Nederlandse Nobelprijzen toegekend, twee minder dan voorgaande jaren

De Spinozapremies voor topwetenschappers staan ook wel bekend als de ‘Nederlandse Nobelprijzen’. De beide Stevinpremies honoreren in de eerste plaats de maatschappelijke impact van onderzoek. Zojuist zijn de laureaten bekendgemaakt.

Wetenschapsfinancier NWO kondigde een jaar geleden aan dat ze vanaf 2023 nog maar twee Spinozapremies zou toekennen in plaats van vier. De Spinoza- en Stevinpremies zouden daardoor beter in balans zijn. Bovendien werden de geldbedragen verlaagd van 2,5 naar 1,5 miljoen euro. Want NWO wil zich minder richten op het belonen van gevestigde wetenschappers. De Spinoza- en Stevinpremies zijn nu overigens even hoog als de (maximale) Vici-beurzen.

Klimaatcrisis en schimmels
Joyeeta Gupta, hoogleraar Environment & Development in the Global South aan de Universiteit van Amsterdam, krijgt de Spinozapremie voor haar werk op het snijvlak van klimaatwetenschap, dekolonisatie en overheidsbeleid. De jury looft onder meer haar deelname aan de invloedrijke commissie van klimaatwetenschappers IPCC van de Verenigde Naties.

De tweede Spinozalaureaat is Toby Kiers, hoogleraar Mutualistic Interactions aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij doet onderzoek naar de uitwisseling van voedingsstoffen tussen planten en ondergrondse schimmels en de manier waarop ze samenwerken. Haar werk helpt de landbouw bestendiger te maken tegen de uitdagingen van klimaatverandering, aldus de jury. 

Hoogleraren Bram Nauta en Corien Prins die beiden de Stevinpremie 2023 hebben gewonnen, foto's NWO

Chiptechnologie en burgerrechten
Stevinlaureaat Bram Nauta, hoogleraar Integrated Circuit Design aan de Universiteit Twente, ontwerpt schakelingen voor chips. Eerder heeft hij bijgedragen aan de ontwikkeling van smartphones, het 5G-netwerk, wifi en bluetooth. Veelbelovend noemt de jury zijn recente werk naar energiezuinige chips.

Corien Prins, hoogleraar Recht & Informatisering aan Tilburg University doet onderzoek naar de invloed van digitalisering op de rechten van burgers. Ze verdient een Stevinpremie voor de ontwikkeling van het vakgebied en voor haar bijdrage aan de discussie over kunstmatige intelligentie.

Selectie
Elk jaar worden de kandidaten voor de premies voorgedragen door de rectors van universiteiten, de president van de KNAW en de voorzitters van een aantal belangrijke wetenschappelijke gremia zoals het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren. Twee commissies met leden uit verschillende landen en wetenschapsdisciplines kiezen daaruit de winnaars.

De premies worden woensdag 4 oktober uitgereikt. Dan maken de winnaars bekend waar ze het geld voor willen inzetten.

De teller staat nu op 107 Spinozalaureaten onder wie 17 UU’ers. Vorig jaar won bioloog Corné Pieterse en twaalf Stevinlaureaten onder wie twee UU’ers. Vorig jaar won socioloog Tanja van der Lippe.