Nieuw statement en kritische blik op samenwerking met Israëlische universiteiten

De nooduitgangen van de Universiteitsbibliotheek in de binnenstad waren enige tijd geblokkeerd, de actievoerders wilden niet ingaan op uitnodigingen om met een kleine afvaardiging te praten met hetr universiteitsbestuur, veel betogers hadden gezichtsbedekking en een flink aantal aanwezigen waren een dag eerder door de politie ook gezien bij de protesten aan de Universiteit van Amsterdam. Het waren dit soort signalen waardoor het College van Bestuur de indruk kreeg dat de sfeer op de binnenplaats van de UB dinsdag 7 mei grimmig was waardoor zorgen over de veiligheid ontstonden. “Samen met de politie en de driehoek hebben we zo lang mogelijk geprobeerd te de-escaleren en daarmee een ontruiming te voorkomen, maar op een gegeven moment zagen we ons genoodzaakt dat wel in gang te zetten. Dat voelde als een verlies”, zegt collegevoorzitter Anton Pijpers terugkijkend op de bezetting van de binnenplaats van de UB vorige week dinsdag. “Wij hebben meermaals contact gezocht en gevraagd om met een delegatie in gesprek te gaan. Maar ze zeiden dat een gesprek alleen mogelijk was met de hele groep van wie een groot deel gemaskerd was. Dat was voor ons op dat moment onbespreekbaar. Wij gaan niet praten met mensen met gezichtsbedekking waardoor je niet of je praat met studenten of medewerkers van ons. Ik wil weten met wie ik een gesprek heb”

Op woensdag toen de demonstranten na een bijeenkomst voor het Academiegebouw Drift 25 bezette, was  er wel een gesprek met een delegatie met mensen die herkenbaar waren. “Ik heb ze uitgelegd dat wij hun bezwaren begrijpen maar dat we op de universiteit te maken hebben met in totaal zo'n  50.000 studenten en medewerkers en dat we alle belangen moeten afwegen. Daar hebben we onder andere de medezeggenschap voor. Als antwoord kregen we te horen wat hun eisen zijn en dat ze vonden dat we dat moesten inwilligen. Maar zo werkt democratie niet.”

Geen geweld, wel dwang
Bij Drift was ontruiming volgens Pijpers nodig omdat het bestuur de veiligheid van iedereen in de gebouwen, inclusie de actievoerders, niet meer kon garanderen. "Ik ben verantwoordelijk voor die veiligheid. Wat als er bijvoorbeeld brand uitbreekt ben ik verantwoordelijk. We hadden bijvoorbeeld geen toegang tot Drift 25. Daarin verschilde deze bezetting van die van vorig jaar door End Fossil Occupy Utrecht. Toen hadden wij te allen tijden toegang tot de ruimte die was bezet en waren er goede afspraken te maken met de protesterende studenten.”

Pijpers heeft tijdens de ontruiming van de binnenplaats van de UB niet gezien dat de politie geweld gebruikte, wel dwang. Hij heeft de indruk dat de meerderheid van de protesterende studenten en medewerkers vertrok na het verzoek hiertoe. Op woensdag heeft hij de ontruiming van Drift 25 door de politie helemaal niet kunnen zien. “Inmiddels heb ik via collega’s en studenten gehoord dat er UU’ers zijn die het contact met de politie als onveilig hebben ervaren en krijgen we signalen dat er geweld zou zijn gebruikt door de politie. Bij collega’s en studenten die niet aanwezig waren, is veel verontwaardiging over beelden die daarvan gedeeld worden op sociale media, en dat begrijp ik. Als collegevoorzitter heb ik mij machteloos gevoeld. Je wilt niet dat mensen met dwang verwijderd moeten worden uit je panden, maar tegelijkertijd voelden we ons vanuit de eerder genoemde veiligheidsoverwegingen genoodzaakt om het pand te vorderen. Voordat we dat deden is er meermaals gevraagd om het pand te verlaten.” 

Bezetting is geen demonstratie
De schade in de gebouwen valt mee. Twee collegezalen kunnen tijdelijk niet meer gebruikt worden omdat de audiovisuele apparatuur defect is gemaakt en er zijn leuzen in de lokalen aangebracht. Daarnaast is er meubilair beschadigd, dat is gebruikt voor het maken van barricades. De universiteit gaat geen aangifte doen en zal de schade dus niet verhalen op de bezetters. Hier was eerder weg gedreigd door Pijpers.

Bij de ontruimingen werd steeds verwezen naar de huisregels van de universiteit Dit zijn nieuwe regels. “Die hebben we opgesteld na de bezetting van een ruimte in het Minnaertgebouw. De actievoerders daar hadden zelf al regels opgesteld en er waren goede afspraken te maken over aanvullende huisregels van onze kant. Daardoor kon hun bezetting op een veilige manier verlopen en is escalatie voorkomen. Dat en voorbeelden van andere universiteiten hebben ons geïnspireerd om huisregels op te stellen. In onze ogen is een bezetting geen demonstratie en dat staat ook zo in de huisregels. Bezettingen worden niet meer getolereerd.”

 Ook zijn er andere beperkingen aangegeven in de huisregels. Zo mogen mogen onderwijs- en onderzoeksactiviteiten niet gestoord mogen worden, mag er geen voedsel bereid worden, is gezichtsbedekkende kleding verboden, mag er niet geflyerd worden en mogen spreuken niet intimiderend, discriminerend of beschadigend zijn. De Universiteiten van Nederland (UNL) hebben gewerkt aan een gezamenlijk demonstratieprotocol. De Utrechtse huisregels hebben daarbij  volgens Pijpers als voorbeeld gediend.

Actualisering van statement over Gaza
De collegevoorzitter zegt dat naar aanleiding van de protestacties het eerdere neutrale statement over de Israëlische acties op de Gazastrook is geactualiseerd. Hierin staat dat de universiteit de uitspraken onderschrijft van het Internationaal Gerechtshof en resoluties van de VN-Veiligheidsraad, waarin Israël wordt opgeroepen om de hongersnood in Gaza tegen te gaan en een dringende beroep wordt gedaan op Hamas om alle gijzelaars vrij te laten en gepleit wordt voor een onmiddellijk staakt-het-vuren. De universiteit zegt geen politieke stellingname in te nemen, maar wel ruimte te willen bieden om inzichten en informatie te delen, zorgen te uiten en meningen te delen. De Universiteit Utrecht moet daarbij wel een veilige plek zijn voor alle studenten en medewerkers, ongeacht hun afkomst, achtergrond of politieke overtuiging. 

Ook staat in dit statement dat de lijst van samenwerkingsverbanden wordt geactualiseerd. Pijpers zegt dat de universiteit  in nauw overleg met de decanen daarbij kritisch kijkt naar de vormen van samenwerking. “Wij gaan onder meer kijken of zo’n universiteit bijdraagt aan de wapenindustrie, als dat zo is, is dat in strijd met onze ehtische code.” 

Pijpers is geen voorstander van een algehele boycot. “Juist op de Israëlische universiteit zijn veel critici van het huidige beleid. Die mensen moet je ondersteunen en niet boycotten.” De vraag is dan waarom in het geval van Rusland wel direct alle banden verbroken zijn. Pijpers: “Wij hebben toen de vrij dwingende oproep van de Nederlandse overheid en de Europese Unie gevolgd die met dit verzoek kwamen. We zien binnen de universiteit dat dit grote gevolgen heeft gehad. Wetenschappers die samenwerkten met Russische collega's konden hun onderzoek niet meer voortzetten. Achteraf gezien hadden we wellicht een genuanceerder beleid gevoerd zoals we nu voorstaan met Israël. Je kunt dat voortschrijdend inzicht noemen.”