiteitsterrein wordt daarom per 1 januari rookvrij. Met borden wordt aangegeven waar in het USP gehandhaafd gaat worden. “Wanneer de rest van het USP rookvrij wordt, is afhankelijk van hetgeen er met de partners wordt overeengekomen.”

Gedoogzone voor bewoners USP
Voor de studenten die in De Uithof en op de International Campus wonen, komt er een zone waar roken gedoogd is. Officieel bevinden ze zich op universitair terrein zodra ze de door deur van het complex de straat op lopen. De universiteit en studentenhuisvester SSH zeggen dat er voor deze bewoners een gedoogconstructie komt. Daarover zijn ze nu in overleg. “Maar waar de grenzen van deze zone precies komen te liggen, is nu nog niet bekend”, zegt een woordvoerder van SSH.

Hieronder staat de plattegrond van USP,  op het donkergrijs gearceerde deel wordt vanaf januari gehandhaafd door de universiteit.